Inleiding

Voormalige MILITAIRE VERDEDIGINGSWERKEN gebouwd tussen 1932 en 1936 onder de naam Stelling bij Den Oever, in samenhang met soortgelijke werken aan de Friese zijde van de Afsluitdijk onder de naam Stelling bij Kornwerderzand.

De aanleg van de Afsluitdijk betekende dat de Vesting Holland, het dichtst bevolkte gedeelte van Nederland, aan de noordzijde vanuit Duitsland via de provincies Groningen en Friesland bereikbaar werd. Op grond daarvan besloot de rijksoverheid tot de bouw van een tweetal verspreide kazematopstellingen bij Den Oever en Kornwerderzand.

Omschrijving

De kazematopstelling bij Den Oever bestaat uit de volgende, in het landschap herkenbare, werken:

1 tankhindernis4 enkele mitrailleurkazematten, genummerd I, II, VIII en XII;

2 driedubbele mitrailleurkazematten, genummerd IX en X;

2 enkele mitrailleurkazematten met zoeklicht en brandstofreservoir, genummerd V (met keuken) en VI;

1 enkele kanonkazemat, genummerd III;

1 dubbele kanonkazemat, genummerd IV;

2 luchtdoelremises, genummerd VII en XI;

1 machinekamer en hulpverbandplaats, genummerd XIII;

6 machinegebouwen voor dieselaggregaat, gekenmerkt A t/m F.

Voorts horen er diverse regenputten tot de kazematopstelling welke echter niet afzonderlijk zijn beschreven.

Over het algemeen zijn de bijbehorende aarden wallen en loopgraven nog redelijk in tact.

De werken I tot en met VIII zijn gesitueerd op een schoppenvormig plateau, dat doorsneden wordt door de autosnelweg, en is gelegen ten noordoosten van de (afzonderlijk beschermde) spuisluizen (Simon Stevinsluizen). Deze werken bestreken met hun vuur de gestelde hindernissen op de dijk, en haar buitentaluds, onder meer het behouden gedeelte tankhindernis.

De tweede linie, met werken IX, X en XI, ligt westelijk op een tussen de spuisluizen en de voorhaven van de schutsluis, ingeklemd ruitvormig plateau.

Mitrailleurkazemat XII is gesitueerd op de kade aan de zuidoost zijde van de voorhaven. De bezetting van de Stelling bij Den Oever bestond uit 7 officieren en 211 minderen.

De werken zijn alle opgetrokken uit gewapend beton met buitenwand diktematen van 1.70, 1.80, 2.30, 2.40, 2.80 en 4.50 m.

Waardering

De Stelling bij Den Oever is van algemeen belang wegens bouw- en architectuurhistorische waarde:

a. als element uit de laatste fase van de permanente versterkingsbouw in Nederland;

b. als qua zwaarte vrijwel uniek complex op Nederlands gezag gebouwde betonnen verdedigingswerken annex aardwerken en loopgraven in Nederland;

c. als gaaf en herkenbaar gebleven verdedigingscomplex;

d. als voorbeeld van de toepassing van zware gewapend betonconstructies in de laatste fase van de permanente versterkingsbouw in Nederland;

e. als complex met voorbeelden van gebouwen, welke volgens in het grondplan en de opstand gestandaardiseerde uitgangspunten zijn gerealiseerd;

f. omwille van de bewaard gebleven functionele, strategische samenhang van de gebouwen onderling, en met een soortgelijk, aan de Friese zijde van de Afsluitdijk bij Kornwerderzand gelegen verdedigingscomplex.

De voormalige militaire verdedigingswerken uit de Stelling bij Den Oever zijn van cultuurhistorische waarde als element uit de krijgsgeschiedenis, in casu de geschiedenis van het Interbellum in Nederland, waarbinnen het complex deel uitmaakte van het verdedigingsproject onder de naam Stelling bij Den Oever.