Leidsestraatweg 75, 's-Gravenhage
Monumenten.nl maakt u wegwijs in monumentenland
Alles over monumenten onder één dak.
Een monument kopen, onderhouden of verduurzamen? Hier vindt u alle informatie, inspiratie en praktische tips.
HISTORISCHE TUIN- EN PARKAANLEG. In structuur en deels in detail gaaf bewaarde historische parkaanleg uit de late 17de eeuw waarin een landschapspark uit het begin van de 19de eeuw. Van een tuinaanleg was in de 17de eeuw nog geen sprake, maar de toenmalige infrastructuur, bestaande uit een aantal lanen, waterlopen en weidegronden is thans nog aanwezig. De historische tuin- en parkaanleg kenmerkt zich ten noorden van huis Marlot door een rondom een gazon gelegen half ovaalvormige kastanjelaan, waarvan het meest westelijke deel wat is vervallen. Aan weerszijden van laan liggen de voormalige moestuinen, omgeven door drie historische fuitmuren en een 19de-eeuwse tuinmuur. Vanaf 1927 liggen in deze tuinen tennisvelden. Ten zuiden van het huis ligt een karakteristiek open weidegebied -dat al op 17de-eeuwse kaarten wordt weergegeven-, dat in het zuiden wordt afgesloten door een brede sloot met een uitstulping waarlangs een begroeide berm. Aan de oostzijde wordt dit weidegebied begrensd door een brede sloot en vanaf 1920 tevens door de villawijk Marlot. Het westen van de aanleg bestaat uit een langgerekte strook waarin een aanleg in landschapsstijl met slingerpaden en een slingerende vijver. Deze aanleg dateert waarschijnlijk uit de periode 1802-1828 en kent een gevarieerde begroeiing met besloten en open delen. In het zuiden van dit deel is een bergje opgeworpen, alwaar een uitzichtpunt is ontstaan. In de zuidoost-hoek van de aanleg wordt thans (1996) enkele buiten de bescherming vallende opstallen (schuurtjes e.d.) ten behoeve van de dieren die door staan. Direct ten zuiden van huis Marlot ligt een waterpartij waarin ter hoogte van het huis Marlot een verbreding, die volgens de topografische kaart van ca. 1850 al aanwezig was en waarover een brug uit ca. 1920 ligt. In 1917 kocht de gemeente 's-Gravenhage de buitenplaats Marlot en ontwikkelde voor dit gebied plannen die het oorspronkelijke karakter van de buitenplaats sterk zouden veranderen. Op de oostelijke helft van het landgoed werd vanaf 1920 de villawijk Marlot gebouwd. Direct naast huis Marlot (ten zuid-westen) werd in 1927 een grote tennishal (zie omschrijving onderdeel 8) in Haagse Schoolstijl gebouwd, deze tennishal werd in de voormalige moestuinen gebouwd, doch verstoort de totale aanleg niet wezenlijk. In het noorden van de aanleg, evenals de tennishal ter plaatse van de voormalige moestuinen en deels omringd door de historische fruitmuren, werden in 1927 tennisvelden (thans twaalf) aangelegd.
Waardering
DE HISTORISCHE TUIN- EN PARKAANLEG van de historische buitenplaats Marlot is van algemeen belang:
- als gaaf bewaard voorbeeld van een parkaanleg in landschappelijke stijl die vroeg in de 19de eeuw tot stand is gekomen binnen een thans nog grotendeels bestaande, 17de-eeuwse infrastructuur opgebouwd uit een aantal lanen, waterlopen en weidegronden, en dat een sfeer verhogend decorum voor de complexonderdelen van de buitenplaats vormt;
- vanwege het belang voor de geschiedenis van de tuin- en landschapsarchitectuur;
- vanwege de uit de tijd van aanleg stammende infrastructuur;
- vanwege de functioneel-ruimtelijke relatie met de onderdelen van de buitenplaats.
Monumenten.nl maakt u wegwijs in monumentenland
Alles over monumenten onder één dak.
Een monument kopen, onderhouden of verduurzamen? Hier vindt u alle informatie, inspiratie en praktische tips.
Locatie
Omschrijving complex
De historische buitenplaats Marlot is gelegen op de grens tussen Wassenaar en 's-Gravenhage, ten oosten van de duinenrand. Vermoedelijk ontstond in de 17de eeuw uit de boerenhofstede de 'Blaauwe Camer', die al in de 15de eeuw werd vermeld, de buitenplaats Marlot. In 1640 werd de 'Blaauwe Camer' eigendom van David de Marlot, die zijn naam aan het buiten heeft gegeven. Op enkele bewaard gebleven laat 17de-eeuwse kaarten (GA '_-Gravenhage, huisarchief Marlot) is de buitenplaats afgebeeld. Op een kaart uit 1676 is een L-vormig, deels onderkelderde hofstede met een topgevel in de langsgevel en waarbij een paar hooibergen staan, weergegeven. De kelders en waarschijnlijk delen van het opgaand muurwerk van deze hofstede zijn in het huidige hoofdgebouw (huis Marlot) nog aanwezig. Ook de 17de-eeuwse infrastructuur van de aanleg die op deze kaarten wordt weergegeven is thans in hoofdlijnen nog aanwezig: lanen, waterlopen en weidegronden zijn nog altijd herkenbaar aanwezig in de historische tuin- en parkaanleg van Marlot. Waarschijnlijk werd tussen 1802 en 1828 in de westelijke strook van de aanleg het park in landschapsstijl aangelegd door de toenmalige eigenaar Samuel van Hoogstraten. In 1917 werd de buitenplaats Marlot door de erfgenamen van de heer H.E. Baron van Herzeele verkocht aan de gemeente 's-Gravenhage die in het hoofdgebouw een school onderbracht en een gymzaal in het voormalige koetshuis liet bouwen. In 1920 werd op het oostelijke deel van de buitenplaats Marlot de villawijk Marlot gebouwd (architecten C. Brandes, W. Verschoor en J.J. Hellendoorn). Dit deel met de villawijk behoort vanaf dat moment niet langer bij de historische tuin- en parkaanleg van Marlot. In 1927 werd direct ten noord-westen van huis Marlot een grote tennishal, in de stijl van de Haagse School, gebouwd naar ontwerp van Co Brandes. Tevens werden bij de tennishal een aantal tennisvelden aangelegd (thans twaalf). De tennishal en -velden zijn gelegen ter plaatse van de voormalige moestuinen en worden deels omringd door 17de- en 18de eeuwse fruitmuren. De tennisbanen maken geen deel uit van de bescherming van rijkswege, vanwege te geringe monumentale waarde, maar zijn wel gelegen binnen de omgrenzing van het complex. De historische buitenplaats Marlot wordt in het noorden begrenst door de Leidse Straatweg, in het zuiden door de Bezuidenhoutseweg, in het oosten door de wijk Marlot en in het westen door de weilanden behorende bij de voormalige buitenplaats Reigersbergen. De omgrenzing van de historische buitenplaats is aangegeven op de bij de registeromschrijving bijbehorende kaart en wordt in onderdeel 2 van dit complex nader gespecificeerd.
De historische buitenplaats Marlot is uit de volgende samenstellende onderdelen opgebouwd:
1. Hoofdgebouw (huis Marlot), zie voor omschrijving hierna;
2. Historische tuin- en parkaanleg, idem;
3. Fruitmuur, idem;
4. Fruitmuur, idem;
5. Twee tuinmuren met entree, idem;
6. Brug met toegangshek, idem;
7. Brug, idem;
8. Tennishal, idem.
Buiten de bescherming van rijkswege vallen alle niet genoemde opstallen in de vorm van losstaande opslagruimten, schuren, hokjes e.d., wegens te geringe monumentale waarden.
De historische buitenplaats Marlot is in cultuur-, architectuur- en tuinhistorisch opzicht van algemeen belang, vanwege:
- het in oorsprong 17de-eeuwse huis Marlot dat ontstaan is vanuit de al in de 15de eeuw vermelde hofstede de 'Blaauwe Camer' en de 18de, 19de en 20ste eeuw vergroot en gemoderniseerd werd;
- de karakteristieke historische tuin- en parkaanleg die in hoofdlijnen een 17de-eeuwse infrastructuur bezit en waarbinnen in de eerste helft van de 19de eeuw een landschappelijk deel werd aangelegd;
- de fraaie 17de-eeuwse retranchementen-fruitmuur, de 18de-eeuwse fruitmuur met steunberen en de 19de-eeuwse en 20ste-eeuwse tuinmuur met entree;
- de uit 1927 daterende tennishal in Haagse Schoolstijl, naar ontwerp van de architect Co Brandes, als bijzondere en uit economische overwegingen ontstane toevoeging;
- de functioneel-ruimtelijke relatie met de andere onderdelen van de buitenplaats.
Eigenschappen
| Functie | Hoofdcategorie | Subcategorie | Functietype | Is hoofdfunctie |
|---|---|---|---|---|
| Historische aanleg | Kastelen, landhuizen en parken | Tuin, park en plantsoen | oorspronkelijke functie | Ja |
| Straat | Getal | Achtervoegsel | Postcode | Plaats | Locatie | Situatie | Is hoofdadres |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Leidsestraatweg | 75 | – | 2594 BB | 's-Gravenhage | – | BY | Ja |
| Leidsestraatweg | 77 | – | 2594 BB | 's-Gravenhage | – | BY | – |
| Kadastraal perceel | Kadastrale sectie | Kadastraal object | Appartement | Kadastrale gemeente |
|---|---|---|---|---|
| – | AR | 501 | – | 's-Gravenhage |
| – | AR | 852 | – | 's-Gravenhage |
| – | AR | 803 | – | 's-Gravenhage |
| – | AR | 160 | – | 's-Gravenhage |
| – | AR | 802 | – | 's-Gravenhage |
| – | AR | 459 | – | 's-Gravenhage |
| – | AR | 851 | – | 's-Gravenhage |
| – | AR | 488 | – | 's-Gravenhage |
| – | AR | 487 | – | 's-Gravenhage |
| – | AR | 663 | – | 's-Gravenhage |