Inleiding

PASTORIE van de St. Urbanuskerk, behorend bij het complex St. Urbanus in Ouderkerk aan de Amstel. De pastorie, inclusief het interieur werd ontworpen door architect P.J.H. Cuypers.

Omschrijving

Pastorie gebouwd op rechthoekige plattegrond, bestaande uit twee bouwlagen onder een verzonken zadeldak met leien. Op de nok staan twee in decoratief metselwerk opgetrokken schoorstenen. De noklijn staat haaks op de Ronde Hoep Oost (en de Bullewijk). Aan de westzijde is een vrijwel vierkante traptoren, geïntegreerd in de westzijde van het gebouw en heeft vier bouwlagen onder een tentdak met zeeg. Aan de westzijde van de traptoren bevindt zich de verbindingsgang tussen pastorie en kerk. De pastorie is gedeeltelijk onderkelderd.

Het gebouw is opgetrokken in rode handvormbaksteen in kruisverband boven een uitgemetselde plint met afzaat. Op de hoeken zijn slanke muurdammen aangebracht. Tenzij anders vermeld, bevatten de vensterassen houten vensters met licht getoogde bovendorpel en strek in siermetselwerk. De lekdorpels zijn van natuursteen. Tussen de twee bouwlagen en onder de dakgoot zijn cordonbanden in decoratief metselwerk aangebracht.

De noordelijke kopgevel (N) heeft een breedte van twee traveeën. In de plint zijn per travee twee keldervensters met smeedijzeren roosters aangebracht. Op de begane grond en eerste verdieping bevat elke travee een kruisvenster met verbrede zandstenen middenstijl en met glas-in-loodbovenlichten. Op de begane grond bevindt zich in het midden een spitsboogvormige nis met gedenksteen en heiligenbeeld. In de kapverdieping bevinden zich vier getoogde vensters, waarvan de middelste twee zijn gekoppeld, en twee kleine spitsboogvensters. In de nok is een spitsboogvormig spaarveld met vierpasvenster aangebracht. De gevel wordt afgesloten door een tuitgevel met schouderstukken, ezelsruggen en nokpiron.

De linkerzijgevel (O) heeft op de begane grond een kruisvenster als in de voorgevel (links) en rechts een tuinkamer met twee getoogde vensters en een getoogde deur. Op de eerste verdieping bevinden zich drie kruisvensters. In het dakschild is een houten dakkapel aangebracht. In de plint zijn enkele keldervensters aangebracht.

De rechterzijgevel (W) wordt beheerst door de risalerende traptoren in het midden. Deze bevat trapvensters, bestaande uit gekoppelde ruitvormig verdeelde glas-in-loodvensters met getoogde bovendorpel, gescheiden door zandstenen zuiltjes met versierde kapitelen. In de noordgevel van de traptoren bevinden zich ook enkele getoogde houten vensters. Aan de westzijde van de traptoren bevindt zich de aanbouw met de ingang onder plat dak. De voordeur bestaat uit een zware opgeklampte deur met smeedijzeren hang- en sluitwerk. In de rechterzijgevel van de pastorie, links van de traptoren, bevindt zich in beide bouwlagen een smal houten venster. Rechts van de traptoren bevindt zich een uitgebouwd geveldeel onder aangekapt lessenaarsdak met drie getoogde vensters.

De achtergevel (Z) heeft een vergelijkbare indeling en opbouw als de voorgevel (N), alleen bevat de achtergevel op de begane grond naast een kruisvenster ook een deur en venster met een (niet oorspronkelijke) veranda. In de achtergevel van het aangekapt gedeelte (links) bevindt zich een klein spitsboogvormig venster en een opgeklampte deur met latei en spitsboogvormig bovenlicht.

Het interieur is nog merendeels intact, zowel wat betreft de indeling van de plattegrond als de aanwezigheid van originele details. Het interieur bevat onder andere het oorspronkelijke houten trappenhuis, een neo-gotische gangkast met paneeldeuren, een kamerhoge boekenkast met smeedijzeren hang- en sluitwerk, en de originele paneeldeuren tussen de gangen en de diverse kamers. De zitkamer heeft een plafond met zware moerbalken op geprofileerde korbelen.

Waardering

De pastorie met bijbehorend interieur is van algemeen belang als historisch-functioneel onderdeel van het complex St. Urbanus in Ouderkerk aan de Amstel. Daarnaast is de pastorie van algemeen belang uit architectuur- en cultuurhistorisch oogpunt als gaaf bewaard gebleven voorbeeld van een pastorie in neo-gotische bouwtrant uit het derde kwart van de 19de eeuw. Tevens is de pastorie van belang als karaktersitiek onderdeel in het vroege oeuvre van architect P.J.H. Cuypers en wegens de ensemblewaarde met de kerk.