Inleiding

Uit twee onderdelen bestaand complex van rooms-katholieke Neogotische HALLENKERK, St. Jeroen, uit 1894/1927 en bijbehorende PASTORIE in rationalistische trant uit 1927, ontworpen door de architect Nicolaas Molenaar (1850-1930). De bedevaartskerk is in twee fasen gebouwd; het koorgedeelte en de sacristie dateren uit 1894, de rest uit 1927. De gefaseerde bouw van de kerk is uitwendig herkenbaar aan de versobering van de bouwstijl. Het interieur van het jongere gedeelte is aangepast aan het bestaande. De kerk is gebouwd op de plaats waarin 995 het lichaam van St. Jeroen is opgegraven en waar sinds die tijd een aan hem gewijde kapel en diverse kerkgebouwen hebben gestaan. Van het oorspronkelijke ontwerp van Molenaar werden in 1894 slechts het transept met priesterkoor en sacristie uitgevoerd en tegen de bestaande Waterstaatskerk aangebouwd. Na sloop van de Waterstaatskerk volgde in 1927 de bouw van de rest van de kerk en de pastorie. Aannemersbedrijf W. de Vreede voerde het werk uit. De deuren in de hoofdfaçade zijn vernieuwd.

Complexomschrijving

Het koorgedeelte van de in baksteen opgetrokken hallenkerk is naar het westen georiënteerd. De hoofdfaçade (oost) ligt aan de van Limburg Stirumstraat en de pastorie staat noordoostelijk van de kerk. Beide panden hebben met leien gedekte zadel- en schilddaken. De kerk heeft spitsboogvensters met gemetselde traceringen. De pastorie is merendeels voorzien van rechte schuifvensters. Het complex vormt de visuele beëindiging van het Lindenplein binnen het van rijkswege beschermde dorpsgezicht van Noordwijk-Binnen. Langs de Kerkstraat wordt het terrein afgesloten door een smeedijzeren hek uit 1995.

Waardering

Het complex van kerk en pastorie van de parochie `Sint Jeroen' is van algemeen belang wegens cultuurhistorische waarde vanwege de functie als bedevaartskerk en als representatief voorbeeld uit de hausse in katholieke neogotische kerkelijke complexen in Nederland na het herstel van de Bisschoppelijke Hiërarchie in 1853.

Het complex is tevens van algemeen belang wegens architectuurhistorische waarde vanwege de kenmerkende neogotische bouwstijl van ex- en interieur, de bijzondere typologie van de hallenkerk en de redelijke mate van gaafheid in hoofdvorm, materiaalgebruik en detaillering, zowel uit- als inwendig. Enkele interieuronderdelen, waaronder de altaren en de figuratieve glas-in-loodramen zijn van kunsthistorisch belang en vormen een waardevol ensemble.

Het complex van kerk en pastorie is in hoge mate van stedenbouwkundig belang als visuele afsluiting van het Lindenplein binnen het beschermde dorpsgezicht van Noordwijk-Binnen.