Inleiding

Het LANDHUIS 'Klein Offem' dateert in oorsprong uit de achttiende eeuw maar heeft tijdens verbouwingen in de negentiende eeuw het huidige aanzien verkregen. De monumentale gepleisterde zuidfaçade in de stijl van het romantisch Neoclassicisme is tussen 1856 en 1861 tot stand gekomen. Het interieur verkeert in plattegrond en detaillering grotendeels in de staat van omstreeks 1860. In 1836 kocht Wigbold Albert Willem van der Does, Grave van Limburg Stirum het huis de 'Quartelkooi' aan de Achterweg (later: Offemweg) met tuin en tuinland van de meesterschoenmaker Ary van Rhijn. Blijkens de kadastrale kaart van 1818 had het huis een langwerpige smalle onregelmatige plattegrond. Na de aankoop werd het voorste gedeelte van het huis vergroot en voorzien van nieuwe vensters en deuren en kreeg het, als onderdeel van het landgoed Offem, de naam Klein Offem. In 1855 ging het landgoed, inclusief Klein Offem, over in handen van Frederik Albert Govert, Graaf van Limburg Stirum.

Tussen 1856 en 1861 werd op Offem een nieuw landhuis met koetshuis en diverse dienstwoningen gebouwd naar ontwerp van de architect G. Brouwer uit Den Haag. Omdat Klein Offem in dezelfde periode is verbouwd, is het aannemelijk dat de architect G. Brouwer ook hiervoor het ontwerp leverde. Tijdens deze verbouwing(en) is het voorhuis aan de Offemweg uitwendig grotendeels gehandhaafd in de staat van 1836. Bij de bouw van het achterhuis zijn waarschijnlijk bestaande bouwdelen geïncorporeerd. De wijze waarop de verschillende bouwdelen op elkaar aansluiten en het verschil in ouderdom van het metselwerk doet vermoeden dat het om verschillende bouwperioden gaat. Het huis Klein Offem is van het landgoed Offem gescheiden door de Gooweg. Het voorhuis ligt aan de Offemweg, de latere uitbreiding bevindt zich daarachter, verscholen achter een hoge tuinmuur, die recentelijk is opgetrokken. De noordgevel van het huis grenst aan het schietterrein van het St. Jorisgilde.

Omschrijving

Het in verschillende fasen tot stand gekomen landhuis Klein Offem heeft een langwerpige plattegrond en is samengesteld uit drie hoofdvolumes. Aan de Offemweg ligt het blokvormige 'voorhuis' van één bouwlaag onder een afgeknot schilddak met gesmoorde Hollandse pannen. Het langgerekte 'achterhuis' bestaat uit een tweelaagse vleugel met hoekpaviljoens onder een samengesteld schild-zadeldak met geglazuurde Hollandse pannen en een éénlaagse vleugel onder flauw hellend zadeldak. De monumentale gepleisterde zuidfaçade met de regelmatige reeks van zestien dubbele deuren verbindt de drie verschillende bouwdelen tot een eenheid. De west- en oostgevel van het pand zijn eveneens gepleisterd en witgesausd. De door verschillende aanbouwen in- en uitspringende noordgevel is grotendeels opgetrokken in rode baksteen, het metselwerk dateert uit verschillende periodes. Achter het voorhuis springt de gevel zodanig terug dat een kleine binnenplaats is gevormd, afgesloten door eenvoudige houten schuurtjes.

In de voorgevel van het voorhuis (west) een centrale houten paneeldeur onder tweeruits bovenlicht, geflankeerd door zesruits schuifvensters met luiken. De rood geschilderde deur en luiken zijn voorzien van witte zandlopers. In het dakschild twee dakkapellen met vierruits vensters onder steekkapjes. De totale gepleisterde zuidgevel wordt op de begane grond geleed door zestien hoge dubbele 4-ruits Empiredeuren met persiennes. De gevel van het tweelaagse bouwvolume met de driezijdige hoekpaviljoens is horizontaal geleed door een natuurstenen plint, een eenvoudige waterlijst en een cordonlijst met rechthoekige spaarvelden.

Tussen de hoekpaviljoens een veranda met vloer van patroontegels onder een luifel op rijk gedecoreerde gecanelleerde gietijzeren kolommen. Voor de éénlaagse vleugel ter rechterzijde een tweede veranda met klinkerbestrating onder een luifel op een ranke gietijzeren constructie met treillages en sierlijke gietijzeren ornamenten. De zesruits schuifvensters op de verdieping zijn ook voorzien van persiennes.

In de gepleisterde oostgevel twee zesruits vensters en in de top van de puntgevel een ronde ventilatieopening met gietijzeren rooster. Centraal in de noordgevel van het voorhuis slechts een klein keldervenster en daarboven een tweeruits venster van de opkamer. De achtergevel van het voorhuis (oost) grenst aan de binnenplaats. Beganegronds in deze gevel een deur met negenruits zijlicht, in de gepleisterde zolderlaag twee zesruits schuifvensters. Een plat afgedekt trappenhuis met twee zesruits vensters op de verdieping verbindt het voorhuis met het achterhuis. Tegen de hoge gepleisterde noordgevel van deze vleugel een iets lager bouwdeel onder flauw hellend lessenaardak. In de westgevel van deze aanbouw, die grenst aan de binnenplaats, beganegronds een deur en zesruits venster, op de verdieping ook zesruits vensters. In de noordgevel van de éénlaagse vleugel onder flauw hellend zadeldak vier zesruits schuifvensters.

Interieur

Inwendig verbindt een lange gang vanaf de deur in de voorgevel aan de Offemweg tot aan de oostgevel de drie bouwvolumes met elkaar. De verschillende vertrekken zijn aan weerszijden van deze centrale as gesitueerd. Aan de zuidkant liggen de belangrijkste ruimtes, zoals de hal met trappenhuis, de eetkamer, en verschillende salons. De slaapkamers bevinden zich voornamelijk aan de noordzijde en op de verdieping. In de vertrekken zijn negentiende-eeuwse interieuronderdelen zoals marmeren schouwen, stookplaatsen met rookvangen op decoratieve houten consoles en pilasters, houten paneeldeuren en oorspronkelijke houten vloeren grotendeels bewaard gebleven.

Waardering

Het landhuis is van algemeen cultuurhistorisch belang als oorspronkelijk onderdeel van het landgoed Offem.

Het in de kern achttiende-eeuwse doch hoofdzakelijk negentiende-eeuwse landhuis Klein Offem is van algemeen belang wegens cultuurhistorische waarde als gaaf en representatief voorbeeld van een landhuis in de stijl van het romantisch Neoclassicisme met elegante detaillering, uit het midden van de negentiende eeuw. Het huis is bijzonder gaaf in hoofdvorm, materiaalgebruik en detaillering. Inwendig is de plattegrond nagenoeg bewaard gebleven evenals enkele interieurelementen in een bij het huis passende stijl. Ondanks de modernisering van enkele onderdelen is de negentiende-eeuwse sfeer van het interieur bewaard gebleven.