't Klaphek, Eefde
Omschrijving onderdeel 2: HISTORISCHE TUIN- EN PARKAANLEG.
De buitenplaats bestaat uit een hoger en een lager deel. Van oudsher komen op het lager gelegen, natte terrein geen bebouwing en maar weinig beplanting voor. Het hogere deel wordt gekenmerkt door bebouwing, wandelbossen, boomgaarden en bouwlanden. Vanuit het huis lopen diverse zichtassen die de ruimtelijke structuur van de aanleg bepalen. De zichtassen in westelijke richting en het panorama in oostelijke en zuidelijke richting worden begeleid door solitairen en boomgroepen bij het huis. In zuidwestelijke richting voert een zicht via het dal van de Polbeek richting Zutphen. Door middel van enkele boomgroepen en solitairen wordt de buitenplaats verweven met het omringende landschap.
Aan de noord- en noordwestkant van het huis ligt een wandelbos met daarin een aantal door lanen begeleide, gebogen wandelingen, waaronder een dubbel beplante beukenlaan. In het westelijk deel ligt op de overgang tussen het wandelbos en de weilanden aan de zuidkant een halfopen gebied met gazons, boomgroepen en solitairen (zomereik en treurbeuk, en bij het huis beuk, linde en plataan). In dit deel liggen de moestuin met tuinmuur en kassen (onderdeel 5) en een tuinkoepel (onderdeel 4). Langs de bosrand is een heesterbeplanting aangebracht als overgang tussen het halfopen gebied en het wandelbos. Het ten zuiden van het huis en het halfopen gebied gelegen weiland - en daarvan door een eikenlaan gescheiden - wordt beëindigd door een beekarm en vormt een fraaie overgang tussen de buitenplaats en het omringende agrarische landschap. De eikenlaan heeft aan de zuidzijde een dicht plantverband, aan de noordzijde is er geen sprake van een uniform plantverband. Zo is een vloeiende overgang naar het landschapspark geschapen. Aan het eind van de laan staat een grenspaal die de grens tussen Gorssel en Zutphen aangaf.
Aan de westkant geeft een verhoogd talud een fraai zicht op de buitenplaats. Dit talud vormt tevens de afsluiting van het complex.
Het huis wordt bereikt via een aan een zijde ingeplante eikenlaan aan de zuidkant waar het huis links naast is gelegen. De as van deze laan is gericht op de zuidgevel van de tuinmanswoning. Direct daarna buigt de laan met een haakse hoek af richting Den Dam.
Waardering
De HISTORISCHE TUIN- EN PARKAANLEG, behorend tot de historische buitenplaats 't Klaphek is van algemeen cultuurhistorisch belang:
- wegens de ouderdom;
- wegens de fraai inpassing van het landschapspark in een bestaande agrarische omgeving;
- wegens de afwisseling van open en gesloten gebieden;
- wegens de aanwezigheid van opstallen die de aanleg versterken.
Monumenten.nl maakt u wegwijs in monumentenland
Alles over monumenten onder één dak.
Een monument kopen, onderhouden of verduurzamen? Hier vindt u alle informatie, inspiratie en praktische tips.
Locatie
Omschrijving van het complex
De HISTORISCHE BUITENPLAATS 'T KLAPHEK ligt in Eefde ten zuiden van het Twentekanaal. Ten oosten van 't Klaphek ligt de buitenplaats Den Dam terwijl vlakbij het huis De Voorst is gelegen. De buitenplaats ligt op de grens van het rivierkleigebied van de IJssel en de lage zandgronden ten oosten van de rivier. Het is een waterrijk gebied dat doorsneden wordt door de IJssel, de Berkel en een aantal (deels omgelegde) beken. In het verleden heeft het lager gelegen gedeelte van het gebied veel te lijden gehad van overstromingen. Bij hoge rivierstanden van de Rijn kon het water via de Baakse overlaat op de IJssel worden gebracht, waardoor het zuidwestelijk deel van de buitenplaats in veel winters onder water kwam te staan. Pas toen in 1949 de overlaat werd gedicht kwam er een einde aan de overlast. De hoge ligging van het huis heeft te maken met die situatie.
De eerste vermelding van het goed dateert van 1523. In een acte wordt gesproken over 'dat guet Klaphecke gelege te Warnsfelt in Eyfde'. Het betrof een boerderij. Pas in de 19de eeuw wordt er meer bekend. In 1843 werd de boerderij verkocht. Niet lang daarna is het huidige huis tot stand gekomen, met gebruikmaking van grote delen van de oude boerderij. In de jaren daarna is de agrarische omgeving van lieverlee veranderd tot een buitenplaats met een landschappelijke aanleg, die wordt gekenmerkt door een wandelbos ten noorden en westen van het huis en een open boomweide aan de zuidkant. De veranderingen in de omgeving zijn voor het eerst te zien op een topografische kaart uit 1865 (gewijzigd in 1879, 1907 en 1911). De grote schuur en de tuinmanswoning ten noorden van het huis, alsmede de tuinkoepel staan eveneens daarop getekend. Door de aanleg van de spoorlijn en het Twente (Rijn)kanaal werd de noordwestelijke punt van het goed afgesneden.
Het complex HISTORISCHE BUITENPLAATS 'T KLAPHEK bestaat uit de volgende onderdelen: HOOFDGEBOUW 't Klaphek (1), HISTORISCHE TUIN- EN PARKAANLEG (2), TUINMANSWONING (3), TUINKOEPEL (4), TUINMUUR met DRUIVENKAS en KOUDE BAK (5).
Eigenschappen
Functie | Hoofdcategorie | Subcategorie | Functietype | Is hoofdfunctie |
---|---|---|---|---|
Park | Kastelen, landhuizen en parken | Tuin, park en plantsoen | oorspronkelijke functie | Ja |
Straat | Getal | Achtervoegsel | Postcode | Plaats | Locatie | Situatie | Is hoofdadres |
---|---|---|---|---|---|---|---|
Damlaan | 3 | – | 7211 CJ | Eefde | – | BY | Ja |
Hoofdcategorie | Subcategorie | Beschrijving | Notitie |
---|---|---|---|
Kastelen, landhuizen en parken | Tuin, park en plantsoen | – | Landschapspark |
Kadastraal perceel | Kadastrale sectie | Kadastraal object | Appartement | Kadastrale gemeente |
---|---|---|---|---|
– | H | 554 | – | Zutphen |
– | K | 279 | – | Zutphen |
– | G | 321 | – | Gorssel |
– | G | 751 | – | Gorssel |
– | G | 555 | – | Gorssel |
– | G | 750 | – | Gorssel |
– | G | 1025 | – | Gorssel |
– | G | 1024 | – | Gorssel |
– | G | 752 | – | Gorssel |
Start | Eind | Notitie | Beschrijving |
---|---|---|---|
1850 | 1900 | – | vervaardiging |