Inleiding

In 1908 namen de gemeenten Krimpen aan den IJssel, Krimpen aan den Lek en Lekkerkerk het besluit gezamenlijk een waterleidingbedrijf op te richten, omdat de afzonderlijke gemeentes te weinig inwoners hadden voor een eigen distributienet. Op een terrein dat buitendijks lag, dichtbij het centrum van Krimpen aan de Lek maar in de gemeente Lekkerkerk, werd begonnen met de bouw van de watertoren. De eerste steen werd gelegd op 24 juni 1909 door de oudste bewoner van Krimpen aan den Lek, de heer Smit die toen 83 jaar oud was. Eind maart 1910 werd de WATERTOREN, ontworpen door het constructiebedrijf M. Visser & J. Smit uit Papendrecht, in gebruik genomen. Dit bedrijf heeft diverse watertorens ontworpen. Het water werd gewonnen uit de Lek dat via het FILTERGEBOUW naar twee reinwaterkelders onder de watertoren en het POMPGEBOUW gepompt werd. In het pompgebouw stonden aanvankelijk twee zuiggasmotoren die ieder een hoge- en een lagedrukpomp aandreven. De lagedrukpomp werd gebruikt om het water uit de bezinkvijvers te pompen, die bij hoge waterstanden werden gevuld. De hogedrukpomp, pompte het water uit de reinwaterkelders het leidingnet in. De zuiggasinstallatie werkte in 1936 voor het laatst, waarna werd overgegaan op elektrische aandrijving van de pompen (Pannevis, Dordrecht). Op het terrein, aan de dijkzijde begrensd door een HEK, werd ook een DIENSTWONING gebouwd. In 1913 werd aan de overkant van de dijk een dienstwoning voor de directeur gebouwd die door verbouwing voor bescherming van ondergeschikt belang is. De vulbekkens die ten zuidelijk van de watertoren zijn aangelegd zijn eveneens voor bescherming van ondergeschikt belang.

N.B. In 1959 zijn drie horizontale betonnen banden om de watertoren gebracht en is de toren met een betonnen band versterkt ter hoogte van de uitkraging bij de bodem van het reservoir. De toegang werd gewijzigd en het kantoor op de eerste verdieping werd ingericht als vergaderzaal.

Omschrijving

Het waterleidingcomplex, bestaande uit de watertoren (complexonderdeel 1) met pompgebouw (complexonderdeel 2), filtergebouw (complexonderdeel 3) en dienstwoning (complexonderdeel 4) zijn gelegen op een smal, langgerekt terrein aan de dijk tussen Krimpen aan de Lek en Lekkerkerk. Het terrein is aan de noordelijke zijde, de dijkzijde, begrensd door een hek (complexonderdeel 5) waarlangs kastanjes en essen geplant zijn. De watertoren met daarachter (noordelijk) het pompgebouw ligt aan de westelijke zijde van het perceel. Oostelijk en links van de watertoren is de dienstwoning gebouwd met haaks daarachter (noordelijk) het filtergebouw. De vulbekkens (oorspronkelijk twee, later aangevuld met twee grote en vier kleine bekkens) liggen zuidelijk op het terrein achter de dienstgebouwen. De oudste twee, direct achter het pompgebouw zijn recentelijk gedempt.

Waardering

Het waterleidingcomplex, bestaande uit de watertoren met pompgebouw, filtergebouw, dienstwoning en hek, is van algemeen belang vanwege de cultuurhistorisch en architectuurhistorische waarde als illustratie van een stadium in de ontwikkeling van de drinkwatervoorziening in Nederland in het algemeen en die van de Krimpenerwaard in het bijzonder. Het complex is typologisch een goed en samenhangend voorbeeld van utiliteitsbouw uit het begin van de 20ste eeuw, vormgegeven in een Ambachtelijk Traditionele bouwstijl met Neorenaissance motieven. Het complex is tevens van belang vanwege als vroeg voorbeeld uit het oeuvre van het constructie- en architectenbureau Visser & Smit. Het complex is vrij gaaf in hoofdvorm, materiaalgebruik en detaillering. Watertoren en bijgebouwen hebben naast het feit dat ze een ontwerpeenheid vormen, ensemblewaarde vanwege de onderlinge ruimtelijke en functionele samenhang en stedenbouwkundige waarde door de beeldbepalende situering aan de dijk tussen Krimpen aan den Lek en Lekkerkerk.