Inleiding

Complex van de Nederlandsche Protestantenbond te Weesp, bestaande uit vier onderdelen: ZAALKERK, PASTORIE MET CONSISTORIE, VOORMALIGE BEWAARSCHOOL en ERFSCHEIDING. Het complex werd gebouwd omstreeks 1905 op de plaats waar voorheen de villa van de familie Van Houten (van de chocoladefabriek) stond, in opdracht van de dames J.S. en H.C. van Houten naar ontwerp van J. F. Klinkhamer en B.J. Ouëndag. De bouw werd gefinancierd door de firma Van Houten & Zonen. Naar de opdrachtgevers wordt de kerk ook wel het 'Van Houtenkerkje' genoemd. De eerste bouwtekeningen dateren uit februari 1904; vanaf mei 1904 zijn de tekeningen alleen nog gesigneerd door Ouëndag.

Het complex is opgetrokken in de stijl van de zognaamde 'overgangsarchitectuur', een gemengde bouwtrant (ca. 1890-1915) die de overgang vormt tussen de eclectische stijl naar de moderne, niet meer aan de historische motieven gebonden architectuur, waarbij renaissancistische, Jugendstil-achtige en Berlagiaanse elementen als torentjes, rondbogen en gekleurde banden naast elkaar worden gebruikt.

Het complex is gelegen in het beschermd stadsgezicht Weesp.

N.B. De voormalige lagere school met de overdekte zandbak aan de zijde van de Oudegracht zijn opgenomen in het huidige onderkomen van de openbare bibliotheek. Dit gedeelte van het complex is door verbouwingen teveel aangetast en valt derhalve niet onder de bescherming.

Omschrijving

Het complex van de Nederlandsche Protestantenbond Weesp bevat vier afzonderlijk te beschermen onderdelen: de zaalkerk met ingang aan de Oudegracht, de pastorie met consistorie met ingang aan de Nieuwstraat, de voormalige bewaarschool en de erfscheiding aan de Nieuwstraat. De onderdelen zijn gelegen op een erf dat zich uitstrekt van de Oudegracht (westzijde) tot de Nieuwstraat (oostzijde). De zaalkerk, pastorie en consistoriekamer zijn oost-westgericht, de voormalige bewaarschool is noord-zuidgericht. Tussen consistoriekamer en voormalige bewaarschool bevindt zich aan de Nieuwstraatzijde een binnenplaats, die aan de oostzijde wordt afgesloten door de erfscheiding, aan de westzijde door een muur (behorend bij de bewaarschool) die ook onder de bescherming valt. De gebouwen zijn opgetrokken in baksteen onder een samenstel van (in oorsprong) leien zadeldaken met afwisselend gebruik van schoonmetselwerk, geglazuurde baksteen en gebruik van natuursteen voor de constructieve onderdelen, zoals dorpels, lateien en schouderstukken.

Waardering

Het Nederlandsche Protestantenbond-complex te Weesp, bestaande uit een zaalkerk, pastorie met consistorie, voormalige bewaarschool en erfscheiding, is van algemeen belang uit cultuur- en architectuurhistorisch oogpunt als gaaf bewaard gebleven voorbeeld van kerkelijke architectuur uit het eerste decennium van de 20ste eeuw in de stijl van de 'overgangsarchitectuur'. Daarnaast heeft het complex situationele waarde door de ligging in het beschermd stadsgezicht Weesp en sociaal-historische waarde vanwege de relatie met de familie Van Houten.