Ooldselaan 15, Laren
KOETSHUIS MET PAARDENSTAL EN KOETSIERSWONING behorende tot de buitenplaats Huis Oolde. Aan het begin van de oprijlaan staat het koetshuis met stal en woning, met de nok loodrecht op de laan, gebouwd in 1871 naar ontwerp van architect L.H. Eberson in opdracht van gravin Van Wassenaer-Starrenburg- Van Rechteren-Limpurg (zie gevelsteen). Tegen de linkerzijgevel van het koetshuis bevindt zich een moderne, eenlaagse uitbouw die voor de bescherming van ondergeschikt belang wordt geacht. Het bakstenen pand op samengestelde plattegrond bestaat uit twee evenwijdige, rechthoekige bouwdelen: links een fors bouwvolume (koetshuis en dienstwoning) van een hoge bouwlaag en een kapverdieping onder een met gesmoorde Hollandse pannen gedekt zadeldak tussen topgevels en rechts een kleiner bouwvolume (paardenstal) van één bouwlaag onder een met gesmoorde muldenpannen gedekt zadeldak tussen trapgevels. De in kruisverband gemetselde gevels bezitten een gepleisterde plint; de gevelopeningen hebben tudorboogvormige afsluitingen. De gevels van het koetshuis zijn voorzien van gepleisterde, geblokte hoekpilasters en waterlijst ongeveer ter hoogte van het midden van de eerste verdieping; de topgevels hebben een gepleisterd klimmende tandfries langs de dakrand en worden aan de bovenzijde afgedekt door een gecementeerde ezelsrug. De voorgevel is op de begane grond voorzien van gepleisterd blokwerk met een medaillon in het midden, hierin zijn twee grote, tudorboogvormige deuropeningen in een bakstenen omlijsting uitgespaard. In de openingen zijn dubbele opgeklampte houten inrijdeuren bevestigd met deurkloppers in de vorm van een leeuwenkop, de bovenste delen van de deuren bevatten ruiten met geprofileerde roeden. In de top een omlijst tudorboogvormig hooiluik. De achtergevel heeft op de begane grond drie tudorboogvormig afgesloten vensters, waarvan de middelste is gevat in een gepleisterde en geverfde omlijsting met aan de bovenzijde een wapenschild; de vensterindeling op de verdieping is gewijzigd. Tegen de rechterzijgevel van het koetshuis staat de paardenstal met in kruisverband gemetselde gevels met gepleisterde plint; de treden van de trapgevels worden afgesloten door een gepleisterde dekplaat en een smeedijzeren bekroning op de top. De voorgevel heeft op de begane grond een verdiept liggend veld met twee gekoppelde bogen waarbinnen twee tudorboogvormige schuifvensters zijn geplaatst; in de topgevel een medaillon met stenen borstbeeld van een paardenhoofd, daarboven een gietijzeren sieranker. Het INTERIEUR van het koetshuis (exclusief de woning) en de stal is nog oorspronkelijk; in het koetshuis de originele kapconstructie (spitsboogspant) uit de bouwtijd, een waterpomp tegen een betegelde wand (links), een houten kast tegen de achtermuur en een schuifdeur naar de stal.
Waardering
KOETSHUIS MET PAARDENSTAL EN KOETSIERSWONING van algemeen belang:
- vanwege de ouderdom;
- vanwege de architectonische vormgeving in eclectische stijl met invloeden uit de laatste kwart van de 19de eeuw;
- vanwege de gaaf bewaard gebleven hoofdvorm, materiaalgebruik en de relatie in- en exterieur;
- als gaaf voorbeeld uit het oeuvre van architect Eberson;
- vanwege de ensemblewaarde en de markante situering aan het begin van de oprijlaan;
- als karakteristiek en functioneel onderdeel van de buitenplaats;
- vanwege de ruimtelijk-functionele relatie met de andere onderdelen van de buitenplaats.
Monumenten.nl maakt u wegwijs in monumentenland
Alles over monumenten onder één dak.
Een monument kopen, onderhouden of verduurzamen? Hier vindt u alle informatie, inspiratie en praktische tips.
Locatie
Omschrijving van het complex
In structuur en deels in detail gaaf bewaarde buitenplaats met HOOFDGEBOUW (1), HISTORISCHE TUIN- EN PARKAANLEG (2), TUINVAAS (3), KOETSHUIS MET PAARDENSTAL EN KOETSIERSWONING (4), TUINMANSWONING (6). Ten noordwesten van het dorp Laren in Gelderland ligt de historische buitenplaats Huis Oolde. De in oorsprong middeleeuwse havezate (toen 'Nyenhuis' geheten) werd in 1663 door bouwheer Goossen van Keppel vervangen door het huidige huis Oolde op enige afstand van de oude huisplaats. De Hottingerkaart uit 1783 geeft een schematische weergave van het omgrachte huis, een rechthoekig lanenstelsel met een rechte toegangslaan in de as van het huis en links daarvan een geometrische aanleg met vierkante vakken. De toegangslaan is thans nog aanwezig. Het huis was toen net verfraaid (1771) met een zandstenen ingangspartij waarin het alliantiewapen van de opdrachtgevers, Van Keppel en Van Heeckeren, is aangebracht. Ook de Topografische Militaire Kaart van ca.1850 toont het huis, nu met bouwhuis, gelegen binnen een vierkante omgrachting ontsloten middels de rechte toegangslaan (de Ooldselaan) die vanaf het dorp Laren schuin op het huis is geprojecteerd. Verder is er sprake van 'goede moestuinen, lanen met opgaande geboomte, weide en bouwland'. In 1871 ontwierp de tuinarchitect H. Copijn in opdracht van gravin Van Wassenaer Starrenburg een tuinaanleg, waarvan een tekening op het Huis Oolde bewaard is gebleven. Dit ontwerp in zogenaamde 'gemengde stijl', een combinatie van landschapsstijl met geometrische elementen, is in hoofdstructuur nog goed herkenbaar. Het kwam het huis, conform de ideeën van de landschapsstijl aan een lusvormig gazon te liggen. In dezelfde periode werd het koetshuis gebouwd en wat later de tuinmanswoning. In 1900 werd een groot deel van het ca. 500 ha. grote landgoed verkocht; de huidige grootte is 18,5 ha.
Op de bij de omschrijving behorende kaart is de omgrenzing van het complex alsmede de aanduiding van de onderdelen aangegeven.
Waardering
HISTORISCHE BUITENPLAATS HUIS OOLDE is van algemeen cultuur-, architectuur- en tuinhistorisch belang:
- vanwege de ouderdom;
- vanwege het 17de-eeuwse blokvormige hoofdgebouw, dat in ca.1771 zijn huidige classicistische uiterlijk heeft gekregen;
- vanwege de historische tuin- en parkaanleg in gemengde stijl naar ontwerp van Copijn (1871);
- vanwege de visuele samenhang tussen de complexonderdelen.
Eigenschappen
Functie | Hoofdcategorie | Subcategorie | Functietype | Is hoofdfunctie |
---|---|---|---|---|
Koetshuis(L) | Kastelen, landhuizen en parken | Bijgebouwen kastelen enz. | oorspronkelijke functie | Ja |
Straat | Getal | Achtervoegsel | Postcode | Plaats | Locatie | Situatie | Is hoofdadres |
---|---|---|---|---|---|---|---|
Ooldselaan | 15 | – | 7245 PP | Laren | – | – | Ja |
Hoofdcategorie | Subcategorie | Beschrijving | Notitie |
---|---|---|---|
Kastelen, landhuizen en parken | Bijgebouwen kastelen enz. | – | – |
Kadastraal perceel | Kadastrale sectie | Kadastraal object | Appartement | Kadastrale gemeente |
---|---|---|---|---|
– | X | 165 | – | Lochem |