Inleiding

Vrijstaand blok van twee HERENHUIZEN met tegen de rechter zijgevel een kleinere woning, die als dienstwoning in gebruik is geweest. Het rechter herenhuis en de dienstwoning bevatten thans twee woningen, waarvan één woning bestaat uit de dienstwoning en de begane grond van het herenhuis (nr. 6) en de andere woning is gesitueerd op de verdieping van het rechter herenhuis (nr. 4a). De dienstwoning en de latere aanbouw met garage tegen de linker zijgevel, komen niet voor bescherming in aanmerking.

Het pand is gebouwd in 1862 in opdracht van de directeur van de Bank van Lening en toekomstig rentenier, Johannes Ahazuerus Doijer. De voorgevel van het pand vertoont neoclassicistische invloeden in de opbouw, terwijl de ornamenten zijn ontleend aan de Neo-Lodewijk XV-stijl. In de tweede helft van de 19de eeuw kwam Doesburg o.a.vanwege het levendige culturele klimaat veroorzaakt door de aanwezigheid van het garnizoen, het goedkope leven en de gezonde lucht in zwang als vestigingsplaats voor gepensioneerden, renteniers en oud-militairen. Er werden in Doesburg meerdere grote herenhuizen in neoclassicistische trant gebouwd of verbouwd m.n. in de Koepoortstraat en omgeving.

In de voorgevel van het pand bevinden zich twee gevelstenen met de datum 24 maart 1862 en de namen J.W. Doijer en J.C. Doijer. De stenen zijn gelegd door de zonen Jacob Wijnbrand en Johan Constant Doijer. Toen de huizen gereed waren betrok het gezin Doijer zelf het rechter pand, nr. 6. In 1871 verdronk de dertienjarige Johan Constant in de nabijgelegen IJssel. In 1872 vertrok de familie Doijer uit Doesburg.

De huizen zijn gelegen in een bocht van de voormalige Kastanjelaan/ Koepoortsendijk, thans Burgemeester Flugi van Aspermontlaan geheten, een laan met oude bomen ten noordwesten van de oude stadskern in de buurt van de Koepoortstraat. De Koepoortsendijk voerde vroeger naar de veerpont.

Omschrijving

Blok van twee HERENHUIZEN op een rechthoekig grondplan. De herenhuizen bevatten twee bouwlagen en een zolderverdieping onder een plat dak met omlopende dakschilden. De daken zijn gedekt met gesmoorde Hollandse pannen. In het voorschild van het hoofdblok bevinden zich links twee later aangebrachte dakkapellen en rechts een drietal tuimelramen. In het linker dakschild bevindt zich een dakkapel met zadeldak, keperboogvormig afgesloten stolpraam, zijborden en een keperboogvormige kroonlijst met schouderstukken en makelaar. In het rechter dakschild bevindt zich een later aangebrachte of gewijzigde dakkapel. Het achterschild bevat twee eenvoudige dakkapellen met zadeldakje en 4-ruits stolpramen.

Het blok, dat is opgetrokken in roodbruine baksteen, gemetseld in kruisverband, was oorspronkelijk witgepleisterd (te zien op een oude ansicht). De achtergevel van nr. 8 en een gedeelte van de rechter zijgevel zijn nog steeds witgepleisterd. Het pand heeft rondom een gepleisterde plint en een gekornist hoofdgestel van hout, bestaande uit een geprofileerde architraaflijst, een fries en een kroonlijst.

De symmetrisch ingedeelde VOORGEVEL telt acht vensterassen en heeft een middenrisaliet van vier vensterassen. De risaliet en de hoeken worden begrensd door pilasters met spiegels. De middenas van de risaliet heeft op beide verdiepingen een verdiept veld, dat de scheiding tussen de twee herenhuizen markeert. Ter hoogte van de verdiepingsvloer bevindt zich een geprofileerde, gepleisterde cordonlijst die doorloopt over een klein deel van de beide zijgevels.

De ingangspartijen, die zich bevinden in de vensterassen links en rechts van de middenrisaliet, bestaan uit rijk geornamenteerde, dubbele paneeldeuren met smeedijzeren roosters, een geprofileerd kalf en een bovenlicht met afgeronde hoeken in een kozijn met geprofileerde houten omlijsting met afgeronde hoeken, voorzien van hardstenen neuten en dorpel. De omlijsting is aan de bovenzijde voorzien van een gepleisterd ornament, bestaande uit een cartouche, waaruit guirlandes ontspringen die de bovenzijde van de omlijsting omarmen. Bij nr. 6 is de deur in oude stijl vernieuwd en het bovenlicht voorzien van glas-in-lood. Links naast de deur van nr. 8 en rechts naast die van nr. 6 bevinden zich vlak boven de plint hardstenen jaarstenen met resp. de volgende inschriften: "JC Doijer 18 24-3 62" en JW Doijer 18 24-3 62". Alle vensteropeningen bezitten afgeronde bovenhoeken, worden afgesloten door strekken met afgeronde hoeken en zijn voorzien van hardstenen onderdorpels en persiënnes, waarvan het onderste deel uitklapbaar is. De persiënnes van nr. 6 zijn in oude stijl vernieuwd. Nr. 6 heeft beneden 8-ruits en boven 6-ruits schuiframen, nr. 8 heeft boven en beneden 4-ruits stolpramen met een vast kalf en resp 4-ruits en 2-ruits bovenlichten met vulruiten.

De asymmetrisch ingedeelde LINKER ZIJGEVEL wordt op de begane grond grotendeels aan het oog onttrokken door de latere aanbouw. Getuige een oude ansicht bevond zich hier eerst een houten serre. Op de eerste verdieping heeft de linker zijgevel een Frans balkon met een dubbele balkondeur met bovenlicht in een kozijn met afgeronde bovenhoeken en persiënnes. Verder bevinden zich hier enkele kleinere rechthoekige vensters en een gewijzigd venster.

De asymmetrisch ingedeelde RECHTER ZIJGEVEL wordt gedeeltelijk aan het oog onttrokken door de aangebouwde dienstwoning. De eerste bouwlaag van de rechter zijgevel is evenals de dienstwoning witgepleisterd. Op de eerste verdieping bevond zich, getuige een oude foto, een balkon dat later is vervangen door een Frans balkon. Het balkon heeft een dubbele balkondeur met bovenlicht in een kozijn met afgeronde bovenhoeken en persiënnes. Rechts hiervan bevinden zich twee kleine vensters, een rechthoekig en een ruitvormig met 2-ruits raam.

De nagenoeg symmetrisch ingedeelde ACHTERGEVEL van het hoofdblok telt acht vensterassen en wordt begrensd door hoekpilasters met spiegels. Tussen de vier buitenste vensters en de vier vensters in het midden bevinden zich eveneens pilasters met spiegels. De gevel is horizontaal geleed door een gecementeerde plint, een cordonlijst en het hoofdgestel.

In de eerste bouwlaag bevinden zich in de vier buitenste vensterassen dubbele 6-ruits tuindeuren met panelen en 2-ruits bovenlichten met vulruiten in kozijnen met afgeronde hoeken, geplaatst op hardstenen neuten. Het rechter gedeelte van nr.6 gaat schuil achter een rechthoekige serre, die twee vensterassen beslaat. De serre heeft een lessenaarsdak, bewerkte stijlen en dubbele schuifdeuren geflankeerd door glaspanelen. Geprofileerde kalven scheiden de ruiten van de bovenlichten. Alle ramen van de serre zijn voorzien van elkaar kruisende horizontale en verticale roeden, die vlak langs het raamhout lopen.

Het linker gedeelte van nr. 8 heeft een groot driedelig venster dat twee vensterassen beslaat en vermoedelijk later is geplaatst of gewijzigd. Het venster heeft een 6-ruits stolpraam, 3-ruits zijlichten en een driedelig bovenlicht in een kozijn met afgeronde hoeken.

De tweede bouwlaag heeft acht vensters met 6-ruits schuiframen in kozijnen met afgeronde hoeken.

Het INTERIEUR van nr. 6 bevat afgezien van de trap nog een aantal oorspronkelijke elementen zoals de vestibule met marmeren vloer en plinten en een tochtdeur met bovenlicht en zijlichten, deels voorzien van mousselineglas. Het bovenlicht van de tochtdeur heeft twee rondboogvormige roeden doorsneden door een V-vormige roede in het midden. In de gang bevindt zich een rondboognis in een gepleisterde omlijsting van gecanneleerde pilasters en een geprofileerde rondboog. De kamers en suite bezitten rijk geornamenteerde stucplafonds, twee schouwen van grijs geaderd marmer, vensterbanken, vouwblinden, brede houten vloerplanken en schuifdeuren naar de serre. De 6-ruits schuifdeuren hebben 3-ruits zijlichten en een driedelig bovenlicht, waarvan het middendeel 3-ruits is met een vulruit in het midden. De vloer van de serre is voorzien van patroontegels.

Het INTERIEUR van nr. 8 heeft nog grotendeels de oorspronkelijke indeling. Ook zijn nog enkele oorspronkelijke elementen bewaard gebleven zoals in de gang de marmeren vloer en plinten en een rondboognis die op dezelfde wijze is gedetailleerd als bij nr. 6, schuifdeuren en een marmeren schouw in de kamers en suite en de bordestrap met twee armen, waarvan de oorspronkelijke trapleuning, bestaande uit houten spijlen en een houten handlijst vanaf de eerste verdieping bewaard is gebleven.

Het INTERIEUR van nr. 4a is naar verluidt gemoderniseerd.

Waardering

Blok van twee HERENHUIZEN uit 1862.

- van architectuurhistorische waarde als een goed en vrij gaaf voorbeeld van een blok herenhuizen met een neoclassicistische opbouw en details in de Neo-Lodewijk XV-stijl met hoogwaardige esthetische kwaliteiten in het ontwerp zoals goede en gave verhoudingen.

- van stedenbouwkundige waarde vanwege de prominente ligging aan de dijk bij de voornaamste toegang (Koepoortstraat) tot de oude stad.

- van cultuurhistorische waarde als uitdrukking van een bijzondere ontwikkeling nl. het ca. 1850 in zwang komen van Doesburg als vestigingsplaats voor renteniers, gepensioneerden en oud-militairen.