Rijksmonument

Harmenjansweg 4, Haarlem

Omschrijving

Op rechthoekig grondplan in overgangsarchitectuur gebouwde DIRECTEURSWONING bestaande uit twee bouwlagen en kapverdieping onder zadeldak met zwarte Hollandse pan. Het zadeldak is overstekend en aan de voorzijde (N-W) in de top en aan de bases van de windveren voorzien van verticaal sierbeschot dat aan de bases van de windveren rust op drie houten consoles waarvan er twee paarsgewijs zijn geplaatst. De gootlijsten aan beide lange zijden rusten ook op paarsgewijs geplaatste houten consoles. Het muurwerk is boven een hardstenen plint opgetrokken in rode baksteen die de hardstenen onderdorpels van de vensters ter decoratie als bloktand verbindt. Deze bloktand bevindt zich steeds tussen banddecoratie in rode verblendsteen. Deze verblendsteen is ook verwerkt in de ontlastingsbogen die een zandstenen sluitsteen hebben. De spaarvelden onder de ontlastingsbogen bestaan uit een zandstenen plaat.

Zowel de korte kopgevels als de lange zijgevel aan de duidwestzijde hebben twee vensterassen met zesruits-schuifvensters. De noordelijke zijgevel heeft naast de aansluiting van de overdekte passage twee kleine vensteropeningen boven elkaar met daarin vaste ramen. In de beide geveltoppen bevinden zich getoogde zesruits-schuifvensters. De buitenmuur die de verbinding vormt met het administratiegebouw sluit aan op de noordelijke hoek van de directeurswoning en bestaat uit rode baksteen die onder de hardstenen afsluiting is gedecoreerd met een bloktand.

Waardering

De uit 1899-1901 daterende directeurswoning is van algemeen belang uit cultuurhistorisch en architectuurhistorisch oogpunt als historisch-functioneel onderdeel van het Haarlemse gevangeniscomplex, waarbinnen het als beeldbepalend onderdeel van de bebouwing aan de pleinzijde ook een belangrijke ensemblewaarde vertegenwoordigt.

Monumenten.nl maakt u wegwijs in monumentenland

Alles over monumenten onder één dak.
Een monument kopen, onderhouden of verduurzamen? Hier vindt u alle informatie, inspiratie en praktische tips.

Locatie

Monumentnummer

513313

Complexnaam

Koepelgevangenis Haarlem

Provincie

Noord-Holland

Gemeente

Haarlem

Plaats

Haarlem

Complexomschrijving

Inleiding

GEVANGENISCOMPLEX op ommuurd terrein bestaande uit rond overkoepeld cellengebouw, een rechthoekig cellengebouw, een administratiegebouw, een directeurswoning, een adjunct-directeurswoning en een buiten de ommuring staand blok bewaarderswoningen. Het complex werd ontworpen door de rijksbouwmeester W.C. Metzelaar en kwam tot stand in de jaren 1899-1901. Het ronde overkoepelde cellengebouw ontwierp hij in navolging van het door zijn vader J.F. Metzelaar reeds in Breda (1886) en Arnhem (1886) toegepaste panopticum-principe. Het ronde cellengebouw werd gebouwd als strafgevangenis en fungeert thans als huis van bewaring. Het rechthoekige cellengebouw werd gebouwd als huis van bewaring en fungeert thans als jeugdhuis van bewaring. Onder de bescherming vallen de directeurswoning (A), het administratiegebouw (B), het ronde cellengebouw (C), de adjunct-directeurswoning (D) het blok bewaarderswoningen (E), de vebindingsgang (F), het tuinhek (G) en de ringmuur (H). Voor uitgebreid onderzoek en gedetailleerde beschrijving wordt verwezen naar de opgegeven literatuur van de Rijksgebouwendienst.

N.B. Het rechthoekige cellengebouw valt buiten de bescherming.

Omschrijving

Alle gebouwen zijn opgetrokken in baksteen en uitgevoerd in overgangsarchitectuur. Het ronde overkoepelde cellengebouw is verbonden met het administratiegebouw dat met de voorzijde is gekeerd naar het voorplein aan de Harmenjansweg; hierin bevindt zich de hoofdingang. De woningen voor de directeur en adjunct-directeur flankeren het centraal geplaatste administratiegebouw op diagonale wijze. De gebouwen zijn gegroepeerd aan de zuidzijde van het voorplein. De directeurswoning is via een overdekte passage (verbindingsgang) achter een buitenmuur verbonden met het administratiegebouw. Het blok bewaarderswoningen valt buiten de pleinbebouwing. Het staat direct ten noorden van de adjunct-directeurswoning evenwijdig aan de Harmenjansweg.

Waardering

Het Haarlemse gevangeniscomplex is uit cultuurhistorisch en architectuurhistorisch oogpunt van algemeen belang als overwegend gaaf bewaard en representatief voorbeeld van een rond 1900 gebouwde penitentiaire inrichting en vanwege de typologische waarde van het ronde cellengebouw.

Eigenschappen

Functies
Functie	Hoofdcategorie	Subcategorie	Functietype	Is hoofdfunctie
Direkteurswoning	Woningen en woningbouwcomplexen	Dienstwoning(K)	oorspronkelijke functie	Ja

Adressen
Straat	Getal	Achtervoegsel	Postcode	Plaats	Locatie	Situatie	Is hoofdadres
Harmenjansweg	4	A	2031 WK	Haarlem	–	–	Ja

Percelen
Kadastraal perceel	Kadastrale sectie	Kadastraal object	Appartement	Kadastrale gemeente
–	E	7441	–	Haarlem

Bouwperioden
Start	Eind	Notitie	Beschrijving
1899	1901	–	vervaardiging

Ambachten
Name	Beroep	Notitie
Metzelaar, W.C. ; Noord-Holland	architect / bouwkundige / constructeur	–