Inleiding

In 1921-22 naar ontwerp van J.B. van Loghem tot stand gekomen COMPLEX WONINGWETWONINGEN met gemeenschapsgebouw en drie (verdwenen) winkels in tuinwijkachtige aanleg. Het complex werd gebouwd in opdracht van de woningbouwvereniging Rosehaghe, genoemd naar de nog aanwezige laat 19de-eeuwse villa Rosehaghe op het terrein waarvan het complex werd gerealiseerd. Het complex, nog steeds beheerd door de dezelfde woningbouwvereniging, ligt op een trapeziumvormig terrein tussen de Zijlweg, de spoorbaan Haarlem-Leiden, de Brouwersvaart en de achtererfscheiding van de woningen aan de Anslijnstraat. Het geheel bestaat uit twaalf woningblokken met in totaal 138 eengezinswoningen. Het gemeenschapsgebouw, dat tevens een bovenwoning bevat, grenst aan één der woningblokken en vormt een stedenbouwkundig accent in het complex. De architectuur is opgezet in een gevarieerde Zakelijk-Expressionistische trant, binnen een ten dele gebogen stratenplan dat bestaat uit twee doorgaande straten: de Hoofmanstraat en de Anslijnstraat en twee dwarsstraten: de Kopsstraat en de Merkmanstraat. Architectuur en stratenplan zijn in nauwe samenhang met elkaar ontworpen. Vooruitspringende partijen leiden de straat in en vormen accenten in de as van de dwarsstraten. Hoekproblemen zijn vermeden omdat de koppen van de blokken aan de dwarsstraten grenzen aan de doorgaande straten. Elke woning heeft een tuin voor en achter. De voortuinen zijn alle door middel van hagen van de openbare ruimte gescheiden. De achtertuinen van de hoekwoningen aan de dwarsstraten zijn door muren van de doorgaande straten gescheiden. De openbare ruimte bestaat uit beklinkerde straten en betegelde trottoirs binnen de oorspronkelijke profilering. Langs de trottoirbanden staan volwassen loofbomen.

N.B. De laat 19de-eeuwse villa en de twee ten oosten daarvan gelegen woningblokken van rond 1925 vallen buiten deze complexbescherming. Deze behoren niet tot het oorspronkelijke ontwerp van Van Loghem.

Omschrijving

Met uitzondering van het hoger opgetrokken gemeenschapsgebouw hebben alle blokken twee bouwlagen onder plat dak met overstekende gootlijst op getrapte consoles. De architectuur kenmerkt zich door een afwisseling van trapsgewijs vooruitspringende, terugliggende, hogere en lagere blokvormige partijen. Het betreft hier gemeenschappelijke kenmerken die in diverse varianten zijn toegepast. De hogere partijen worden gevormd door risalieten en schoorstenen, zowel bij de vooruitspringende als in de terugliggende partijen. Bij de vooruitspringende partijen doorsnijden schoorstenen de gootlijst op de hoeken. De gootlijst van de risaliet is hier ononderbroken. Bij de terugliggende partijen doorsnijdt een licht uitgemetselde schoorsteen risaliet en gootlijst in het midden. Voor deze risaliet is steeds een verdiepingloze uitbouw geplaatst. De merendeels symmetrisch opgezette woningblokken bevatten minimaal twee gespiegelde woningen. Een risaliet en een verdiepingloze uitbouw behoort steeds tot twee woningen. Het muurwerk is opgetrokken in een harde geelrode baksteen waarin ter decoratie misbaksels zijn verwerkt. De verdiepingloze uitbouw wordt steeds door een pannenrand beëindigd. De afzaten van de vensters en de drempels van de deuren zijn in hardsteen. De ingangen van de woningen bevinden zich in de beide zijkanten van de risalieten die op de verdieping steeds over de hoeken geplaatste vensters bevatten. De ingangen hebben nog vrijwel alle de originele paneeldeuren. De houten meerruits draaivensters zijn zowel oorspronkelijk als hiernaar gereconstrueerd. Aan de achterzijde is bij vervanging veelal van de oorspronkelijke roedenverdeling afgeweken. Het compacte grondplan van de woningen kan qua grootte en indeling in een aantal typen worden verdeeld. Gemeenschappelijk kenmerk is de situering van de woonkamer aan de zijde van de achtertuin. Bij de woningen met verdiepingloze uitbouw aan de straatzijde bevindt zich in deze uitbouw de keuken met berging die via een aparte deur wordt bereikt.

Waardering

Het woningbouwcomplex Rosehaghe is als gaaf bewaard voorbeeld van vroeg 20ste-eeuwse woningwetbouw in Zakelijk-Expressionistische trant en in tuinwijkachtige opzet van algemeen belang uit architectuurhistorisch, typologisch en stedenbouwkundig oogpunt alsmede uit cultuurhistorisch oogpunt in het kader van de ontwikkeling van de volkshuisvesting. Tevens is het woningbouwcomplex van belang binnen de ontwikkeling van het oeuvre van J.B. van Loghem.