Kleine Houtweg 139, Haarlem
Inleiding
Op de T-vormige overgang van openbare weg en oprijlaan gelegen POORTCOMPLEX bestaande uit drie onderdelen: een centrale poort, een portierswoning en een tuinkoepel. De drie onderdelen zijn door muurwerk met elkaar verbonden en staan met elkaar op een min of meer vlindervormig grondplan dat zich richt op de Kleine Houtweg (west). Bij een naoorlogse aanpassing werd de oorspronkelijke halfronde hoofddoorgang tot rechthoekig doorgang vergroot. Aan de straatzijde werd de hoofddoorgang tot voor enige jaren geflankeerd door koperen muurlantaarns met blauw glas identiek aan de nog aanwezige muurlantaarns aan de tuinzijde. De muurlantaarns van de straatzijde zijn bewaard gebleven en opgeslagen in het hoofdgebouw (1993).
Omschrijving
De centrale poort staat op rechthoekig grondplan, is driedelig en bestaat uit een rechthoekige hoofddoorgang die wordt geflankeerd door lagere getoogde zijdoorgangen. Hoofd- en zijdoorgangen worden gedekt door drie zadeldaken met lei in Maasdekking. De noklijnen lopen alle evenwijdig aan de Kleine Houtweg.
In de zijdoorgangen bevindt zich smeedijzeren hekwerk. Aan de tuinzijde wordt de ingang geflankeerd door driezijdige koperen lantaarns die zonder uithouder op het muurwerk zijn bevestigd. De rechter zijdoorgang (zuid) staat via een muur in verbinding met de tuinkoepel.
De tuinkoepel is achthoekig en bevat twee bouwlagen onder leigedekt achtzijdig tentdak in Maasdekking en goten op klossen. In zeven gevelvlakken bevindt zich een meerruits schuifvenster. Het achtste gevelvlak bevat een meerruits deur die via een stenen buitentrap wordt bereikt. De linker zijdoorgang (noord) staat via een gedeeltelijk met vensters gesloten arcade in verbinding met de portierswoning. Op de verbindingsmuur de naam SPAAR en HOUT
De portierswoning staat schuin ten opzichte van de Kleine Houtweg en de oprijlaan. Het pand op rechthoekig grondplan bestaat uit begane grond en kapverdieping. Het met lei in Maasdekking gedekte zadeldak heeft aan de noordzijde een lagere kapvoet. Op de zuidwesthoek van de portierswoning staat een hoge vierkante schoorsteen die tot de kapvoet een afgeschuinde hoek en daarboven een getrapte hoek bevat. De portierswoning heeft houten meerruits draaivensters die ten dele zijn voorzien van luiken. In het zuidelijk dakschild bevinden zich twee dakkapellen onder ingestoken schilddaken. Het poortcomplex is uitgevoerd in rode baksteen met boven de plint diepgevoegde lintvoegen en opgevoegde stootvoegen. In sierbeton uigevoerd lijstwerk bevindt zich op vloer-, dorpel-, en lateihoogte. Direct rond de poort en de trappen van de tuinkoepel zijn rode plavuizen aangebracht.
Waardering
Het poortcomplex is van algemeen belang uit cultuurhistorisch en architectuurhistorisch oogpunt alsmede als functioneel en oorspronkelijk onderdeel van het verzorgingstehuis Spaar en Hout.
Monumenten.nl maakt u wegwijs in monumentenland
Alles over monumenten onder één dak.
Een monument kopen, onderhouden of verduurzamen? Hier vindt u alle informatie, inspiratie en praktische tips.
Locatie
Inleiding
Doopsgezind VERZORGINGSTEHUIS, in de jaren 1928-1930 gebouwd naar ontwerp van K. Jonkheid. Het complex verrees ter plekke van de buitenplaats Spaarnhout, waarvan het buitenhuis gedeeltelijk in de nieuwbouw werd opgenomen en waarvan de tuinen met handhaving van verscheidene onderdelen werden gereorganiseerd naar ontwerp van L.A. Springer. Opdrachtgever was de Doopsgezinde stichting Spaar en Hout. Onder de bescherming vallen de volgende onderdelen: het hoofdgebouw (A), het poortcomplex (B), de garage met baarruimte (C), twee onderling verbonden blokken dienstwoningen (D, Spijkermanslaan 10; 12; 14; 16), een reeks van vijf gietijzeren lantaarnpalen (E; F; G; H; I) en de tuinaanleg (J). De architectuur is uitgevoerd in nieuw-Historiserende trant.
N.B. In 1985 werd een blok aanleunwoningen van drie bouwlagen ten noordwesten van het hoofdgebouw opgetrokken. Dit blok valt buiten de bescherming.
Omschrijving
Het complex ligt tussen de Kleine Houtweg (west), het Zuider Buiten Spaarne (oost) en de Spijkermanslaan (noord). Een sloot ten zuiden van de voormalige moestuin vormt de zuidelijke begrenzing. Het complex wordt van west naar oost doorsneden door een rechte oprijlaan. Aan het begin van deze oprijlaan, dit is aan de zijde van de Kleine Houtweg, staat het poortcomplex. Links (noord) van dit poortcomplex staat een garage annex baarruimte. Ten noordoosten van deze garage staan twee onderling verbonden blokken dienstwoningen waarvan de voorzijde grenst aan de Spijkermanslaan. Aan het eind van de oprijlaan staat het hoofdgebouw waarvan de achterzijde grenst aan het Zuider Buiten Spaarne. De situering van poort, oprijlaan en hoofdgebouw is geheel symmetrisch. De vijf lantaarnpalen staan in een reeks langs de zuidzijde van de oprijlaan.
Waardering
Het als Doopsgezind verzorgingstehuis Spaar en Hout aangelegde complex met bijbehorende onderdelen en tuinaanleg is van algemeen belang wegens cultuur-, architectuur- en sociaal-historische waarde als grotendeels gaaf bewaard gebleven voorbeeld van een sociale instelling op religieuze grondslag uit het Interbellum in een daarvoor kenmerkende symmetrische aanleg.
Eigenschappen
Functie | Hoofdcategorie | Subcategorie | Functietype | Is hoofdfunctie |
---|---|---|---|---|
Poortgebouw | Uitvaartcentra en begraafplaatsen | Begraafplaats en -onderdelen | oorspronkelijke functie | – |
Portierswoning | Woningen en woningbouwcomplexen | Dienstwoning(K) | oorspronkelijke functie | – |
Tuinkoepel | Kastelen, landhuizen en parken | Tuin, park en plantsoen | oorspronkelijke functie | Ja |
Straat | Getal | Achtervoegsel | Postcode | Plaats | Locatie | Situatie | Is hoofdadres |
---|---|---|---|---|---|---|---|
Kleine Houtweg | 139 | A | 2012 CG | Haarlem | – | – | Ja |
Kadastraal perceel | Kadastrale sectie | Kadastraal object | Appartement | Kadastrale gemeente |
---|---|---|---|---|
– | R | 1370 | – | Haarlem |
Start | Eind | Notitie | Beschrijving |
---|---|---|---|
1928 | 1930 | – | vervaardiging |
Name | Beroep | Notitie |
---|---|---|
Jonkheid, K. ; Noord-Holland | architect / bouwkundige / constructeur | – |