Omschrijving

In structuur en deels in detail gaaf bewaarde buitenplaats met HOOFDGEBOUW (1), HISTORISCHE TUIN- EN PARKAANLEG (2), RUïNE VAN WOONTOREN MET RINGMUUR (3), GROTE SCHUUR (4),TUINMUUR (5), PRIEEL(6), TOEGANGSBRUG (7), WATERMOLEN (8) Tegen de Duitse grens ten noorden van Sittard ligt de historische buitenplaats Huis Millen bestaande uit een ovaal kasteelterrein dat is omgracht, waarop een motte met ruïne van een 14de-eeuwse toren met ringmuur (burcht) en ten oosten daarvan het vanaf de 15de eeuw tot stand gekomen huis. De motte vormde oorspronkelijk het middelpunt van het kasteelterrein waarop een concentrische aanleg met ringgrachten lag. De strategisch gelegen middeleeuwse burcht, oorspronkelijk een houten toren die in 1365 is steen met ringmuur werd herbouwd, vormde een belangrijke grensburcht voor de landsheren en werd in 1389 in de Brabantse fortenlinie opgenomen. In ca.1450 werd een tweede ringmuur met zeven muurtorens gebouwd. Waarschijnlijk werd toen ook een tweede voorburcht gerealiseerd, waarvan de twee toegangspoorten in de bouwmassa van het huidige huis zijn opgenomen. In 1538 werd besloten de burcht af te breken daar deze geen militaire functie meer bezat, doch het duurde nog tot 1650 eer de afbraak, met behoud van toren en muurrest, een feit was. Sinds 1499 zijn de heerlijkheden Millen, Gangelt en Walfeucht gebundeld in het ambt Millen onder de hertog van Gulik; vanuit de burcht Millen werd het ambt bestuurd. Na het vervallen van de militaire functie en afbraak van de burcht kregen de gebouwen van het complex een bestuurlijke functie. Bij de bouw van het huis, dat diende als zetel van de ambtman, voogd en rentmeester van het ambt Millen, zijn delen van de oude burcht benut. In de Franse tijd wordt het complex geconfisceerd en door de Fransen in 1804 verkocht aan een particulier. Door een grensscheiding in 1816, waarbij de waterloop de Rode Beek als grens tussen Duitsland en Nederland ging functioneren, werd de eenheid van dorp, watermolen en kasteel doorbroken. Van 1823 tot 1992 was het goed in bezit van familie Haan, die het goed vanaf 1832 als boerderij exploiteerden. In ca.1827 kwam ten zuiden van het huis een kleinschalige aanleg in landschapsstijl tot stand en werd de motte met ruïne van beplanting voorzien (acacia's en walnoten); deze ging als pittoreske en romantische entourage functioneren.

Op de bij de omschrijving behorende kaart is de omgrenzing van het complex alsmede de aanduiding van de onderdelen aangegeven.

Waardering

De HISTORISCHE BUITENPLAATS HUIS MILLEN is van algemeen cultuur-, architectuur- en tuinhistorisch belang:

- vanwege de ouderdom;

- vanwege de archeologische waarde;

- vanwege de gaaf bewaarde structuur van een omgracht kasteelterrein waarop de middeleeuwse ruïne met motte ligt;

- vanwege de twee 15de-eeuwse poortgebouwen en het hoofdgebouw dat vanaf de 16de-eeuw rondom een meerhoekige binnenplaats is opgetrokken;

- vanwege de visuele samenhang tussen de complexonderdelen.