De Vosholen 60, Sappemeer
Monumenten.nl maakt u wegwijs in monumentenland
Alles over monumenten onder één dak.
Een monument kopen, onderhouden of verduurzamen? Hier vindt u alle informatie, inspiratie en praktische tips.
Omschrijving onderdeel 2: TUINAANLEG.
XXa op ouder stramien van landschappelijke aanleg; langgerekte symmetrische neo-barokke achter het huis gelegen aanleg met centrale as, die gecentreerd is op het midden van de oostvleugel van het hoofdgebouw; het geheel is omgracht; de as bestaat uit een verdiept gelegen grand canal, dat in het midden onderbroken is door een brede dam, waarop een ronde buxusparterre met centrale vaas (zie onder 7); zo zijn er eigenlijk twee identieke langgerekte vijvers in elkaars verlengde; elke vijver is hippodroomvormig -de einden zijn halfrond- en heeft een lage grasoever waarlangs een smal rondgaand zandpad; daarnaast weer een grastalud in dezelfde vorm; langs de bovenrand ervan (maaiveldhoogte) een begeleidend zandpad met buxushaagjes aan beide zijden; in het midden van de lange zijden telkens een bakstenen trapje van vijf treden; aan het einde van de as een trapje in natuursteen met vier treden (zie onder 5). De rest van de symmetrische tuin bestaat uit heesterborders (o.m. rododendrons) en oude solitairbomen - wellicht had het terrein in de 19e eeuw een landschappelijke aanleg. Er is langs de binnenzijde van de gracht een omlopend zandpad, gedeeltelijk begeleid door linden. Direct achter de borg ligt een verhoogd grindterras, XXb, opgesloten door een bakstenen keermuur van ca. 1 m. hoog; de inrichting ervan is van ondergeschikt belang. Tussen het terras en de eerste vijver ligt -eveneens in de as- een rozentuin met vier door een padenkruis gescheiden vakken met buxusranden; midden op het kruispunt een 17de-eeuwse zonnewijzer (zie onder 7). Aan de buitenzijde van de oostelijke en zuidelijke grachtarmen loopt een eikenlaan die verbonden is met de oorspronkelijke 17de-eeuwse aanleg; geen verharding.
Waardering
TUINAANLEG is van algemeen belang:
- vanwege de ouderdom;
- vanwege de cultuurhistorische en landschappelijke waarden;
- als aardig voorbeeld van een kleinschalige neo-geometrische aanleg op ouder stramien.
Monumenten.nl maakt u wegwijs in monumentenland
Alles over monumenten onder één dak.
Een monument kopen, onderhouden of verduurzamen? Hier vindt u alle informatie, inspiratie en praktische tips.
Locatie
Omschrijving complex: Welgelegen.
Veenborg gebouwd in 1655 gebouwd voor Jan Cornelis Spiel. De huidige vorm van de borg alsmede de geometrische tuinaanleg aan de achterzijde met in de hoofdas twee kanaalvormige vijvers (grand canal-idee), is waarschijnlijk verbonden met Carl Friedrich Graf von Wartensleben en diens vrouw Wendelina Cornera Alberda van Menkema. Welgelegen was van 1747 tot 1900 in handen van Wilhelmus Lichtenvoort. Toen het huis in 1915 te koop werd aangeboden waren de 18de-eeuwse vijvers gedempt en de bomen gerooid. In 1916 werd het goed gekocht door C.A. Star Numan, die aan de achterzijde twee kamers en een keuken liet bijbouwen en de verwaarloosde tuin opnieuw in regelmatige stijl liet aanleggen; bij die gelegenheid werden de vijvers uitgediept en daaromheen perken aangelegd, beplant met bomen en bloeiende heesters en omgeven door buxus. In 1966 werd het geheel aangekocht door de John Welch Loge en staat Welgelegen (ook) bekend als 'Odd Fellow House'. Welgelegen is een zgn. veenborg, gebouwd op een relatief klein, min of meer vierkant terrein op het kruispunt van de Borgercompagnievaart en het Kleinemeersterdiep, dat inmiddels gedempt is; het terrein bestaat uit twee naast elkaar gelegen even grote langwerpige percelen: op het westelijke, in de lengterichting langs de genoemde en nog bestaande vaart gelegen stuk staat de borg, helemaal tegen de noordgrens; erachter strekt zich de kleine geometrische tuin (ca. 1916) uit; borg en tuin zijn geheel omgracht. De oostelijke terreinhelft bestaat uit grasland omzoomd door een dunne bomen- en struikensingel; hier stond tot in de jaren zestig van de 20ste eeuw het schathuis. Het complex ligt aan de zuidrand van het dorp Sappemeer en wordt aan de westzijde begrensd door de weg langs de Borgercompagnievaart, aan de noordkant door de weg Vosholen, ten oosten door akkerland en aan de zuidkant door een boerderij-erf. Het door een stuk elzenwal begrensde terrein aan de oostzijde van de borg is bij de bescherming inbegrepen vanwege de historische (gebruiks)relatie met de borg. De historische buitenplaats Welgelegen omvat de volgende onderdelen: BORG (1), TUINAANLEG (2), DIENSTGEBOUW (3), BRUG en DAM (4), TUINMUUR en TRAPPEN (5), ERFAFSCHEIDING (6) en TUINSIERADEN (7).
Op de bij de omschrijving behorende kaart is de omgrenzing van het complex alsmede de aanduiding der onderdelen aangegeven.
Waardering
De historische buitenplaats Welgelegen is van algemeen belang:
- vanwege de ouderdom;
- vanwege de cultuurhistorische en landschappelijk-visuele waarden;
- als een goed voorbeeld van een kleinschalige symmetrische aanleg in neo-barokke stijl.
Eigenschappen
| Functie | Hoofdcategorie | Subcategorie | Functietype | Is hoofdfunctie |
|---|---|---|---|---|
| Historische aanleg | Kastelen, landhuizen en parken | Tuin, park en plantsoen | oorspronkelijke functie | Ja |
| Straat | Getal | Achtervoegsel | Postcode | Plaats | Locatie | Situatie | Is hoofdadres |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| De Vosholen | 60 | – | 9611 TD | Sappemeer | – | BY | Ja |
| Hoofdcategorie | Subcategorie | Beschrijving | Notitie |
|---|---|---|---|
| Kastelen, landhuizen en parken | Tuin, park en plantsoen | – | – |
| Kadastraal perceel | Kadastrale sectie | Kadastraal object | Appartement | Kadastrale gemeente |
|---|---|---|---|---|
| – | L | 44 | – | Sappemeer |