Inleiding

ZAALKERK, gebouwd voor de Nederlandse Protestanten Bond in 1926 door aannemer J. Bolt in een regionale variant van de Amsterdamse School-stijl. Aan de achterzijde bevindt zich een naoorlogse aanbouw, die wegens te geringe ouderdom niet voor bescherming van rijkswege in aanmerking komt. In het interieur, dat vrij origineel is, bevinden zich een aantal bijzondere onderdelen, gedecoreerd met geometrische motieven. Tevens is de kleurstelling nog oorspronkelijk.

De kerk is gelegen aan een zijstraat van de Marktstraat die loodrecht staat op het Musselkanaal.

Omschrijving

De één verdieping hoge, deels onderkelderde ZAALKERK op nagenoeg rechthoekige plattegrond is opgetrokken in een rode gesinterde baksteen op een trasraam van donkerrood gesinterde baksteen en wordt gedekt door een paraboolvormig schilddak tegen rechte topgevel waarop oranje Tuiles du Nord; op de nok een vierkante beschoten dakruiter met ingesnoerde spits bekroond met een ijzeren decoratie, aan elke zijde een galmgat; aan zowel de zuidwest- als noordoostzijde twee houten dakkapellen onder lessenaarsdak met driedelig drieruits venster; fries en gevelbanden van rood en donkerrood gesinterde baksteen (koppen); bakgoot; gemetselde schoorsteen; dakkapellen. De gevels worden geleed door gemetselde steunberen en liggende samengestelde vensters waarin deels gekleurd glas-in-lood of glas met een structuur onder rollaag en gemetselde onderdorpel.

De entree bevindt zich in een paraboolvormig portaal in de voorgevel (zuidoostzijde); siermetselwerk van donkerrood gesinterde baksteen; oranje Tuiles du Nord. De entree bestaat uit dubbele houten deuren omlijst met gemetselde pilasters, waarvoor een gemetselde stoep met gietijzeren raster. In de top van de voorgevel een ellipsvormig tweeruits venster met rondom een rollaag.

De zuidwestgevel wordt geleed door vier steunberen, twee drieruits vensters waartussen twee samengestelde driedelige drieruits vensters. Aan de voorzijde van de uitbouw een houten paneeldeur waarin glas onder rollaag; aan de zijkant drie steunberen en twee samengestelde tweedelige drieruits vensters.

Aan de achtergevel (noordwestzijde) bevindt zich de niet-originele (niet beschermde) aanbouw, met aan de rechterzijde een samengesteld driedelig zesruits venster.

De noordoostgevel wordt geleed door zes steunberen, een drieruits venster en vier samengestelde driedelige vensters waarvan één is dichtgemetseld.

In het INTERIEUR zijn ondermeer van belang: de kleurstelling (bordeauxrood, goud, wit), de houten paraboolvormige spantconstructie met beschoten kap, de houten vloer, de lambrizering van spaanplaat, de houten paneeldeuren met houten omlijsting in geometrische patronen, de portiek waarboven een houten galerij met geometrische decoraties, de interieuronderdelen als de driehoekige houten preekstoel met lezenaar en paraboolvormige houten achterwand, de houten psalmborden en de twee driehoekige houten kroonluchters, alle versierd met geometrische patronen.

Waardering

Zaalkerk van algemeen belang vanwege architectuur- en cultuurhistorische waarde:

- als voorbeeld van een zaalkerk uit 1926 in de provincie Groningen in een regionale variant van de Amsterdamse School-stijl

- vanwege de typerende vormgeving en zorgvuldige detaillering

- vanwege de vrij hoge mate van gaafheid van zowel exterieur als delen van het interieur

- vanwege de waardevolle interieuronderdelen.