Schutsluis;stuw Maasverbetering, Lith
Inleiding
SCHUTSLUIS, gebouwd in Functionalistische stijl tussen 1932 en 1934 naar technisch ontwerp van ir. P.Ph. Jansen, onder architectuur van ir. D.
Reich. Om de sluis te kunnen gebruiken werd er een speciaal toeleidingskanaal gegraven. Rond 1975 zijn de stalen kozijnen in de heftorens vervangen door aluminium. Ook de korrelbekleding is rond 1975 aangebracht.
Omschrijving
De sluis bestaat uit vier heftorens op rechthoekige plattegrond, waartussen de stalen hefdeuren, bezet met klinknagels en verstevigd met vakwerk.
Deze worden bediend met behulp van kabels. Tussen de heftorens de schutkolk, die tussen de stopstrepen 110 meter lang en 14 meter breed is. De sluis loopt parallel aan de dijk. De torens zijn van beton, dat is afgewerkt met een grove korrellaag. De wanden van de schutkolk zijn van beton, de vloer van de sluis ook. Aan de voet van de heftorens bevindt zich een afgeronde uitbouw met betonnen luifel. Hieromheen draait de trap met metalen balustrade. De trap geeft toegang tot een verder uitkragend uitbouwtje, voorheen ten behoeve van de bediening van de sluis. Dit heeft een plat dak, een paneeldeur en vensters rondom. Aan de zijde van de afgeronde uitbouw en aan de andere kant een verbreding die doorloopt tot iets boven het platte dak. De torens hebben in de andere gevels een staand venster in het trappenhuis met negenruits indeling. Het bovenste gedeelte kraagt iets uit en rust op een verbrede voetplaat. Het heeft staande bandvensters onder smalle betonnen luifel. Het platte dak wordt eveneens geaccentueerd door een iets uitkragende betonnen rand.
Waardering
De schutsluis is van algemeen belang. Het kunstwerk heeft cultuurhistorische waarde als vertegenwoordiger van de sociaal-economische en waterstaatkundige ontwikkeling van het Maasgebied in het interbellum, met name als belangrijk onderdeel van de verbetering van de scheepvaart en de watervrijmaking van het gebied. Het heeft betekenis voor de typologische ontwikkeling van deze werken. Het heeft architectuurhistorische waarde als voorbeeld van het samengaan van functionalistische vormen en de modernste waterstaatstechnieken en materialen. Het heeft ensemblewaarden vanwege de samenhang met de ruimere omgeving. Het is als voorbeeld van een belangrijk onderdeel van de Maaskanalisatie met een indrukwekkende vormgeving en omvang gaaf en zeldzaam.
Monumenten.nl maakt u wegwijs in monumentenland
Alles over monumenten onder één dak.
Een monument kopen, onderhouden of verduurzamen? Hier vindt u alle informatie, inspiratie en praktische tips.
Locatie
Inleiding
Het complex bestaat uit de SCHUTSLUIS (1) en de STUW (2) in de Maas. Het complex bevindt zich buiten de bebouwde kom tussen Lith en Lithoijen. Het geheel is gebouwd in Functionalistische stijl tussen 1932 en 1937. De bouw was noodzakelijk i.v.m. de slechte afwateringstoestand van de Maas, waardoor het land in het gebied Maaskant vaak overstroomde. Er werden enkele grote bochten in de Maas afgesneden, waardoor tevens de vaarroutes aanzienlijk werden verkort en de overlaten gedicht konden worden. Het eerste ontwerp was van de hand van dr. ir. C.W. Lely, na diens dood werd het project overgenomen door ir. P.Ph. Jansen. Het gerealiseerde technische ontwerp is van zijn hand. De architect was ir. D. Reich. De ontwikkeling van de beweegbare delen van de stuw geschiedde door Duitse ingenieurs. In 1954 is op het middeneiland een opzienershuisje gebouwd dat intussen is verdwenen. Verder zijn in de loop der jaren houten dukdalven vervangen door stalen palen. In 1990 is op het complex een centrale bediening in gebruik genomen. Ten noorden van de stuw is in 1990 een waterkrachtcentrale in gebruik genomen en is de stuwbrug daarvoor verlengd. Ten behoeve van de afgifte van chemisch afval is in 1992 een gebouwtje in gebruik genomen. Eind jaren negentig van de twintigste eeuw is een tweede sluis tot stand gekomen tussen de bestaande sluis en de stuw. Hiervoor is het sluiseiland met beplanting verwjderd. Beschermd worden de schutsluis en de stuw, de overige onderdelen van het complex vallen buiten de bescherming.
Waardering
Het complex is van algemeen belang. Het heeft cultuurhistorische waarde als vertegenwoordiger van de sociaal-economische en waterstaatkundige ontwikkeling van het Maasgebied in het interbellum, met name als belangrijk onderdeel van de verbetering van de scheepvaart en de watervrijmaking van het gebied. Het heeft betekenis voor de typologische ontwikkeling van deze werken. Het heeft architectuurhistorische waarde als voorbeeld van het samengaan van functionalistische vormen en de modernste waterstaatstechnieken en materialen. Het heeft ensemblewaarden vanwege de samenhang met de ruimere omgeving. Het is als voorbeeld van een belangrijk onderdeel van de Maaskanalisatie met een indrukwekkende vormgeving en omvang gaaf en zeldzaam.
Eigenschappen
Functie | Hoofdcategorie | Subcategorie | Functietype | Is hoofdfunctie |
---|---|---|---|---|
Schutsluis | Weg- en waterbouwkundige werken | Waterkering en -doorlaat | oorspronkelijke functie | Ja |
Straat | Getal | Achtervoegsel | Postcode | Plaats | Locatie | Situatie | Is hoofdadres |
---|---|---|---|---|---|---|---|
– | – | – | – | Lith | Sluismeester 1, Lith, Lith | – | Ja |
Kadastraal perceel | Kadastrale sectie | Kadastraal object | Appartement | Kadastrale gemeente |
---|---|---|---|---|
– | A | 1901 | – | Lithoijen |
– | A | 2938 | – | Lithoijen |
Start | Eind | Notitie | Beschrijving |
---|---|---|---|
1936 | 1937 | – | vervaardiging |
Name | Beroep | Notitie |
---|---|---|
Reich, D. ; Noord-Brabant | architect / bouwkundige / constructeur | – |
Lely, C. ; Noord-Brabant | architect / bouwkundige / constructeur | – |
Jansen, P.Ph. ; Noord-Brabant | ingenieur | – |