Lodewijkkazerne, Amersfoort

Object-omschrijving

Het aan de westzijde van het voormalige exercitieterrein gesitueerde, zuidelijk gelegen KAZERNEGEBOUW LODEWIJK werd in 1890 als tweede van vier bataljonskazernes gerealiseerd. Het gebouw wordt thans van het voorterrein gescheiden door kleine tuinen, begrensd door een haag. De opzet en indeling is identiek aan die van de Hendrikkazerne.

Het gebouw bezit een rechthoekige plattegrond met een lengte van ongeveer 135 meter. Twee bouwlagen worden besloten door een zadeldak van blauwe pannen. Deze kap, met de nok evenwijdig op de Leusderweg, wordt op vijf plaatsen onderbroken door drie grote en twee kleine steekkappen, die aansluiten op de topgevels. De schoorstenen, die op regelmatige afstand van elkaar op de nok zijn geplaatst, dateren uit 1985.

De geheel symmetrische voorgevel (zuidoostgevel), bestaande uit een lijstgevel van 47 traveeën, wordt door vijf risalieten geleed.

De horizontale opbouw van de voorgevel bestaat uit een plint, een doorlopende cordonlijst tussen de eerste en de tweede bouwlaag en een door de topgevels onderbroken cordonlijst tussen de tweede bouwlaag en de gemetselde daklijst. Deze lijst is rijk gedecoreerd met rechthoekige velden, waarin baksteenornamentiek is aangebracht. hierin zijn ook natuurstenenelementen geplaatst, onder andere in de vorm van diamantkoppen.

De horizontale elementen in de gevel worden doorbroken door vijf keer vier pilasters, die de risalieten markeren. De pilasters worden ter hoogte van de eerste bouwlaag van reliëf voorzien door in de baksteen aangebrachte verspringingen. Ter hoogte van de tweede bouwlaag worden de pilasters geaccentueerd door gele bakstenen blokken. De pilasters worden bekroond door rechthoekige gele blokken met een rode bakstenen uitsparing. Deze pseudo-wachttorentjes worden tenslotte beeïndigd door een kleine natuurstenen ezelsrug.

Naast deze rijke detaillering wordt het aanzicht van het kazernegebouw ook bepaald door het ritme van de vensters. het meest voorkomende venstertype betreft een schuifvenster, al dan niet gekoppeld, met een vier-maal-vier roedenverdeling in het onderraam en een twee-maal-twee roedenverdeling in het bovenlicht. opde begane grond worden de vensters overspannen door een segmentboog, in de tweede bouwlaag door een strek. Natuurstenen aanzet- en sluitstenen onderbreken de rode bakstenen bogen. De vensters hebben natuurstenen onderdorpels. In de licht risalerende topgevels bevinden zich vensters van afwijkend formaat en vorm.

De topgevels bevinden zich ter hoogte van de 2de t/m 4de travee, de 15de travee, de 24e t/m 26e travee, de 35e travee en tenslotte de 44e t/m 46e travee. De vijf topgevels zijn rijk gedecoreerd.

De middelste topgevel omvat een dubbele deur met daarboven een natuurstenen blakon. Dubbele openslaande deuren met roedenverdeling geven toegang tot dit balkon. De deuren worden omlijst door pilasters met hoofdgestel, waarop in zwarte letters 'Lodewijkkazerne' staat. Op het hoofdgestel is een gebogen fronton geplaatst, geflankeerd door obelisken in halfreliëf. In het boogveld onder het halfronde fronton is in halfreliëf een cartouche met de letter W aangebracht, die refereert aan Koning Willem III. Recht boven het fronton bevindt zich een cartouche met het jaartal 1890. Een klimmend boogfries bestaande uit verschillend gekleurde bakstenen eindigt recht boven het jaartal in een brede makelaar, die door een smeedijzeren bloemornament wordt bekroond.

De twee topgevels van de hoekrisalieten zijn eenvoudiger gedecoreerd. In de topgevel bevindt zich een rond venster, rondom versierd door een bakstenen rollaag, op vier punten onderbroken door natuursteen. Een klimmend fries, bestaande uit lichtrode bakstenen met daarop decoraties van gele bakstenen, ondersteunt de natuurstenen afdekking van de topgevel. De gevel wordt bekroond door een makelaar, met daarop een smeedijzeren bloemornament.

De twee resteren topgevels zijn één travee breed en hebben de vorm van een tuitgevel. In deze travee zijn op de begane grond dubbele deuren aangebracht en op de eerste verdieping dubbele openslaande deuren achter een balkonhek. De twee pilasters, die deze travee omlijsten gaan in de topgevel over in een rondboog. In het spaarveld is een rondboogvenster aangebracht. De top van de gevel heeft een makelaar, waarboven een natuurstenen gebogen fronton is geplaatst.

De linker zijgevel, begrensd door hoekpilasters, is symmetrisch en bestaat uit twee bouwlagen met een topgevel. De twee vensters in iedere bouwlaag zijn relatief ver naar de buitenzijde geplaatst. Op de overgang van de tweede bouwlaag naar de topgevel bevindt zich in het midden een natuurstenen aanzet van een schoorsteen, die licht risaleert. Gele bakstenen blokken markeren dit vlak. De schoorsteen wordt bekroond door een natuurstenen gebogen fronton. Een klimmend fries, bestaand uit lichtrode baksteen met daarop aangebracht gele bakstenen decoratieve elementen ondersteunt de natuurstenen afdekking van de topgevel. Natuurstenen klauwstukken vormen de overgang van het fries naar de schoorsteen.

De symmetrische rechter zijgevel is vrijwel identiek aan de linker zijgevel met uitzondering van het rookkanaal, die hier over de gehele hoogte van de gevel is aangebracht en op dezelfde wijze als de hoekpilasters is gedecoreerd. Eveneens anders is het klimmend fries, dat hier slechts twee gele in plaats van vier decoratieve elementen kent.

De achtergevel is in 1985 volledigd gewijzigd ten gevolge van de verbouwing tot 29 eengezinswoningen, waardoor deze van ondergeschikt belang is.

Het interieur is bij de verbouw van 1985 eveneens ingrijpend gewijzigd en is van ondergeschikt belang.

Waardering

Het kazernegebouw 'Lodewijk' is van algemeen belang vanwege de architectuurhistorische waarde als gaaf onderdeel van een infanteriekazerne, uitgevoerd in een rijk gedetailleerde, eclectische bouwstijl. Het gebouw heeft een grote ensemblewaarde in relatie tot de andere onderdelen van de voormalige Juliana van Stolbergkazerne. het gebouw is tevens van cultuurhistorische waarde als overblijfsel van een belangrijke ontwikkeling binnen de Nederlandse krijgsmacht.

Monumenten.nl maakt u wegwijs in monumentenland

Alles over monumenten onder één dak.
Een monument kopen, onderhouden of verduurzamen? Hier vindt u alle informatie, inspiratie en praktische tips.

Locatie

Monumentnummer
517670
Complexnaam
Juliana van Stolbergkazerne
Provincie
Gemeente
Plaats
Complexomschrijving

Inleiding

De gefaseerde bouw in de jaren 1889-1893 van het COMPLEX van de INFANTERIEKAZERNE aan de Leusderweg maakte van Amersfoort de grootste garnizoensstad van Nederland. Het complex werd in opdracht van het Ministerie van Oorlog ontworpen door de eerstaanwezend kapitein der genie ir. G. Kleijnhens.

Het complex werd in een eclectische bouwstijl vormgegeven, waarbij invloeden uit de neorenaissance en de neobarok overheersen met baksteenornamentieke details. In de wachthuisjes zijn invloeden van de neobarok aanwezig, zoals de rustica, de geprononceerde cordonlijsten en de segmentvormige frontons.

Het in grondplan rechthoekige complex, in de lengterichting op een noord/oost-zuid/west as gelegen, bevat aan drie zijden vier vrijwel identieke kazernegebouwen. Wachthuisjes en hekwerk scheiden het 450 meter brede en 150 meter diepe terrein af van de Leusderweg.

Eerst waren de kazernes met Romeinse cijfers genummerd, in 1896 werden zij genoemd naar de vier zonen van Juliana van Stolberg, Adolf, Hendrik, Lodewijk en Willem, die in de strijd tegen de Spaanse bezetting gedood waren.

Het complex kwam in 1978 leeg te staan. Verschillende gebouwen werden of waren gesloopt, waaronder het gebouw dat een centrale positie innam in het verlengde van de middenas. Gezocht werd naar een nieuwe bestemming. Na verschillende plannen werd de restauratie en verbouwing onder leiding van de architect M.G. Bakker uitgevoerd en kwam in 1985 gereed. Van de hoofdgebouwen werden alleen de voor- en zijgevels gehandhaafd; in de gebouwen zelf werden 116 koopwoningen en -appartementen ondergebracht. De achtergevel werd gepleisterd van uitbreidingen voorzien. Als gevolg hiervan is de achtergevel van ondergeschikt belang. De linkerhelft van het excercitieterrein werd ingevuld met woningbouw. Ook werden delen van het hekwerk verwijderd.

Omschrijving

Het rechthoekige terrein kent een sterke symmetrie met in het midden aan de Leusderweg de entree met wachthuisjes. Vandaar loopt een laan met bomen naar het noorden, richting de Amersfoortse Berg. Het gebouw dat in het verlengde van deze hoofdas was gelegen is gesloopt. Links en rechts van de plaats van dit gebouw staan de Lodewijk- en Hendrikkazerne, met de voorgevel naar het zuiden gericht. Aan de smalle zijden van het terrein staan haaks hierop de Willemkazerne (westzijde, met de voorgevel naar het oosten gekeerd) en de Adolfkazerne (oostzijde, met de voorgevel naar het westen gekeerd). Het complex bestaat aldus uit de volgende onderdelen:

1. Willemkazerne (1889)

2. Lodewijkkazerne (1890)

3. Adolfkazerne (1891)

4. Hendrikkazerne (1892)

5. Wachthuisjes met hekwerk

Waardering

De voormalige infanteriekazerne is van algemeen belang vanwege de architectuurhistorische waarde als goed voorbeeld van een kazernecomplex met een sterke samenhang in opzet en uitgevoerd in een rijk gedetailleerde, eclectische bouwstijl. Het complex is tevens van grote cultuurhistorische waarde als overblijfsel van een belangrijke ontwikkeling binnen de Nederlandse krijgsmacht. Van stedenbouwkundige waarde vanwege de situering van de gebouwen in relatie tot het functionele gebruik van het kazerne-terrein.

Eigenschappen

Functies
Functie Hoofdcategorie Subcategorie Functietype Is hoofdfunctie
Kazerne Verdedigingswerken en militaire gebouwen Militair verblijfsgebouw oorspronkelijke functie Ja
Adressen
Straat Getal Achtervoegsel Postcode Plaats Locatie Situatie Is hoofdadres
Graaf Lodewijklaan 1 3818 DP Amersfoort Leusderkwartier Ja
Graaf Lodewijklaan 3 3818 DP Amersfoort Leusderkwartier
Graaf Lodewijklaan 5 3818 DP Amersfoort Leusderkwartier
Graaf Lodewijklaan 7 3818 DP Amersfoort Leusderkwartier
Graaf Lodewijklaan 9 3818 DP Amersfoort Leusderkwartier
Graaf Lodewijklaan 11 3818 DP Amersfoort Leusderkwartier
Graaf Lodewijklaan 13 3818 DP Amersfoort Leusderkwartier
Graaf Lodewijklaan 15 3818 DP Amersfoort Leusderkwartier
Graaf Lodewijklaan 17 3818 DP Amersfoort Leusderkwartier
Graaf Lodewijklaan 19 3818 DP Amersfoort Leusderkwartier
Graaf Lodewijklaan 21 3818 DP Amersfoort Leusderkwartier
Graaf Lodewijklaan 23 3818 DP Amersfoort Leusderkwartier
Graaf Lodewijklaan 25 3818 DP Amersfoort Leusderkwartier
Graaf Lodewijklaan 27 3818 DP Amersfoort Leusderkwartier
Graaf Lodewijklaan 29 3818 DP Amersfoort Leusderkwartier
Graaf Lodewijklaan 31 3818 DP Amersfoort Leusderkwartier
Graaf Lodewijklaan 33 3818 DP Amersfoort Leusderkwartier
Graaf Lodewijklaan 35 3818 DP Amersfoort Leusderkwartier
Graaf Lodewijklaan 37 3818 DP Amersfoort Leusderkwartier
Graaf Lodewijklaan 39 3818 DP Amersfoort Leusderkwartier
Graaf Lodewijklaan 41 3818 DP Amersfoort Leusderkwartier
Graaf Lodewijklaan 43 3818 DP Amersfoort Leusderkwartier
Graaf Lodewijklaan 45 3818 DP Amersfoort Leusderkwartier
Graaf Lodewijklaan 47 3818 DP Amersfoort Leusderkwartier
Graaf Lodewijklaan 49 3818 DP Amersfoort Leusderkwartier
Graaf Lodewijklaan 51 3818 DP Amersfoort Leusderkwartier
Graaf Lodewijklaan 53 3818 DP Amersfoort Leusderkwartier
Graaf Lodewijklaan 55 3818 DP Amersfoort Leusderkwartier
Graaf Lodewijklaan 57 3818 DP Amersfoort Leusderkwartier
Types
Hoofdcategorie Subcategorie Beschrijving Notitie
Verdedigingswerken en militaire gebouwen Militair verblijfsgebouw Infanteriekazerne
Percelen
Kadastraal perceel Kadastrale sectie Kadastraal object Appartement Kadastrale gemeente
C 4971 Amersfoort
C 4967 Amersfoort
C 4969 Amersfoort
C 4978 Amersfoort
C 4961 Amersfoort
C 4965 Amersfoort
C 4985 Amersfoort
C 4980 Amersfoort
C 4970 Amersfoort
C 4963 Amersfoort
C 4988 Amersfoort
C 4972 Amersfoort
C 4981 Amersfoort
C 4986 Amersfoort
C 4968 Amersfoort
C 4973 Amersfoort
C 4962 Amersfoort
C 4976 Amersfoort
C 4966 Amersfoort
C 4960 Amersfoort
C 4982 Amersfoort
C 4975 Amersfoort
C 4987 Amersfoort
C 4984 Amersfoort
C 4983 Amersfoort
C 4977 Amersfoort
C 4964 Amersfoort
C 4974 Amersfoort
C 4979 Amersfoort
Bouwperioden
Start Eind Notitie Beschrijving
1890 1890 vervaardiging
1978 1985 verbouwing
Ambachten
Name Beroep Notitie
Kleijnhens Eerst aanwezend ing der>, A. ; Stad Amersfoort ingenieur
Ministerie van Defensie (Oorlog) ; Stad Amersfoort opdrachtgever
Naar boven