koetshuis Schothorst, Amersfoort

Omschrijving

Het in neorenaissancestijl vormgegeven KOETSHUIS is op circa 75 meter afstand ten noordoosten van het landhuis gesitueerd. Het gebouw, dat met de voorgevel naar het zuiden is gericht, wordt grotendeels omringd door een bestrating. Alleen rondom het oostelijke deel van het gebouw bevindt zich een tuin, corresponderend met het woongedeelte.

Het pand, opgedeeld in drie bouwdelen, bezit een vriijwel rechthoekige plattegrond, waarbij één bouwlaag door afgeplatte schilddaken met grijze Hollandse pannen wordt afgedekt. Een originele dakkapel voorzien van voluten bevindt zich boven de oostgevel. Vier recente dakkapellen zijn aangebracht boven de noord- en zuidgevel. Het middendeel is van een mezzanino voorzien. Aan voor-, achter- en rechterzijde bevinden zich middenrisalieten. Het gebouw bestaat uit de woning aan de oostzijde, de koetsenstalling in het midden en de stallen aan de westzijde. De kleine woning bestaat uit een keuken, gelegen aan de voorzijde, een gang in het midden en aan de achterzijde één kamer. Een smalle trap leidt van deze kamer naar de zolder, die tegenwoordig in kleine slaapkamers is opgedeeld. Ter breedte van de middenrisaliet is over de gehele breedte van het gebouw de koetsenstalling gesitueerd. Deze ruimte is hoog en wordt door een houten balkenstructuur overspannen. Daarboven bevindt zich een grote zolderruimte. De koetsenstalling heeft aan voor- en achterzijde twee grote dubbele deuren. Naast de koetsenstalling bevindt zich de paardenstal. De vensters, die voorzien zijn van naar binnen te kantelen bovenlichten en roedenverdeling, hebben een natuurstenen onderdorpel en bakstenen segmentboog. De vensters van de woning zijn voorzien van geprofileerde luiken. De grote dubbele houten deuren van het koetshuis zijn eveneens geprofileerd. In de segmentbogen boven de deuren zijn natuurstenen sluitstenen aangebracht.

De vrijwel symmetrische voorgevel (zuidzijde) heeft vier traveeën. De twee middelste traveeën bevinden zich in de middenrisaliet en zijn relatief breed: hierin zijn de dubbele, hoge deuren van de koetsenstalling ondergebracht. De middenrisaliet wordt door gebosseerde hoeklisenen gemarkeerd. De geprofileerde kroonlijst van de middenrisaliet wordt in het midden doorbroken door een luik. De dakkapel, welke het luik omlijst, is voorzien van een flauw hellend zadeldak. Het luik is geplaatst op een cordonlijst met daarboven een afwisseling van bepleisterde blokjes en uitkragende bakstenen. Deze lijst markeert de scheiding tussen eerste bouwlaag en mezzanino.

Een smal, bepleisterd spaarveld bevindt zich tussen de twee deurpartijen met direct daarboven een medaillon. Hierop is een paardenkop bevestigd. In de mezzanino bevinden zich twee rechthoekige, bepleisterde spaarvelden.

De traveeën links en rechts zijn lager en hebben in het midden vensters, boven een dubbele speklaag. Het venster in de rechtertravee is voorzien van luiken.

De achtergevel (noordgevel) is sober en niet bepleisterd. De gevel is geplaatst op een natuurstenen plint en wordt beëindigd door een geprofileerde gootlijst. De achtergevel heeft dezelfde indeling als de voorgevel. De middenrisaliet heeft in de rechter travee één dubbele hoge deur. In de linker travee bevindt zich een venster met luiken. Schuin naast dit venster is een gekanteld luik aangebracht, dat een toegang tot de kelder afschermt. Midden boven de deur en het venster is een rechthoekige uitsparing aangebracht, die is voorzien van twee luiken. In de gevel van de rechter travee zijn ter hoogte van het bovenlicht van de grotere vensters twee kleine vensters aangebracht.

De symmetrische linkerzijgevel is blind en bestaat uit een natuurstenen plint met daarboven een bakstenen wand.

De symmetrische rechterzijgevel heeft drie traveeën, waarvan de middelste zich in een risaliet bevindt. Deze risaliet is voorzien van een zadeldak, dat een overstek heeft en gedecoreerd is met houtsnijwerk. In het midden van deze bepleisterde risaliet bevindt zich de entree tot de woning. Boven de geprofileerde rechthoekige deur is een getoogd bovenlicht met verticale roedenverdeling aangebracht. De middenrisaliet wordt geflankeerd door vensters met luiken.

Het interieur is vrijwel in originele staat, waarbij de woning boven de kelder is gelegen. In de keuken is de originele schouw nog aanwezig. Keuken, gang en kamer zijn betegeld. In de stal bevinden zich een opgemetselde pomp met natuurstenen drinkbak en nog een aantal gietijzeren pilaren, die in het midden van de koetsenstalling zijn geplaatst.

Waardering

Het pand, behorende tot het landgoed Schothorst is van algemeen belang vanwege zijn architectuurhistorische waarde als gaaf voorbeeld van een koetshuis, ontworpen in de stijl van de neorenaissance. Het gebouw is van grote ensemblewaarde in relatie tot het de overige onderdelen van het door één architect ontworpen landgoed.

Monumenten.nl maakt u wegwijs in monumentenland

Alles over monumenten onder één dak.
Een monument kopen, onderhouden of verduurzamen? Hier vindt u alle informatie, inspiratie en praktische tips.

Locatie

Monumentnummer
517676
Complexnaam
Schothorst
Provincie
Gemeente
Plaats
Complexomschrijving

Inleiding

Het COMPLEX van het LANDGOED Schothorst, bestaande uit een PARKAANLEG, een VILLA, een KOETSHUIS en een ORANJERIE, is tussen Hoogland en Amersfoort gelegen.

Op deze plaats heeft zeker vanaf 1600 een boerderij gestaan, vanaf het begin van de negentiende eeuw een 'Heerenhuizinge. Omstreeks 1850 kwam het LANDGOED in het bezit van mr. Pieter Verloren van Themaat. Het landhuis werd vervolgens ingrijpend verbouwd. In opdracht van de eigenaar werd naar ontwerp van S.A. van Lunteren in 1871 een koetshuis gebouwd. Tevens werd een oranjerie aan het complex toegevoegd. In 1876 werden de tuinen naar ontwerp van S.A. van Lunteren getransformeerd in de Engelse Landschapsstijl. Waarschijnlijk is Van Lunteren ook betrokken geweest bij de verbouwing van het landhuis.

In de decennia na de tweede wereldoorlog is het landgoed in gebruik geweest als laboratorium voor onderzoek naar intensieve veehouderij. Het terrein werd in deze jaren van meerdere schuren en bouwsels voorzien. Begin jaren tachtig besloot de gemeente Amersfoort tot het herstructureren van het landgoed Schothorst, het parkbos en de omliggende gronden tot stadspark met een groot aantal recreatieve en informatieve voorzieningen. Bij het ontwerp van dit stadspark door de gemeente Amersfoort werden zoveel mogelijk kenmerkende landschappelijke elementen uit het ontwerp van S.A. van Lunteren in stand gehouden. Later toegevoegde gebouwen werden gesloopt, landhuis en oranjerie werden gerestaureerd. Een grote boerderij ten oosten van het landhuis werd verbouwd tot Milieu-Educatief Centrum. Deze boerderij staat op de gemeentelijke monumentenlijst.

Omschrijving

Op het landgoed Schothorst vormt het landhuis het middelpunt van een terrein met landschappelijke tuinaanleg met daarbij een koetshuis en oranjerie. Belangrijk stedenbouwkundig element vormt de Schothorsterlaan vanaf de Hamseweg, vanwege de sterke zichtas op het gepleisterde landhuis.

Ten noordoosten van het landhuis is het koetshuis gelegen. Iets ten noordwesten van het koetshuis is tenslotte de oranjerie gesitueerd.

Het landgoed bestaat uit de volgende onderdelen:

1. parkaanleg

2. landhuis

3. koetshuis

4. oranjerie

Waardering

Het landgoed Schothorst is van algemeen belang vanwege de architectuur- en cultuurhistorisch waarde als relatief gaaf voorbeeld van een negentiende-eeuws landgoed, waarin landhuis, koetshuis, oranjerie en parkaanleg een grote samenhang kennen.

Eigenschappen

Functies
Functie Hoofdcategorie Subcategorie Functietype Is hoofdfunctie
Koetshuis(L) Kastelen, landhuizen en parken Bijgebouwen kastelen enz. oorspronkelijke functie Ja
Adressen
Straat Getal Achtervoegsel Postcode Plaats Locatie Situatie Is hoofdadres
Schothorsterlaan 17 3822 NA Amersfoort Schothorst Ja
Percelen
Kadastraal perceel Kadastrale sectie Kadastraal object Appartement Kadastrale gemeente
O 3548 Amersfoort
Bouwperioden
Start Eind Notitie Beschrijving
1871 1871 vervaardiging
Ambachten
Name Beroep Notitie
Lunteren, S.A. van ; Stad Amersfoort tuinarchitect / landschapsarchitect
Verloren van Themaat, mr. P. ; Stad Amersfoort opdrachtgever
Naar boven