Keersluis, Wapenveld
Monumenten.nl maakt u wegwijs in monumentenland
Alles over monumenten onder één dak.
Een monument kopen, onderhouden of verduurzamen? Hier vindt u alle informatie, inspiratie en praktische tips.
Omschrijving
KEERSLUIS uit 1894, ingebracht in de dijk, voorzien van twee stalen draaideuren die sluiten tegen een brugpijler in het water. De met het dijktalud schuin aflopende gemetselde (kruisverband) landhoofden zijn trechtervormig op de waterloop geplaatst. Aan de noordzijde zijn in deze vleugels en in de brugpijler gleuven uitgespaard voor een schotbalk. De bovenzijde bestaat niet uit baksteen maar is in hardsteen uitgevoerd. De bovenzijde van het hellende vlak, evenwijdig aan het talud, is in een metselverband van vlechtingen uitgewerkt. De aan beide zijden in het water naar voren springende brugpijlers zijn voorzien van hardstenen dekplaten die in het metselwerk zijn opgenomen. Op de brugpijler aan de noordzijde is een windas voor een hefdeur geplaatst en onder de bovenzijde is op een der zijden een hardstenen jaartalplaat aangebracht: 'A.H. SERVATIUS/ DIJKGRAAF,/ 7 SEPTEMBER 1894'. Het brugdek bestaat uit betonplaten met aan weerszijden een moderne open borstwering. Voor de sluis bestaan restauratieplannen die voorzien in het terugbrengen van de houten sluisdeuren, een tweede kering d.m.v. roldeuren in plaats van de huidige hefdeuren en een gemetselde borstwering met klinkerbestrating.
Waardering
Keersluis uit 1894, van algemeen belang vanwege de cultuurhistorische waarde als onderdeel van een waterbouwkundig bestel in een eeuwenoud landschappelijk gebied dat door diverse waterlopen zijn betekenis heeft gekregen.
Monumenten.nl maakt u wegwijs in monumentenland
Alles over monumenten onder één dak.
Een monument kopen, onderhouden of verduurzamen? Hier vindt u alle informatie, inspiratie en praktische tips.
Locatie
INLEIDING
GEMAAL met WATERKERINGSWERKEN, ontstaan vanaf 1894 en in latere decennia uitgebreid. Het complex van waterbouwkundige werken is gesitueerd ten noordoosten van Wapenveld. Het is gelegen in het polderdistrict Veluwe, dat 20.000 ha. beslaat en boogt op een eeuwenoude waterstaatkundige geschiedenis. De waterregulering in dit waterrijke en open landschappelijke gebied met de waterlopen Evergunne en Grote Wetering, kan niet worden los gezien van een grote samenhang van sluizen, kolken en het dijktracé in dit gebied dat zich tussen het Apeldoorns Kanaal en de IJssel (grens met gemeente Wijhe, Prov. Overijssel) bevindt.
Het complex bestaat uit vier onderdelen:
1. pompgemaal 'Pouwel Bakhuis' aan de Grote Wetering, gebouwd 1919
2. sluiskom in de Grote Wetering
3. keersluis in de Evergunne, gebouwd in 1894
4. dijkmagazijn aan de Evergunne
Als onderdeel van de waterbeheersing komen behalve genoemde objecten nog enkele objecten op het terrein voor, die echter vanwege hun bouwtijd buiten de periode van de Jongere Bouwkunst vallen en van ondergeschikt belang zijn voor de bescherming: een keersluis in de Grote Wetering onder een tongewelfde overkluizing in de dijk (voorzien van een jaartalsteen '1814/1774/1711'), een houten kolenloods (die in verband met infrastructurele werkzaamheden zal worden verplaatst), en twee trafo's uit 1947. Met de bijbehorende (sterk gewijzigde) machinistenwoning is er sprake van een fraai ensemble.
Omschrijving
Het complex bestaat uit in feite twee subcomplexen die middels de bochtige Werverdijk met elkaar zijn verbonden. Het gemaal "Pouwel Bakhuis" aan de Grote Wetering met bijbehorende sluiskom en de keersluis met dijkmagazijn bij de Evergunne, zo'n kilometer westwaarts ervan.
Waardering
Gemaal met waterkeringswerken van algemeen cultuur- en architectuurhistorisch belang:
- als voorbeeld van utiliteitsbouw rond 1900; - vanwege de ligging op een historisch lozingspunt van de Evergunne en Grote Weterig in de uiterwaarden; - als exponent van de geschiedenis van de bemalingstechniek en de waterbeheersing; - vanwege de ensemblewaarden door de functionele en landschappelijke samenhang van de complexonderdelen.
Eigenschappen
| Functie | Hoofdcategorie | Subcategorie | Functietype | Is hoofdfunctie |
|---|---|---|---|---|
| Keersluis | Weg- en waterbouwkundige werken | Waterkering en -doorlaat | oorspronkelijke functie | Ja |
| Straat | Getal | Achtervoegsel | Postcode | Plaats | Locatie | Situatie | Is hoofdadres |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| – | – | – | – | "" | – | – | Ja |
| Kadastraal perceel | Kadastrale sectie | Kadastraal object | Appartement | Kadastrale gemeente |
|---|---|---|---|---|
| – | M | 1230 | – | Heerde |
| Start | Eind | Notitie | Beschrijving |
|---|---|---|---|
| 1894 | 1894 | – | vervaardiging |