Omschrijving van het complex

In structuur en deels in detail gaaf bewaarde HISTORISCHE BUITENPLAATS OOSTERHOUT met HOOFDGEBOUW (1), HISTORISCHE TUIN- EN PARKAANLEG (2), TUINMUREN (3), PRIEEL (4), KOETSHUIS ANNEX STAL (5A) met SCHUUR (5B) en PAARDENSTAL (5C), DIENSTWONING (6), BOERDERIJ (7A) met TWEE SCHUREN (7B en 7C).

Aan de dijk van Oosterhout naar Nijmegen ligt de historische buitenplaats Oosterhout, gesticht in de veertiende eeuw als omgracht kasteel genaamd Notenstein door de heren van Bronckhorst. In 1627 vererfde het goed naar de familie Van Hackfort. Op een rivierkaart uit 1620 staat het huis Oosterhout getekend, net naast de dijk gelegen ter plaatste van de kruising Groenestraat en Waaldijk. Ten oosten van dit goed werd door een lid van het geslacht Van Hackfort in de derde kwart van de zeventiende eeuw het huis Waaijestein gesticht, beide huizen waren middels een allee met elkaar verbonden zoals een kaart uit 1809 toont. Bij een dijkdoorbraak in 1809 werden beide huizen verwoest, waarna huis Oosterhout op dezelfde plaats werd herbouwd en vervolgens nogmaals bij een overstroming in 1820 verwoest.

In circa 1850 liet Theodorus van Scherpenzeel, iets ten noordoosten van de oude bouwplaats, het huidige huis bouwen dat in de loop van de negentiende eeuw met bijgebouwen (koetshuis, koetsierswoning) is uitgebreid; ook de aanleg in landschapsstijl is waarschijnlijk in deze periode uitgevoerd. In het derde kwart van de negentiende eeuw kwam Oosterhout in handen van familie Van Boetzelaer, die het huis en de aanleg verder verfraaide. Het huis onderging in circa 1930 een ingrijpende verbouwing; in dezelfde periode werd een kleinschalige tuinaanleg, ontworpen door tuinarchitecte Mien Ruys, gerealiseerd.

Op de bij de omschrijving behorende kaart is de omgrenzing van het complex alsmede de aanduiding van de onderdelen aangegeven. De omgrenzing wordt bepaald door de Waaldijk (zuid) en de Van Boetzelaerstraat (noord), de Groenestraat (west) en de gemeentegrens met Elst aan de oostzijde.

Waardering

De HISTORISCHE BUITENPLAATS OOSTERHOUT is van algemeen cultuur-, architectuur- en tuinhistorisch belang:

- vanwege de ouderdom;

- vanwege het in neoclassicistische stijl opgetrokken hoofdgebouw, dat samen met de overige gebouwde opstallen een gaaf bewaard, karakteristiek ensemble van 19de-eeuwse buitenplaats-architectuur vormt;

- vanwege de 19de-eeuwse aanleg in landschapsstijl (wandelbos) met neoformele elementen (sterrenbos);

- vanwege de visuele samenhang tussen de complexonderdelen.