Inleiding

COMPLEX ARBEIDERSWONINGEN, genaamd 'De Glashut', omvat drie blokken arbeiderswoningen, die bij de voormalige glasfabriek hebben behoord van de firma Van der Mersch, voorheen de firma Helleman en van Eijkelenburg en Zoonen. De naam De 'Glashut' is afgeleid van het Duitse Glashütte, glasoven of glassmelterij. In 1815 was de glasfabriek vanuit Nijkerk naar Oud Over in Loenen overgebracht. De familie Van der Mersch bezat al sedert omstreeks 1750 de nabijgelegen hofstede Oostervecht. De glasfabriek werd gebouwd op een plaats iets ten noorden daarvan. Aan de Vecht was een losplaats. Omstreeks 1860, toen Titus de Meester deelgenoot was geworden in de firma, werd de fabriek vergroot. In 1870 werd de firmanaam gewijzigd in Van der Mersch en De Meester. De woningen voor 18 arbeiders, voornamelijk afkomstig uit Hessen in Duitsland, werden in 1862 gebouwd. De fabriek is tot 1897 in bedrijf geweesten in 1901 afgebroken. Het complex is in 1900 eigendom geworden van R.H. Erdmann van het nabijgelegen Terra Nova. Tot 1969 zijn de woningen in bezit gebleven van de familie Erdmann. Daarna zijn zij aan particulieren verkocht en is het complex gerenoveerd en zijn de woningen intern verbouwd zonder het oorspronkelijke uiterlijk van het complex aan te tasten. Het aantal woningen is teruggebracht tot 9, te weten Oud Over nummer 118, 120, 124, 128, 134, 138, 144, 146 en 148. De andere nummers zijn door samenvoeging van de woningen vervallen. Enkele sterk vervallen bij- en aanbouwen zijn geheel vernieuwd. Tussen het dubbele woonhuis (nrs 118 en 120 en het volgende woonblok is een houten aanbouw met een ingangspartij geplaatst onder een zadeldak met doorgetrokken dakschild. Deze aanbouw vormt inwendig de verbinding met woning nr. 122. Woning nummer 120 en 122 zijn samengevoegd. Nadien zijn kleine incidentele verbouwingen uitgevoerd, zoals het plaatsen van dakvensters aan de voorzijde en dakkapellen aan de achterzijde. Rechts van het complex is een aantal garages bijgebouwd, die buiten de bescherming vallen.

Omschrijving complex

Het complex arbeiderswoningen verdeeld over drie woonblokken, is gesitueerd evenwijdig aan de weg Oud Over tussen Loenen en Vreeland, ten oosten van de Vecht, daar waar de rivier een scherpe bocht maakt. Het eerste woonblok, nrs 118-120 springt ten opzichte van de andere twee blokken terug. Voor de woningen ligt een strook met smalle voortuinen. Het terrein achter de huizen is verdeeld in lange smalle percelen met sier- en moestuinen. Het complex omvat de volgende waardevolle complexonderdelen:

1. dubbel woonhuis

2. woonblok bestaande uit drie woningen

3. woonblok bestaande uit vier woningen

Waardering

Het complex is van algemeen belang vanwege de cultuur- en architectuurhistorische waarde als karakteristiek en redelijk zeldzaam voorbeeld van een complex negentiende-eeuwse arbeiderswoningen, die qua exterieur gaaf bewaard zijn gebleven, gebouwd in opdracht van de directeur van de glasfabriek, die ten zuiden van de woningen heeft gestaan, alsmede als belangrijke herinnering aan de voormalige glasfabriek. Tenslotte is het complex van stedenbouwkundige waarde vanwege de ruimtelijke en functionele relatie met de rivier de Vecht, vanwege de ligging nabij de voormalige losplaats en de weg Oud Over, daar waar de rivier de Vecht een scherpe bocht maakt.