Wegdam, Markelo
Onderdeel 2
Omschrijving
HISTORISCHE TUIN- EN PARKAANLEG behorend bij de historische buitenplaats Wegdam. De aanleg, XVIII en XIX; bestaat uit a. voorplein en omgracht "plateau" b. huisweien c. lanen d. parklandschap
ad a.: Eenvoudig voorplein met breed klinkerpad rond ovaal grasperk met in het midden een zonnewijzer (zie onder 7); het voorplein sluit aan op de Wegdammerweg, de stoep voor het huis en de verharding naast het bouwhuis, dat het voorplein aan de zuidzijde afsluit; aan de noordkant wordt het plein begrensd door een meidoornhaag, waarlangs een smalle border.
ad b.: De huisweiden liggen binnen de buitengracht ter weerszijden van het huis; middenin de noordelijke wei een oude solitaire magnolia; in de zuidwei waren vroeger de moestuin en de bongerd; enkele oude fruitbomen resteren; langs deze wei aan zuid- en oostkant rijen beuken.
ad c.: De geasfalteerde semi-openbare landgoedweg Wegdammerweg loopt in noord-zuid richting door het complexgebied heen en fungeert als toegangslaan, zowel vanuit noordelijke als zuidelijke richting, tot het huis, dat aan de westkant van de laan ligt; beplant met enkele rijen oude eiken, waarvan vele - zeer markant - begroeid zijn met klimop; direct langs de zuidarm van de buitengracht loopt vanaf de Wegdammerweg een eikenlaan westwaarts naar de beek; evenwijdig hieraan een beukenlaan als zuidgrens van de grote wei met de groep van vier linden; deze laan gaat over in een ovaalvormig bosje met oude beuken en Amerikaanse eiken; tenslotte een korte beukenlaan in het noorden als verbinding tussen de Wegdammerweg en de Oude Needseweg.
ad d.: Het huis Wegdam met bijgebouwen ligt in een bosrijk cultuurlandschap met akkers en weiden, dat van oudsher een parkkarakter heeft. Van een grootscheeps aangelegd landschapspark is geen sprake; slechts hier en daar zijn bewust accenten gelegd, zoals de groep van 4 linden, die in het begin van de 20ste eeuw geplant zijn in het grote weiland direct ten zuiden van de buitengracht, en het uitkijkheuveltje, Kiekenbelt genaamd, in de bosrand langs de grote wei voor het huis. Deze wei met een onregelmatige langwerpige vorm is belangrijk als gezicht vanuit het huis; hij is aan de noordoostkant rechtlijnig begrensd door de bosrand met de Kiekenbelt en verder omringd door kleine bosjes, die samen met enkele solitairen als stoffering dienen. Westelijk van het huis, direct langs de buitengracht (achter het huis vallen binnen- en buitengracht samen) ligt een boscomplex, dat als visuele achtergrond van het huis dient; het is niet direct vanuit het huis bereikbaar en heeft vooral het karakter van een productiebos; aan de zuidkant aansluitend een akker; vanuit de gracht loopt vanaf het midden van de achtergevel een korte smalle sloot als een kleine wateras enkele tientallen meters het bos in. Aan de noordwest kant ligt een driehoekige perceel (C3494) dat door twee rechte eikenlanen en de Poortweg is omringd. Dit enigszins geïsoleerde perceel kent een aanleg met een niervormige waterpartij voorzien van een klein ovaal eiland met eikenbomen langs de rand. Het eilandje is middels een aarden dam bereikbaar. Rondom de waterpartij staan enkele solitairen, die thans meer opgenomen zijn in de bebossing. De aanleg is aan de hand van Topografische Militaire Kaarten te dateren tussen 1886 en 1935.
Waardering
HISTORISCHE TUIN - EN PARKAANLEG van algemeen belang
- vanwege de ouderdom;
- vanwege de hoge mate van ongestoordheid sinds de 19e eeuw;
- vanwege de onopvallende integratie in het agrarische cultuurlandschap.
Monumenten.nl maakt u wegwijs in monumentenland
Alles over monumenten onder één dak.
Een monument kopen, onderhouden of verduurzamen? Hier vindt u alle informatie, inspiratie en praktische tips.
Locatie
Omschrijving van het complex
De HISTORISCHE BUITENPLAATS WEGDAM bestaat uit een fors blokvormig hoofdgebouw binnen -gedeeltelijk- een dubbele omgrachting, XVIIIc, waarbinnen ook het bouwhuis en de voormalige moestuin annex bongerd (nu weiland) en een wei liggen; buiten de gracht zijn verder nog een koetshuis en een boerderijtje met schuur aanwezig; verder zijn er enkele eenvoudige ijzeren hekken en muren; er zijn twee tuinvazen en een zonnewijzer; het geheel ligt in een licht geaccidenteerd bosrijk cultuurlandschap; behalve voor wat betreft de geometrische structuur rond het huis is er verder van een bewuste landschapsaanleg nauwelijks sprake. Het huis werd in 1400 voor het eerst genoemd toen Reinholt en Wolter van Coeverden door de Utrechtse bisschop werden beleend met 'dat guet, geheiten Weecdam'. Het was toentertijd niet meer dan een boerderij. De familie Van Coeverdens had het goed tot 1849 in bezit. Het huidige huis is in 1758 voor het echtpaar Johan Heidenrijk van Coeverden en Allegonda Isabella van Raesfelt gebouwd. Aan het begin van de negentiende eeuw is het aan de achterzijde uitgebreid. Het Wegdam is in 1897 gekocht door Maria Cornelia van Heeckeren van Wassenaer en toegevoegd aan het landgoed Weldam; sindsdien zijn er geen wezenlijke veranderingen in het omringende landschap gekomen. De Wegdammerweg is een semi-openbare smalle weg van het landgoed Weldam, die als toegangsweg tot het Wegdam dient.. Het complex wordt aan de oostkant begrensd door de Oude Needseweg, in het zuiden door agrarische percelen en bosjes van het landgoed zelf en aan de west- en noordzijde eveneens en gedeeltelijk door de Poelsbeek.
De historische buitenplaats Wegdam omvat de volgende onderdelen: HUIS (1), PARKAANLEG (2), BOUWHUIS (3), KOETSHUIS (4), BOERDERIJ (5A) met SCHUUR (5B), MUREN en HEKWERK (6A - 6D) en ORNAMENTEN (7A - 7C).
Op de bij de omschrijving behorende kaart is de omgrenzing van het complex alsmede de aanduiding der onderdelen aangegeven.
Waardering van het complex
De HISTORISCHE BUITENPLAATS WEGDAM is van algemeen cultuurhistorisch belang
- vanwege de ouderom;
- vanwege de hoge mate van ongestoordheid van met name de historische structuur van de aanleg;
- vanwege de kloeke architectuur van het huis en de bijgebouwen;
- vanwege de functioneel-historische relatie tussen de gebouwde onderdelen en de aanleg.
Eigenschappen
Functie | Hoofdcategorie | Subcategorie | Functietype | Is hoofdfunctie |
---|---|---|---|---|
Historische aanleg | Kastelen, landhuizen en parken | Tuin, park en plantsoen | oorspronkelijke functie | Ja |
Straat | Getal | Achtervoegsel | Postcode | Plaats | Locatie | Situatie | Is hoofdadres |
---|---|---|---|---|---|---|---|
Wegdammerweg | 4 | – | 7475 MH | Markelo | – | BY | Ja |
Kadastraal perceel | Kadastrale sectie | Kadastraal object | Appartement | Kadastrale gemeente |
---|---|---|---|---|
– | C | 910 | – | Markelo |
– | C | 2270 | – | Markelo |
– | C | 924 | – | Markelo |
– | C | 902 | – | Markelo |
– | C | 1543 | – | Markelo |
– | C | 1547 | – | Markelo |
– | C | 908 | – | Markelo |
– | C | 2289 | – | Markelo |
– | C | 2277 | – | Markelo |
– | C | 3495 | – | Markelo |
– | C | 3499 | – | Markelo |
– | C | 2272 | – | Markelo |
– | C | 1541 | – | Markelo |
– | C | 2267 | – | Markelo |
– | C | 2290 | – | Markelo |
– | C | 928 | – | Markelo |
– | C | 2265 | – | Markelo |
– | C | 1546 | – | Markelo |
– | C | 929 | – | Markelo |
– | C | 1545 | – | Markelo |
– | C | 2266 | – | Markelo |
– | C | 909 | – | Markelo |
– | C | 2264 | – | Markelo |
– | C | 927 | – | Markelo |
– | C | 2288 | – | Markelo |
– | C | 903 | – | Markelo |
– | C | 926 | – | Markelo |
– | C | 3497 | – | Markelo |
– | C | 900 | – | Markelo |
– | C | 2279 | – | Markelo |
– | C | 1887 | – | Markelo |
– | C | 2274 | – | Markelo |
– | C | 3496 | – | Markelo |
– | C | 3498 | – | Markelo |
– | C | 1544 | – | Markelo |
– | C | 2273 | – | Markelo |
– | C | 880 | – | Markelo |
– | C | 911 | – | Markelo |
– | C | 2275 | – | Markelo |
– | C | 907 | – | Markelo |
– | C | 912 | – | Markelo |
– | C | 2263 | – | Markelo |