St. Walburgkerkpad 3, Tiel
Omschrijving
De onderkelderde PASTORIE bestaat uit twee vleugels in L-vorm. Beide vleugels zijn opgetrokken op een rechthoekig grondplan en tellen twee bouwlagen en een zolderverdieping. De kopse geveldelen zijn vergelijkbaar met die van de kerk (apart monumentnummer 520655), uitgevoerd als tuitgevels met schouderstukken en afgewerkt met vlechtingen en afdekplaten. De vleugels eindigen tussen deze tuitgevels in zadeldaken, met iets uitzwenkende schilden met een kort overstek. De schilden zijn belegd met gesmoorde verbeterde Hollandse pannen en voor de afwatering zorgen mastgoten op daksporen. De gevels zijn opgetrokken in Noors verband gemetselde imitatie-handvormsteen van het formaat kloostermop en bezitten een trasraam. Natuursteen is als accent onder meer gebruikt in de schouderstukken van de gevels en in de ontlastingsbogen van de gevelopeningen. In de asymmetrisch ingedeelde gevels zijn overwegend stolpvensters toegepast met dikke wissel- en weldorpels. De vensters zijn ingedeeld in tweeruits stolpramen onder een tweedelig bovenlicht, dat ten opzichte van het onderraam iets uitsteekt. De vensters in de eerste bouwlaag hebben een wat groter formaat. Voor de zolder zijn vierruits valramen gebruikt. De vensters worden aan de bovenzijde door een strek afgesloten, voorzien van oren uitgevoerd in natuursteen. De vensters hebben aan de onderzijde een lekdorpel.
De VOORGEVEL van de linker vleugel (St. Walburgkerkpad) bestaat uit acht ongelijke assen gevuld met vensters van het reeds beschreven type in de eerste en tweede bouwlaag. In de vierde as van links bevindt zich een diep in de gevel liggende, segmentboogvormig afgesloten ingangsportiek met schuin naar binnen gericht plafond en wanden. De binnenzijde van dit portiek is uitgevoerd in een afwisseling van metselwerk en dikke lagen natuursteen, die in de buitengevel rond het portiek een omlijsting in blokverband vormen. De voordeur bezit een driedelig bovenlicht gevuld met glas-in-lood. De houten voordeur is opgebouwd uit geprofileerde stroken en voorzien van een klein vierkant kijkraam met traliewerk. Boven de ingangspartij worden drie assen door de gootlijst heengetrokken tot drie aan elkaar gekoppelde topgevels. Deze zijn voorzien van tuiten en schouderstukken en vierkante vensters van het beschreven type. Rechts is de eerste bouwlaag van de gevel blind doorgetrokken tot een eenlaagse uitbouw onder lessenaarsdak.
De VOORGEVEL van de rechter vleugel (plein) is links uitgevoerd met een tuitgevel en rechts recht afgesloten. Links bevinden zich in de uitbouw twee vensters van het reeds beschreven type. De rest van de gevel is gevuld met vensters van het reeds beschreven type in de eerste en tweede bouwlaag en twee gekoppelde vensters in de top van de tuitgevel. In de meest rechter as bevindt zich een vernieuwde deur binnen een oorspronkelijke gevelopening. De ACHTERGEVELS van de twee vleugels zijn ingevuld met vensters en deuren van het reeds beschreven type. De beide kopse gevels van de vleugels bezitten eenlaags aanbouwen. De linker aanbouw heeft een tuitgevel en wordt afgedekt met een zadeldak. In de langsgevel van deze aanbouw bevindt zich een ingang.
Tegen de RECHTER ZIJGEVEL sluit een tussenlid aan. Dit tussenlid staat iets uit het lood en verbindt de pastorie met de sacristie van de kerk. Rechts bevinden zich drie vensters met glas-in-lood en links een klein vierruits venster.
De indeling van het INTERIEUR van de pastorie is grotendeels in oorspronkelijke staat en bestaat in de linker vleugel uit een ingangspartij met aan weerszijden spreekkamers, een monumentale gang met trap naar de verdieping en enkele vertrekken. De rechter vleugel bestaat uit een smalle gang die leidt naar het tussenlid dat de verbinding vormt naar de sacristie. Aan deze gang liggen een keuken en een gemeenschapszaal. Op de verdieping zijn aan een gang de voormalige woonvertrekken van de paters gelegen. De zolder bevat enkele dienstvertrekken.
Waardering
PASTORIE (complexonderdeel B) gebouwd in 1939-1940 naar ontwerp van architect J. VAN HALTEREN
-Van architectuurhistorische waarde als gaaf en goed voorbeeld van een pastorie in een sobere, aan de Delftse School verwante Traditionalistische stijl, die opvalt vanwege de eenvoudige hoofdvorm met asymmetrisch opgezette gevels waarbinnen traditionele elementen zijn toegepast zoals tuitgevels met schouderstukken, vlechtingen en gemetselde ontlastingsbogen. Voorts valt het degelijke materiaalgebruik op, zoals de groot formaat handvormsteen en de grote blokken natuursteen die zijn gebruikt voor het accentueren van deur- en vensterpartijen.
-Van stedenbouwkundige waarde als onderdeel van het katholieke complex, waar het als hoekoplossing een grote beeldbepalende rol speelt. De pastorie vormt met een vleugel de afsluiting van een plein waaraan ook klooster en ziekenhuis gelegen zijn. Het pand bezit hoge ensemblewaarden met de kerk waarmee het een geheel vormt.
-Van cultuurhistorische waarde vanwege de oude geschiedenis die verbonden is met dit katholieke complex in Tiel. Een concentratie van gebouwen met een katholieke functie is kenmerkend binnen de sociaal-maatschappelijke geschiedenis van Nederland vanaf het einde van de negentiende eeuw.
Monumenten.nl maakt u wegwijs in monumentenland
Alles over monumenten onder één dak.
Een monument kopen, onderhouden of verduurzamen? Hier vindt u alle informatie, inspiratie en praktische tips.
Locatie
Inleiding
Complex van R.K. KERK en PASTORIE van de St.Dominicusparochie, gebouwd in de jaren 1939-1940 naar een Traditionalistisch ontwerp uit 1938 van de architect J.J. VAN HALTEREN uit `s-Hertogenbosch. Het nieuwe complex verving een in 1938 door brand verwoeste waterstaatskerk (1861) op dezelfde plaats. De nieuwe kerk werd ingewijd op 11 november 1940, de pastorie was reeds eerder dat jaar voltooid.
Kerk en pastorie maken deel uit van een historisch gegroeid katholiek complex in de noordwestelijke hoek van het Tielse stadscentrum, thans verder nog bestaande uit een zusterklooster met kapel, een voormalig ziekenhuis en een school. In een perk tussen de kerk en de pastorie staat een heilig hartbeeld, afkomstig van het voorplein van het ziekenhuis. De geschiedenis van het katholieke complex gaat terug tot de reformatie, toen zich hier een schuilkerk bevond.Voor 1580 werd dit gedeelte van de binnenstad gedomineerd door het complex van de St. Walburgkerk, een kapittelkerk van 9e-eeuwse oorsprong. De zielzorg van Rooms-Katholieken in Tiel is sinds de reformatie altijd in handen geweest van Dominicanen en tot 1997 is de kerk bediend door zes paters, die in de pastorie woonden.
Het figuratieve glas-in-lood van de kerk is van de hand van ALEX ASPERLAGH (1901-1984). De thema's van de vensters sluiten aan bij de orden van de zusters en de paters die aan de kerk verbonden waren. De inrichting met beelden en kruisweg is grotendeels na-oorlogs, evenals de orgels.
De kerk en pastorie bevinden zich in vrijwel ongewijzigde staat. Na het Tweede Vaticanum is in de kerk het liturgisch centrum versoberd en het altaar naar voren geplaatst. Sinds 1997 wordt de pastorie als parochiecentrum gebruikt.
Complexomschrijving
Kerk en pastorie zijn als één ontwerp gebouwd in een Traditionalistische en aan de Delftse School verwante stijl en liggen op een perceel op de hoek van de Binnenmolenweg en het Sint Walburgkerkpad. De andere katholieke gebouwen liggen ten westen en noordwesten van dit perceel. De pastorie vormt een L langs de hoek van het Sint Walburgkerkpad met een plein waaraan het zusterklooster en het ziekenhuis zijn gesitueerd zijn. De kerk ligt hier schuin achter, met het koor gericht naar het noordwesten. Gemetselde muurtjes lopen vanaf de gevels van kerk en pastorie, deels als ommuring van perken of als plantenbakken en zorgen voor een verbinding tussen de complexonderdelen en de omgeving.
De twee gebouwen vertonen veel overeenkomsten qua materiaalgebruik en detaillering, hoewel er sprake is van een afwijking in de afwerking van de tuitgevels. In de eenvoudige hoofdvorm sluit de kerk aan bij de gotiek en lijkt veel op middeleeuwse Betuwse kerken. Kenmerkend is in het interieur het ruimtevormend gewelf van het kerkschip en de `koortoren', een hoge toren die het koor verlicht en benadrukt alsmede de vormgeving van de orgelgalerij.
Complexwaardering
COMPLEX van KERK en PASTORIE gebouwd in 1939-1940 naar ontwerp van J.VAN HALTEREN
-Van architectuurhistorische waarde als gaaf en goed voorbeeld van een kerk en pastorie die naar één ontwerp gebouwd zijn in een Traditionalistische, aan de Delftse School verwante stijl. Het complex valt op vanwege de sobere, traditionele hoofdvormen van de gebouwen, het robuuste materiaalgebruik en de detaillering van de gevels met tuitgevels, kenmerkend voor deze stijl.
-Van stedenbouwkundige waarde als onderdeel van het historische stadscentrum van Tiel, waar het vanwege de hoofdvorm een dominerende rol speelt in het stadsbeeld.
-Van cultuurhistorische waarde vanwege de oude geschiedenis die verbonden is met dit katholieke complex in Tiel. Een concentratie van gebouwen met een katholieke functie is kenmerkend binnen de sociaal-maatschappelijke geschiedenis van Nederland vanaf het einde van de negentiende eeuw.
Eigenschappen
Functie | Hoofdcategorie | Subcategorie | Functietype | Is hoofdfunctie |
---|---|---|---|---|
Pastorie(F) | Religieuze gebouwen | Kerkelijke dienstwoning | oorspronkelijke functie | Ja |
Straat | Getal | Achtervoegsel | Postcode | Plaats | Locatie | Situatie | Is hoofdadres |
---|---|---|---|---|---|---|---|
St. Walburgkerkpad | 3 | – | 4001 MG | Tiel | – | – | Ja |
Kadastraal perceel | Kadastrale sectie | Kadastraal object | Appartement | Kadastrale gemeente |
---|---|---|---|---|
– | E | 4396 | – | Tiel |
Start | Eind | Notitie | Beschrijving |
---|---|---|---|
1939 | 1940 | – | vervaardiging |