Inleiding

Aan de zuidoostzijde van de Dokweg en nabij de Vissershaven gesitueerde WATERTOREN daterend uit 1914-1915. De watertoren werd gebouwd in opdracht van het Rijk ter vervanging van een eenvoudige houten toren uit 1901. De nieuwbouw was nodig omdat de sterke uitbreiding van de door het Staatsvissershavenbedrijf (SVHB) geëxploiteerde havens een nieuw waterleidingnet noodzakelijk maakte. Deze uitbreiding bestond onder meer uit het verlengen van de in 1896 gegraven Vissershaven, de bouw van een nieuwe Rijksvisafslag, en de aanleg van een nieuwe haven, de Haringhaven. In 1954 nam de gemeente de watervoorziening over van het SVHB. De reservoir-ommanteling is in 1953 vanwege de slechte staat van het metselwerk bespoten met beton.

Omschrijving

De 24,50 m hoge watertoren heeft een achthoekige open onderbouw, bestaande uit een constructie van acht gewapend betonnen pijlers rondom een centrale buizenkoker, waarop een uitkragende reservoir-ommanteling met een cirkelvormige doorsnede en een plat dak. In de onderbouw worden de acht pijlers op vier hoogtes horizontaal met elkaar verbonden door koppelbalken van gewapend beton. Vlak boven de onderste koppelbalken hebben de enigszins naar binnen wijkende pijlers aan de buitenkant een afwaterende versnijding. De ruimte tussen de pijlers is tot aan deze op circa drie meter hoogte aangebrachte koppelbalken afgesloten. Hier zijn de dienstlokalen gesitueerd, toegankelijk via een opgeklampte deur in de noordoost- en de zuidmuur. De noordwestmuur is voorzien van een vierruits raam; in de overige gevels bevindt zich een tweeruits liggend raam. Het via ijzeren steektrappen bereikbare bovenste gedeelte van de onderbouw, waar zich de lekvloer bevindt, is eveneens afgesloten en aan de oostkant naar voren uitgebouwd. In het midden van elke zijde bevindt zich een vierruits stolpraam (enkele ontbreken). De acht pijlers zetten zich voort langs dit gedeelte en de reservoir-ommanteling. De tussenliggende muurvlakken van de laatste zijn niet uitgevoerd in beton, maar gemetseld in rode machinale waalsteen in kruisverband. In het midden van elk van deze muurvlakken bevindt zich een smal vierruits raam en bovenin een klein vierkant raam. De betonnen delen van de watertoren zijn afgewerkt met een laag fijn grind. Het cilindervormige hoogreservoir is voorzien van een vlakke bodem en uitgevoerd in gewapend beton. Het reservoir heeft een diameter van 11,25 m en een inhoud van 600 kubieke meter.

Waardering

De watertoren uit 1914-'15 is van algemeen belang wegens architectuurhistorische, cultuurhistorische en typologische waarde als vroeg en gaaf bewaard voorbeeld van een watertoren uitgevoerd in gewapend betonskeletbouw waarbij de constructie in het zicht gelaten is. Tevens heeft het gebouw situationele waarde vanwege de beeldbepalende en historisch-functionele ligging bij de haven van IJmuiden.