Inleiding.

Aan de oostelijke zijde van de Raadhuisstraat gelegen WOONHUIS met naast gelegen KOETSHUIS ("remise"), gesitueerd in het centrum van het dorp Terheijden. Het woonhuis werd gebouwd in 1878 en omstreeks 1890 aan de achterzijde met een grote tuinkamer en serre uitgebreid. Voorgevel in rijke Eclectische stijl, met Neo-Classicistische, Neo-Barokke en Neo-Renaissance elementen. Vrij gaaf interieur uit de bouwtijd. Het pand staat met de voorgevel direkt aan de openbare weg, op de hoek met het straatje Garsdries.

Het herenhuis werd in 1878 gebouwd door een herenboer, die in de omgeving van Terheijden zijn bedrijf had. Oorspronkelijk was er sprake van een zeer diepe achtertuin. In een gedeelte hiervan zijn ± 1995 woningen gebouwd. In de Tweede Wereldoorlog liep het pand schade op, waarbij vooral een deel van de kap en waarschijnlijk een aantal stucplafonds werden beschadigd. Deze plafonds zijn niet hersteld maar vervangen door eenvoudige vlakke (board)plafonds met lijsten. Overigens bleef het huis in vrij authentieke staat bewaard. Bij de renovatie omstreeks 1990 is de serre gedeeltelijk vernieuwd en werden dakramen aangebracht in de kap van het achterhuis.

Omschrijving.

Het woonhuis heeft een samengestelde plattegrond en bestaat uit een tweelaags voorhuis met schilddak, een anderhalflaags achterhuis met zadeldak en wolfeind boven de achtergevel, een hierop aansluitende rechthoekige serre. Links sluit op de woning een éénlaags koetshuis aan, voorzien van een zadeldak met de nokrichting haaks op de voorgevel. Het dak van het woonhuis is gedekt met rode verbeterde Hollandse pannen en wordt op het voorste nokeinde bekroond door een bakstenen schoorsteen. In de dakschilden eenvoudige dakramen. Het dak van het achterhuis is gedekt met oud-Hollandse pannen. Alle gevels zijn gepleisterd. De voorgevel is drie traveeën breed en asymmetrisch van indeling. De gevel heeft een rijke gepleisterde detaillering. Ze wordt in horizontale zin geleed door een hardstenen plint, een waterlijst onder de vensters, die tevens dienst doet als lekdorpel, voorts in het pleisterwerk aangebrachte horizontale groeven, water- en cordonlijsten en tenslotte een hoofdgestel met geprofileerde architraaflijst, een fries met opgelegde panelen en een forse geprofileerde houten kroonlijst met bloktandlijst en zeer rijk gedecoreerde gepleisterde consoles. De linker travee, waarin de hoofdingang, wordt geaccentueerd door een risaliet met aan weerszijden pilasters, die in de eerste bouwlaag van gebosseerde blokken en hardstenen plinten zijn voorzien, in de tweede bouwlaag van kasementen met ruitvormige ornamenten. Ook geheel rechts bevindt zich een vergelijkbare pilaster. De vensters en ingang zijn voorzien van geprofileerde gepleisterde geornamenteerde omlijstingen met rijk geprofileerde sluitstenen. Onder de vensters geornamenteerde panelen. De ingangspartij heeft een hardstenen stoeptrede, een kozijn met kraalprofiel en een rijk gedecoreerde dubbele paneeldeur met gecanneleerde naald en grote ramen met gietijzeren roosters, waarin medaillons zijn opgenomen. Oorspronkelijke koperen knoppen en brievenbus. Boven het geprofileerde kalf een enkelruits bovenlicht. Boven de ingang een balkon op rijk gedecoreerde consoles, met smeedijzeren balustrade en een dubbele enkelruits balkondeur met 2-ruits bovenlicht. In de eerste en tweede bouwlaag voorts vensters met stolpramen en enkelruits bovenlichten. De rechter zijgevel heeft in de eerste bouwlaag rechts een venster met stolpraam en enkelruits bovenlicht. De tweede bouwlaag heeft rechts twee vensters met enkelruits schuiframen, de rechter met een hardstenen lekdorpel.

De linker zijgevel heeft in de tweede bouwlaag links een eenvoudig venster met schuifraam en 2-ruits bovenlicht. Op de achtergevel van het achterhuis sluit een rechthoekige houten serre aan, voorzien van een plat dak met gezaagde houten druiplijst, voorts vernieuwde ramen met bovenlichten en deuren. Aan weerszijden van de serre bezit de achtergevel een venster met hardstenen lekdorpel, stolpraam en enkelruits bovenlicht. In de zolderverdieping twee vensters met vernieuwde ramen. De gevel sluit af met een houten kroonlijst. Het koetshuis heeft een zadeldak met gesmoorde opnieuw verbeterde Hollandse pannen. Aan de voorzijde een in een verdiept veld geplaatst breed kozijn met afgeronde bovenhoeken, een geheel gemoderniseerde deurinvulling en boven het kalf een vierdelig bovenlicht. De topgevel heeft een rond venster met roosraam, deels opgenomen binnen een sierpaneel met geprofileerde lijsten, gebosseerd veld en sluitsteenvormig ornament. De gevel sluit af eenvoudige houten windveren. Blinde linker zijgevel, waarvoor twee gepleisterde koekoeken met houten luiken en tweeruits raampjes. In de achtergevel een modern venster met kruiskozijn. Eénlaags toiletuitbouw met houten druiplijst en met in zijgevel kozijn met enkelruits paneeldeur en een klein venster met enkelruits raampje. Stoep met originele tegelvloer van zwarte en gele tegels.

Achtertuin aan de linker zijde afgesloten door een door klimop overgroeide tuinmuur. Voorts twee forse tamme kastanjebomen. Het herenhuis bevat inwendig nog vele oorspronkelijke elementen. Brede gang met vloer van witte en zwarte marmeren tegels, marmeren plinten, stucplafond met geprofileerde lijsten en rijk middenrozet met bloemenvazen.

In de zijwand een gepleisterde korfboognis met houten omlijsting met pilasters en lijstkapitelen. Diverse geprofileerde deurkozijnen en paneeldeuren. Houten trappenhuis met fraai gesneden houten trappaal, geprofileerde leuningen en gietijzeren spijlen. Voorkamer met houten binnenluiken met panelen en glas-in-loodpaneeltjes bij de vensters; schouw met zwart marmeren schoorsteenmantel. Het plafond is vernieuwd. Tussenkamer met eenvoudig stucplafond met middenring. Grote achterkamer (tuinkamer) met zeer rijk bewerkt stucplafond met kooflijsten, sierlijsten, hoekrozetten en middenrozet met fruit- en bloemmotieven; schouw met zwart marmeren schoorsteenmantel; dubbele enkelruits deur naar serre. De voorkamer in de tweede bouwlaag heeft een schouw met zwart marmeren schoorsteenmantel. Eenvoudige houten kapconstructie; kleine kelder met troggewelfjes op ijzeren balken, gepleisterde wijnrekken en vloer van rode plavuizen.

Waardering.

Het object is van algemeen belang. Het heeft cultuurhistorische waarde als voorbeeld van de sociaal-economische ontwikkeling van West-Brabant. Het heeft architectuurhistorische waarde als goed en gaaf voorbeeld van een voornaam herenhuis in eclectische stijl uit het laatste kwart van de 19de eeuw, opvallend door de brede lijstgevel, de zeer gave en rijk uitgevoerde detaillering van de voorgevel, alsmede door de aanwezigheid van een koetshuis. In het interieur diverse waardevolle elementen uit de bouwtijd. Het object heeft voorts ensemblewaarde vanwege de prominente ligging aan de belangrijkste hoofdas van het dorp Terheijden, waar het tot de gaafst bewaard historische woningen kan worden gerekend. Het pand vormt een karakteristiek onderdeel van de historische bebouwing langs deze hoofdas.

Het heeft gaafheids- en herkenbaarsheidswaarde, daar het object van belang is vanwege de kwaliteit van de samenstellende onderdelen, bestaande uit het hoofdgebouw, het aangebouwde koetshuis en de achtertuin met tuinmuur en tamme kastanjes.