Inleiding

Zes HERENHUIZEN onder één kap, 1921-1922, gebouwd voor de huisvesting van de middenstand, als onderdeel van het villaparkje rondom het Julianaplein. Gebouwd in een traditionele, door het Expressionisme beïnvloede stijl naar een ontwerp van architect N. Ramakers te Sittard. UITGESLOTEN van bescherming zijn de aan de achtergevel aangebouwde serre van Julianaplein 8, de dakkapel op het achterdakvlak van Julianaplein 14, de aan de achtergevel gebouwde serre en de voorgevelzonwering van Julianaplein 16, alsmede de in 1964 bijgebouwde dubbele garage van Julianaplein 18.

Omschrijving

Een aan de noordwestelijke zijde van het Julianaplein gesitueerde blok met zes herenhuizen onder één kap van het gecombineerde type ABBBBA. Elk pand heeft twee BOUWLAGEN alsmede een gedeeltelijke souterrainverdieping. De hoekpanden van het type A hebben een in hoofdvorm rechthoekige PLATTEGROND, die aan de vrije gevelzijden is voorzien van een uitbouw van één laag. De tussenpanden van het type B hebben een in hoofdvorm rechthoekige plattegrond, met paarsgewijs een gezamenlijke uitbouw aan de achtergevel.

Het geheel wordt gedekt door een SCHILDDAK, waarvan de noklijn evenwijdig aan het Julianaplein loopt. Aanzienlijke overstekken annex luifelgoten. Zes nokschoorstenen. De oorspronkelijk per twee panden gecombineerde smalle dakkapellen met overstek op het voordakvlak zijn nog aanwezig. De horizontale vensterindeling van de dakkapelvensters op het voordakvlak is grotendeels bewaard gebleven. Op het achterdakvlak van Julianaplein 14 is de dakkapel vervangen door een kapel van aanzienlijk grotere afmetingen. Bij de panden 8, 10, 12, 16 en 18 zijn de oorspronkelijke dakkapellen inclusief de horizontale vensterindeling bewaard gebleven. Enkele zoldervensters op het achterdakvlak van Julianaplein 8, 10 en 16, alsmede op het zijdakvlak van Julianaplein 18. De oorspronkelijke rode Tuile du Nord-pannen zijn bij Julianaplein 8, 10, 16 en 18 zijn vervangen door grijze betonpannen; bij Julianaplein 14 door rode betonpannen. De luifelgoot en de dakkapeloverstekken zijn bij Julianaplein 16 en 18 met kunststof bekleed. De herenhuizen hebben een gewapend betonnen fundering op putringen en zijn opgetrokken in rode en gele baksteen, gemetseld in halfsteens verband. Een rode bakstenen plint met rollaag. De in gele baksteen opgetrokken eerste bouwlaag met geprofileerde rode rollaag loopt door tot onder de vensters van de tweede bouwlaag. Deze tweede laag is enigszins ingesnoerd ten opzichte van de eerste laag en wordt gekenmerkt door de afwisseling van geel metselwerk met rode verdiept gelegen lijsten en kleine pilasters aan weerszijden van de vensters. De gevel wordt onder de luifelgoot beëindigd door een betonnen band. Doorlopende betonlatei boven de erkers.

De VOORGEVEL is symmetrisch ingedeeld. De herenhuizen hebben tweegewijs een tot aan de vensters van de tweede laag risalerend geveldeel, dat boven de erkerlatei smaller wordt en aan weerszijden over de gehele hoogte trapsgewijs is uitgemetseld. In dit risaliet zijn onder een doorlopende latei de erkers geplaatst. Deze erkers hebben rechthoekige, oorspronkelijk houten vensterkozijnen, aan weerszijden voorzien van onder een schuine hoek geplaatste zijlichten. De oorspronkelijke horizontale roedeverdeling van deze zijlichten is bij geen van de panden meer aanwezig. De erkerkozijnen van Julianaplein 10, 16 en 18 zijn uitgevoerd in aluminium. Boven het risaliet heeft elk van de panden twee rechthoekige, oorspronkelijk houten, verticaal ingedeelde vensters.

De tweegewijs toegepaste risalerende geveldelen worden afgewisseld door de bij de tussenpanden van het type B behorende gecombineerde portieken. Deze portieken hebben, onder een doorlopende betonlatei, twee verdiept geplaatste rechthoekige, vrijwel uitsluitend niet-authentieke voordeuren. De portiekbordessen hebben oorspronkelijk een rood-zwarte betegeling. In de traptrede voor het bordes zijn de roosters van de souterrainopeningen geplaatst. In de tweede laag boven dit portiek, hoog onder het dakoverstek, heeft elk tussenpand een van oorsprong houten, rechthoekig verticaal ingedeeld venster. De ZIJGEVELS van de hoekpanden van het type A zijn herkenbaar aan een uitbouw van één laag onder plat met balkon. Deze uitbouwen hebben een oorspronkelijk aan de voor- en achterzijde opengewerkt portiek, waarbij een hoekkolom de betonplaat van het balkon ondersteunt. In deze portieken waren, in de zijgevel van het hoofdvolume, oorspronkelijk de rechthoekige houten paneelvoordeur en de rechthoekige houten keukendeur met horizontale indeling van het glaspaneel geplaatst. Naast de voordeuren een rechthoekig houten toiletvenstertje. De uitbouwen zijn onder de betonplaat van het balkon voorzien van horizontale profiellijsten, die tot in het metselwerk van de portiekkolommen worden voortgezet. Centraal in dit geveldeel een reeks van drie smalle houten vensters, oorspronkelijk met horizontale roedeverdeling. De balkonbalustraden hebben siermetselwerk in blokverband. Hoog onder het dakoverstek is in de zijgevel van de tweede laag een rechthoekig houten drieruits trappenhuisvenster geplaatst, aan elke zijde geflankeerd door een rechthoekige dubbele houten balkondeur. Bij Julianaplein 8 is het portiek aan de voorzijde deels gedicht door een ongeleed vensterkozijn. Aan de achterzijde is het portiek gedicht door een ongeleed vensterkozijn en is de keukendeur in de portiekopening geplaatst. De smalle houten vensters hebben geen horizontale roedeverdeling meer. De zijgeveluitbouw van Julianaplein 8 is opnieuw gevoegd en waterafstotend gemaakt.

Bij Julianaplein 18 is de zijgeveluitbouw aanzienlijk gewijzigd. De zijgeveluitbouw met balkon is, inclusief de baksteenbalustrade met siermetselwerk, uitgebreid tot aan de achtergevel. In deze uitbreiding en het voormalige portiek op de begane grond is de keuken ondergebracht en zijn twee aluminium vensterkozijnen geplaatst. De rechthoekige houten deur daarnaast is in de voormalige portiekopening geplaatst. In de drie smalle houten vensters is de oorspronkelijke horizontale roedeverdeling niet meer aanwezig. De baksteenbalustrade met siermetselwerk is aan de lange zijde verwijderd en vervangen door een gesmeed hekwerk. Het portiek is aan de voorzijde ongewijzigd gebleven.

De ACHTERGEVELS van de vier tussenpanden van het TYPE B hebben paarsgewijs een gecombineerde keukenuitbouw met balkon, waarvan de balustrade doorloopt tot onder de vensters van de tweede laag. In de eerste bouwlaag is dit uitgebouwde geveldeel per pand voorzien van een rechthoekig houten keukenvenster, oorspronkelijk verticaal ingedeeld, met een drievoudige horizontale indeling van de glaspanelen. Onder dit venster een rode strek. In het afgeschuinde gevelvlak van de keukenuitbouw een rechthoekige keukendeur, oorspronkelijk uitgevoerd in hout en voorzien van een vijfvoudige horizontale indeling van het glaspaneel. Aan weerszijden van deze keukenuitbouwen een uit vier panelen bestaande tuindeur, waarin de zijpanelen oorspronkelijk een vijfvoudige horizontale indeling hebben. Boven de eerste laag, steunend op de erfscheidingen en een kolom, een terrasoverkapping. De erfscheidingen en draagkolommen zijn opgetrokken in rode en gele baksteen en voorzien van horizontale profiellijsten.

In de tweede laag een aan weerszijden trapsgewijs uitgemetselde balkonbalustrade. De gecombineerde balkons zijn voorzien van een bakstenen scheidingswand en toegankelijk via rechthoekige houten balkondeuren. Daarnaast een reeks van vier gekoppelde rechthoekige houten vensters.

Bij het pand Julianaplein 10 is de eerste bouwlaag van de achtergevel wit gesausd. Voor de uitgebouwde keuken, onder de vernieuwde terrasoverkapping, is een muur opgetrokken met een rechthoekig verticaal ingedeeld kozijn en een rechthoekige houten paneeldeur in de deuropening naar het terras. De tuindeuren zijn vervangen door een aluminium schuifpui. Bij het pand Julianaplein 12 is de achtergevel eveneens witgesausd, maar met uitzondering van de horizontale vensterindeling geheel in tact gebleven. Deze vensters en deuren zijn voorzien van een rolluik. Bij het pand Julianaplein 14 is de eerste bouwlaag van de achtergevel wit gesausd. De tuindeuren en de keukendeur zijn, inclusief de horizontale indelingen, in tact gebleven. Het keukenvenster is volledig ongeleed. Boven de eerste laag een vernieuwde golfplaten terrasoverkapping.

Bij het pand Julianaplein 16 is de afgeschuinde zijde van de keuken recht getrokken en wordt de eerste laag van de achtergevel, met behoud van de oorspronkelijk tuindeuren zonder de oorspronkelijke vensterindeling, aan het oog onttrokken door de aangebouwde serre. Boven het keukenvenster een kleine overkapping.

De hoekpanden van het TYPE A hebben in de eerste laag van de achtergevel een van origine rechthoekig houten keukenvenster onder een betonlatei, met verticale indeling en drievoudige horizontale indeling van de glaspanelen. Onder dit venster, in aansluiting op de rode bakstenen plint, een rode bakstenen strek. Naast dit venster een aanzienlijke, rechthoekige houten tuindeur van vier panelen, waarvan de zijpanelen waren voorzien van een vijfvoudige horizontale indeling. Boven deze tuindeur een houten overkapping, rustend op de scheidingsmuur en een baksteen kolom, beide met horizontale profielranden. In de tweede laag, hoog onder het dakoverstek, een aaneengesloten reeks van vier rechthoekige houten vensters.

Bij het pand Julianaplein 8 heeft het keukenkozijn geen enkele roedeverdeling of indeling meer. De eerste bouwlaag wordt voor het overige aan het oog onttrokken door de aangebouwde serre. Bij het pand Julianaplein 18 zijn de tuindeuren ontdaan van de horizontale indeling van de zijpanelen. De oorspronkelijke baksteenkolom met pergola is nog aanwezig. In 1959 is door de gemeente Sittard een terrasoverkapping aangebracht van gewapend glas en een windscherm met schroten en glas. De oorspronkelijke pergola is hierdoor aan het gezicht onttrokken.

De INTERIEURindeling van Julianaplein 8 is naast de verwijdering van de schuifdeuren tussen de kamers-en-suite op verschillende punten gewijzigd. Bij Julianaplein 10, 12, 14 en 16 zijn de schuifdeuren verwijderd, maar de scheidingsmuurtjes tussen de kamers-en-suite zijn nog aanwezig. Bij Julianaplein 14 en 16 is bovendien één van de twee deuropeningen tussen gang en woonkamers gedicht. Bij Julianaplein 18 is de indeling, naast de verwijdering van de schuifdeuren met muuromlijstingen, op meerdere punten gewijzigd. Eén deur tussen de woonkamer en de gang is tussen de woonkamer en de keuken geplaatst. De schoorsteenmantels zijn vervangen.

Waardering

De herenhuizen van het complex rondom het Julianaplein zijn van cultuurhistorische waarde als bijzondere uitdrukking van een sociaal-maatschappelijke en typologische ontwikkeling. De architectuurhistorische waarden worden bepaald door de bouwstijl en de funderingstechniek. De panden zijn van groot belang voor het oeuvre van architect N. Ramakers, beschikken over aanzienlijke esthetische kwaliteiten en zijn van belang vanwege de expressieve ornamentiek. De herenhuizen vormen een essentieel onderdeel van het complex rondom het Julianaplein, zijn vanwege de situering ten zeerste verbonden met de uitbreiding en ontwikkeling van Sittard, zijn van betekenis voor het aanzien van de stad en beschikken over een historisch-ruimtelijke relatie met de parkachtige omgeving en de bodemgesteldheid ter plaatse. De panden beschikken over een redelijke mate van architectonische gaafheid en zijn van belang in relatie tot de structurele en visuele gaafheid van de bebouwde omgeving. Bovendien beschikken de herenhuizen in bovenregionaal perspectief over een redelijke architectuurhistorische en een hoge typologische en functionele zeldzaamheidswaarde.