Julianaplein 19, Sittard
Inleiding
Twee HERENHUIZEN onder één kap, 1921-1922, gebouwd voor de huisvesting van de middenstand, als onderdeel van het villaparkje rondom het Julianaplein. Gebouwd in een traditionele, door het Expressionisme beïnvloede stijl naar een ontwerp van architect N. Ramakers te Sittard. Bij alle herenhuizen van het type C zijn de oorspronkelijk in de voorgevel aanwezige tuindeuren, verdiept geplaatst in de loggia onder de door kolommen gedragen balkons, verwijderd. De ruimte tussen de loggiabalustrade en de balkons is als erker bij de woonkamers getrokken en gedicht met grote rechthoekige vensterkozijnen en smalle rechthoekige zijlichten.
UITGESLOTEN van bescherming zijn de betonstenen terras- en bordesbalustraden van Julianaplein 19 en de bijgebouwde houten garage van Julianaplein 21.
Omschrijving
Een op het centrale plein van het complex Julianaplein e.o. gebouwd blok met twee herenhuizen onder één kap van het gecombineerde type CC.
Elk pand heeft twee BOUWLAGEN alsmede een gedeeltelijke souterrainverdieping. Beide panden vormen samen een wijdbenig uitlopende U-vormige PLATTEGROND, die aan de vrije gevelzijden is voorzien van een uitbouw van één laag. Het geheel wordt gedekt door een SCHILDDAK, waarvan de noklijn identiek is aan de vorm van de plattegrond. Aanzienlijke overstekken annex luifelgoten, welke bij het pand Julianaplein 21 zijn bekleed met kunststof. Twee nokschoorstenen. De oorspronkelijke gecombineerde smalle dakkapellen op het voor- en achterdakvlak, met overstek en horizontale indeling van de vier vensters, zijn nog aanwezig. De oorspronkelijke rode Tuiles du Nord-pannen zijn bij Julianaplein 19 bewaard gebleven, bij Julianaplein 21 vervangen door rode betonpannen.
De herenhuizen hebben een gewapend betonnen fundering op putringen en zijn opgetrokken in rode en gele baksteen, gemetseld in halfsteens verband. Een rode bakstenen plint met rollaag. De in gele baksteen opgetrokken eerste bouwlaag met geprofileerde rode rollaag loopt door tot onder de vensters van de tweede bouwlaag. Deze tweede laag is enigszins ingesnoerd ten opzichte van de eerste laag en wordt gekenmerkt door de afwisseling van geel metselwerk met rode verdiept gelegen lijsten. De gevel wordt onder de luifelgoot beëindigd door een betonnen band.
De VOORGEVELS zijn symmetrisch ingedeeld. Het aanzicht wordt gedomineerd door de gecombineerde erkers met balkons in de middengeveldelen. De oorspronkelijke balkonkolommen in de eerste laag zijn voorzien van horizontale profiellijsten. De betonnen vloerplaat van de balkons fungeert als latei boven de kunststof erkervensters. De balkonbalustraden hebben siermetselwerk in blokverband. De balkons, gescheiden door een bakstenen tussenmuur, zijn toegankelijk middels een rechthoekige, oorspronkelijk dubbele houten balkondeuren. Naast deze deuren een rechthoekig, verticaal ingedeeld houten venster.
De geveldelen aan weerszijden zijn onder een schuine hoek ten opzichte van het middengeveldeel geplaatst. In deze geveldelen bevinden zich de verdiepte entreepartijen. Deze werden in de oorspronkelijke staat gekenmerkt door een verdiept geplaatste centrale paneeldeur, waarnaast aan beide zijden een onder een schuine hoek geplaatst zijlicht met vijfvoudige horizontale indeling. Paneeldeur en zijlichten werden onderling gescheiden door geornamenteerde houten kolommen. Voor de zijlichten een plinthoge, driehoekige rode bakstenen bloembak. Op het muurwerk van deze bakken bevonden zich de geornamenteerde houten kolommen, die de aan de zijden afgeschuinde houten portiekluifel ondersteunden. In de tweede bouwlaag van deze geveldelen een rechthoekig, verticaal ingedeeld houten venster.
Bij beide panden zijn de bloembakken en luifelkolommen van het portiek verdwenen. De paneeldeuren en de zijlichten zijn vernieuwd. De portiekluifel van Julianaplein 19 is thans verankerd in de gevel. Bij het pand Julianaplein 21 is ook de luifel verwijderd en ontbreken de geornamenteerde houten kolommen tussen deur en zijlichten.
De ZIJGEVELS van de panden van het type C zijn voorzien van een ten opzichte van de voor- en achtergevel teruggerooid uitgebouwde berging van één laag onder plat met luifelgoot. In het gele metselwerk boven de plint bevinden zich wederom horizontale profiellijsten. Hoog onder de luifelgoot zijn smalle rechthoekige houten vensters geplaatst, oorspronkelijk voorzien van horizontale roedeverdeling. Deze roedeverdeling is bij het pand Julianaplein 21 niet meer aanwezig. Aan de voorzijde één venster, aan de lange buitenzijde vier vensters. In de achterzijde een rechthoekige houten bergingsdeur. In de tweede laag van de zijgevels een reeks van vier rechthoekige, ongelede houten vensters.
De ACHTERGEVELS zijn symmetrisch vormgegeven, met een gespiegelde indeling ten opzichte van de symmetrie-as. In de eerste laag, onder een doorlopende betonlatei, heeft elk pand een dubbele houten terrasdeur, oorspronkelijk met een viervoudige horizontale indeling van de glaspanelen. Deze horizontale indeling is bij beide panden verdwenen. Daarnaast, in het onder een schuine hoek geplaatste achtergeveldeel, een rechthoekig houten keukenvenster. Dit venster was oorspronkelijk verticaal geleed en voorzien van een drievoudige horizontale indeling van de glaspanelen. Beide panden beschikken thans over een rechthoekig, ongedeeld keukenvenster. Tussen terrasdeuren en keukenvenster bevindt zich een rond uitgemetselde pilaster met uitstulpende profiellijsten, op de gevelhoek naast het keukenvenster een spits uitstulpende pilaster met horizontale profiellijsten. In de tweede laag, hoog onder de luifelgoot en precies boven de terrasdeuren een rechthoekig, verticaal ingedeeld houten venster. De eerste laag van de achtergevel van Juliananplein 21 is wit gesausd.
De INTERIEURindeling van Julianaplein 19 is gewijzigd. De schuifdeuren tussen voor- en woonkamer zijn verwijderd, de hal is vergroot. Ook in het interieur van Julianaplein 21 is de indeling met schuifdeuren verdwenen.
Waardering
De herenhuizen van het complex rondom het Julianaplein zijn van cultuurhistorische waarde als bijzondere uitdrukking van een sociaal-maatschappelijke en typologische ontwikkeling. De architectuurhistorische waarden worden bepaald door de bouwstijl en de funderingstechniek. De panden zijn van groot belang voor het oeuvre van architect N. Ramakers, beschikken over aanzienlijke esthetische kwaliteiten en zijn van belang vanwege de expressieve ornamentiek. Beide herenhuizen vormen een essentieel onderdeel van het complex rondom het Julianaplein, zijn vanwege de situering ten zeerste verbonden met de uitbreiding en ontwikkeling van Sittard, zijn van betekenis voor het aanzien van de stad en beschikken over een historisch-ruimtelijke relatie met de parkachtige omgeving en de bodemgesteldheid ter plaatse. De panden beschikken over een redelijke mate van architectonische gaafheid en zijn van belang in relatie tot de structurele en visuele gaafheid van de bebouwde omgeving. Bovendien beschikken beide herenhuizen in bovenregionaal perspectief over een redelijke architectuurhistorische en een hoge typologische en functionele zeldzaamheidswaarde.
De herenhuizen vertegenwoordigen een algemeen belang vanwege het geheel van voornoemde waarden.
Monumenten.nl maakt u wegwijs in monumentenland
Alles over monumenten onder één dak.
Een monument kopen, onderhouden of verduurzamen? Hier vindt u alle informatie, inspiratie en praktische tips.
Locatie
Inleiding
VILLAPARKJE met 71 herenhuizen rondom het Julianaplein, 1921-1924, met een ruimtelijke inrichting geïnspireerd op de tuindorpgedachte. Gebouwd naar een ontwerp van architect N. Ramakers te Sittard. Van de 51 in 1921-1922 gerealiseerde woningen was voornoemde architect ook de opdrachtgever. De 20 woningen aan de Agricolastraat kwamen in 1924 tot stand in opdracht van de vereniging Woningzorg.
Het villaparkje omvatte oorspronkelijk 72 herenhuizen, verdeeld over 24 bouwkundige eenheden. Sedert de samenvoeging en verbouwing van twee halfvrijstaande panden tot één pand resteren nog 71 herenhuizen. Één blok aan de Schuttestraat 8,10,12,14 werd, onder de benaming Huize Catharina, oorspronkelijk ingericht voor de huisvesting van vrouwelijke studenten van de voormalige R.K. School voor Maatschappelijk Werk en omstreeks 1971 heringericht tot vier wooneenheden.
De herenhuizen zijn uitgevoerd in vijf typen en samengevoegd tot vijf symmetrische combinaties (achtmaal AA, achtmaal CC, éénmaal ABBA, viermaal ABBBBA, driemaal DEED) in twee-, vier- of zes-onder-één-kap met voor- en achtertuinen.
Het complexterrein bestaat uit twee vrijwel gespiegelde bebouwingscarrés met twaalf bouwkundige eenheden, die in westelijke respectievelijk zuidelijke richting enigszins in breedte toenemen. Deze carrés zijn onderling gescheiden door het centrale Julianaplein met twee toegangsstraatjes vanuit het noordoosten en het zuidwesten. De viermaal twee halfvrijstaande woningen van de typecombinatie CC rondom het pleintje zijn precies in de vier windrichtingen gesitueerd. Julianaplein 4-6 op het noorden, Julianaplein 3-5 op het oosten, Julianaplein 20-22 op het westen, Julianaplein 19-21 op het zuiden. Verder bevinden zich aan het plein twee volumes met zes woningen onder één kap, respectievelijk aan de zuidoostzijde en de noordwestzijde, beide type ABBBBA. De middenas van het villaparkje, dwars over het centrale Julianaplein en beide toegangsstraatjes, fungeert tevens als symmetrie-as voor het noordelijke deel van de historische parkaanleg aan de zuidzijde van de Agricolastraat. Het plein is voorzien van een in de pleinsymmetrie ingepaste groenaanleg.
Het villaparkje wordt aan de noordoostzijde begrensd door de Jubileumstraat, aan de zuidoostzijde door de Schuttestraat, aan de zuidwestzijde door de Agricolastraat cq. het stadspark en aan de noordwestzijde door de Emmastraat cq. de Geleenbeek/Molenbeek. Op de straathoeken bevinden zich steeds halfvrijstaande woningen van het type CC of het type AA. De Emmastraat, Jubileumstraat en Schuttestraat zijn verder ingevuld met eenheden van twee of vier woningen onder één kap, de Agricolastraat met volumes van twee of zes woningen onder één kap.
De panden werden enkele jaren na de bouw op uniforme wijze voorzien van een terrasoverkapping. Bij de panden van het type C is de open ruimte onder de balkons in de tweede laag van de voorgevels op identieke wijze bij de woonkamer getrokken. Daartoe zijn de oorspronkelijke dubbele tuindeuren verwijderd. Het woonhuis aan de Agricolastraat 140 is vanwege verzakkende en scheurende funderingen grotendeels herbouwd. Het voormalige dubbele pand aan de Jubileumstraat 1 is verbouwd tot één woning, waarbij de gevels zijn gesausd in een afwijkende kleurstelling. Bij de meeste panden zijn de oorspronkelijke voordeuren, vensterkozijnen en/of terrasdeuren vervangen, waarbij de oorspronkelijke kozijnindelingen verloren zijn gegaan.
Alle sedert 1924 gerealiseerde, niet-uniforme aan- en bijbouwen zijn uitgesloten van bescherming.
Omschrijving
Het villaparkje rondom het Julianaplein werd gebouwd voor de huisvesting van de Sittardse middenstand. Het betreft herenhuizen in twee tinten baksteen, met een expressieve detaillering in de vorm van horizontale profiellijsten, siermetselwerk in de balkonbalustraden, getrapt uitgemetselde risalieten, etc. Twee bouwlagen met gedeeltelijke souterrainverdiepingen onder schilddaken, van oorsprong gedekt met rode tuiles du nord. Aanzienlijke overstekken. De oorspronkelijke houten paneeldeuren en vensters waren deels voorzien van een karakteristieke horizontale roedeverdeling. De woningen zijn - met uitzondering van de woningen van de vereniging Woningzorg aan de Agricolastraat - vanwege de drassige ondergrond in het dal van de Geleenbeek/Molenbeek, gefundeerd op putringen.
De halfvrijstaande woningen van het type C worden gekenmerkt door de wijdbenig uitlopende U-vormige plattegronden en de karakteristieke entreepartijen. De panden van het type A hebben een in hoofdvorm rechthoekige plattegrond, maar zijn aan de zijgevels voorzien van een uitgebouwde entree- annex keukenpartij van één laag met balkon. De balkonbalustrades zijn voorzien van siermetselwerk. De tussengelegen panden van het type B hebben een rechthoekige plattegrond. De hoekpanden van het type D hebben evenals het type A aan de zijgevel een uitbouw met balkon, maar verschillen voor wat betreft de indeling van de voorgevel. De tussenpanden van het type E tenslotte zijn voornamelijk herkenbaar in de verdiept geplaatste entreepartijen en de loggia in de tweede bouwlaag.
Voortuinen met lage bakstenen erfscheidingen met smeedijzeren sierprofielen bevinden zich onder meer aan Schuttestraat, Jubileumstraat en Agricolastraat.
De woningtypen zijn als volgt over de 24 complexonderdelen verdeeld: Schuttestraat 16-18 (AA); Schuttestraat 8/8a-14 (DEED); Schuttestraat 4-6 (AA); Schuttestraat 2a, Jubileumstraat 23 (CC); Jubileumstraat 15-21 (DEED); Jubileumstraat 13, Julianaplein 1 (CC); Julianaplein 2, Jubileumstraat 11 (CC); Jubileumstraat 3-9 (DEED); Jubileumstraat 1 (CC); Emmastraat 7-8 (AA); Emmastraat 3-6 (ABBA); Emmastraat 1-2 (AA); Agricolastraat 120-122 (AA); Agricolastraat 124-134 (ABBBBA); Agricolastraat 136-138 (AA); Agricolastraat 140-142 (AA); Agricolastraat 144-154 (ABBBBA); Agricolastraat 156-158 (AA); Julianaplein 20-22 (CC); Julianaplein 8-18 (ABBBBA); Julianaplein 4-6 (CC); Julianaplein 3-5 (CC); Julianaplein 7-17 (ABBBBA); Julianaplein 19-21 (CC).
Waardering
Het villaparkje met herenhuizen rondom het Julianaplein is van cultuurhistorisch belang als exponent van de sociaal-maatschappelijke ontwikkelingen in de Mijnstreek in de eerste decennia van de twintigste eeuw. Deze middenstandswoningen zijn vertegenwoordigen eveneens een cultuurhistorisch belang als uitdrukking van een typologische ontwikkeling: de realisatie van woonhuizen voor de maatschappelijke middenstand. Omdat de ontwikkeling van het villaparkje grotendeels voor rekening van de ontwerpende architect kwam, is er bij de realisatie ook sprake van een belangrijke innovatieve waarde. De architectuurhistorische waarden van de huizen worden bepaald door de bouwstijl en de funderingstechniek. Daarnaast zijn deze woningen van groot belang voor het oeuvre van architect N. Ramakers, beschikken over aanzienlijke esthetische kwaliteiten en zijn van belang vanwege de expressieve ornamentiek. Het complex is vanwege de situering ten zeerste verbonden met de ontwikkeling cq. uitbreiding van Sittard in het eerste kwart van de twintigste eeuw, is van betekenis wegens de wijze van verkaveling en inrichting en is van zeer grote betekenis voor het aanzien van de stad. Ook is het complex van belang wegens de hoogwaardige bebouwingskwaliteit en de historisch-ruimtelijke relatie met de uit dezelfde periode daterende aanleg van het stadspark en de bodemgesteldheid ter plaatse. Het villapark rondom het Julianaplein is van belang vanwege de overwegend bewaard gebleven architectonische gaafheid, beschikt over samenstellende onderdelen van hoogwaardige architectonische kwaliteit en is van zeer groot belang in relatie tot de structurele en visuele gaafheid van de stedelijke omgeving. Bovendien is het villaparkje in bovenregionaal perspectief architectuurhistorisch redelijk en in typologisch cq. functioneel opzicht zeldzaam.
Het complex vertegenwoordigt een algemeen belang vanwege het geheel van voornoemde waarden.
Eigenschappen
| Functie | Hoofdcategorie | Subcategorie | Functietype | Is hoofdfunctie |
|---|---|---|---|---|
| Woonhuis | Woningen en woningbouwcomplexen | Woonhuis(K) | oorspronkelijke functie | Ja |
| Straat | Getal | Achtervoegsel | Postcode | Plaats | Locatie | Situatie | Is hoofdadres |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Julianaplein | 19 | – | 6131 JS | Sittard | – | – | Ja |
| Julianaplein | 21 | – | 6131 JS | Sittard | – | – | – |
| Hoofdcategorie | Subcategorie | Beschrijving | Notitie |
|---|---|---|---|
| Woningen en woningbouwcomplexen | Woonhuis(K) | Twee herenhuizen onder een kap | Herenhuis |
| Kadastraal perceel | Kadastrale sectie | Kadastraal object | Appartement | Kadastrale gemeente |
|---|---|---|---|---|
| – | C | 3765 | – | Sittard |
| – | C | 3509 | – | Sittard |
| Start | Eind | Notitie | Beschrijving |
|---|---|---|---|
| 1921 | 1921 | – | vervaardiging |
| Name | Beroep | Notitie |
|---|---|---|
| Ramakers, N. ; Limburg | architect / bouwkundige / constructeur | – |