Inleiding

Voormalige STADSSCHOOL met ONDERWIJZERSWONING, 1863, in traditioneel-ambachtelijke stijl met classicistische elementen. Het gebouw, ontworpen door de Akense architect Ch. Weber, is gesitueerd in het noordwestelijke deel van Sittards historische binnenstad, op een perceel dat aan de westzijde wordt beëindigd door de Begijnenhofstraat, aan de noordzijde door de Deken Thijssenstraat en aan de oostzijde door de Kapittelstraat. In 1911 werd een gedeelte van de speelplaats voorzien van een OVERKAPPING, ontworpen door architect Jos. Wielders te Sittard. In 1994-1995 werden school, onderwijzerswoning en speelplaatsoverkapping gerestaureerd in het kader van de herbestemming tot museum. De tochtsluis voor de huidige entree en de onder de speelplaatsoverkapping ingerichte ruimten zijn UITGESLOTEN van bescherming.

Omschrijving

De voormalige stadsschool heeft een T-vormige PLATTEGROND. Parallel aan de Deken Thijssenstraat een langgerekt volume van één BOUWLAAG plus zolderverdieping onder ZADEL- EN LESSENAARSDAK, aan de zijde van de Kapittelstraat uitlopend in de onderwijzerswoning met souterrain en twee bouwlagen onder zadeldak. Dwars op dit volume is, halverwege de zuidgevel, een dwarsvolume van één laag plus zolderverdieping onder een schilddak met ingestoken kappen geplaatst. Rode muldenpannen. Bakgoten. Enkele recente tuimelvensters.

Het geheel is opgetrokken in hardsteen, mergel, hout en baksteen. Metselwerk in kruisverband. De langgerekte vleugel aan de Deken Thijssenstraat is opgebouwd uit drie volumes van achtereenvolgens acht, negen en twee traveeën met scheimuren. Het volume van acht plus negen traveeën kenmerkt zich aan de noordzijde door een traveegewijze indeling met lisenen, een geprofileerde plint met hardstenen afdekking, uitkragende scheidingsmuiren met hardstenen afdekking en kroonlijsten met profiellijsten en muizentanddecoraties. In elke travee een rondboogvormig houten venster met verticaal ingedeeld bovenlicht, achtruits roedeverdeling per glaspaneel en hardstenen dorpel. De westelijke kopgevel aan de Begijnenhofstraat is tuitvormig en voorzien van een hardstenen afdekking, lisenen en vleilagen. In de eerste laag drie, in de topgevel één rondboogvormig houten venster met verticaal ingedeeld bovenlicht en achtruits roedeverdeling per glaspaneel. In de afgeschuinde hoekpartij een nis met Mariabeeld, waarin een hardstenen gevelsteen met de inscriptie 'Regina Pacis OPN 15 Aug 1940'.

Het volume van acht traveeën heeft aan de zuidelijke binnenplaatszijde een uitbouw van één laag onder lessenaarsdak. De gevel van deze uitbouw is onregelmatig ingedeeld, telt zeven venstertraveeën waarvan er twee zijn uitgebroken tot deuropening. Drie rondboogvormige houten vensters met verticaal ingedeeld bovenlicht en achtruits roedeverdeling per glaspaneel, drie rondboogvormige dubbele houten deuren met verticaal ingedeeld bovenlicht en achtruits roedeverdeling in de glaspanelen van de deuren. De verhoogde ONDERWIJZERSWONING aan de oostzijde beëindigt de langgerekte schoolgevel. Het pand telt een souterrainverdieping, twee bouwlagen en een zolderverdieping. Een geprofileerde plint met hardstenen lijst, verspringend boven de souterrainvensters met traliewerk. Alle traveeën worden van elkaar gescheiden door lisenen. Ter hoogte van de tweede bouwlaag kragen deze lisenen uit en lopen uit in de kopgevels annex scheimuren. Tussen de bouwlagen, tussen een dubbele mergellijst, muizentanddecoraties. Een trapsgewijs uitgemetselde kroonlijst ondersteunt de bakgoot. De traveeën van de onderwijzerswoning hebben in de zuid- en noordgevel een rechthoekig souterrainvenster met traliewerk en in alle gevels een rondboogvormig houten venster met verticaal ingedeeld bovenlicht inclusief achtruits roedeverdeling per glaspaneel en tweegewijs gekoppelde houten rondboogvensters met bovenlicht en drievoudige verticale indeling van de glaspanelen. De voorgevel aan de oostzijde wordt bekroond door een uitkragende, tuitvormige kopgevel met vleilagen en hardstenen consoles. Boven de vensters van de tweede laag een vierpasvenster in een ronde lijst en twee blinde oeil-de-boeuf-vensters met ornamentering.

De vier zuidelijke traveeën van de schoolvleugel, aan de oostelijke binnenplaatszijde tussen onderwijzerswoning en dwarsvolume, zijn op dezelfde wijze ingedeeld als de traveeën in de noordgevel.

Het korte DWARSVOLUME aan de zuidzijde telt aan de oostzijde zes traveeën, aan de westzijde vijf. In de oostgevel risaleert de tweede en de vijfde as. Deze risalieten lopen uit in een topgevel en hebben een ingestoken kap. Rijk geornamenteerde mergel kroonlijsten, waaronder in hoogte klimmende boogfriezen op mergelconsoles. In de westgevel een aanzienlijk risaliet over drie assen, uitlopend in een tuitgevel met mergelconsoles en schouderstukken. Mergel vazen op de schouderstukken. Mergel vierpasvenster in ronde lijst, twee blinde en geornamenteerde oeil-de-boeufvensters. De lisenen lopen uit in vleilagen.

De gevels van het dwarsvolume zijn voor het overige identiek ingedeeld en vormgegeven als de gevel van het schoolvolume aan de noordzijde.

Het dwarsvolume scheidt de oostelijke binnenplaats en de westelijke speelplaats van elkaar. De oostelijke binnenplaats, waarop drie lindenbomen, wordt afgesloten door een smeedijzeren HEKWERK op bakstenen basement. Dit hekwerk heeft pijlpuntmotieven, de bouwjaaraanduiding 1863 en een centraal geplaatste, dubbele smeedijzeren zwenkpoort. De westelijke speelplaats wordt aan de zijde van de Begijnenhofstraat afgesloten door een bakstenen muur met ezelsrug, lisenen, bloktanddecoraties en een recent hekwerk. In de zuidwestelijke hoek van de speelplaats bevindt zich de houten OVERKAPPING van architect Jos Wielders uit 1911. De bewerkte houten kolommen van de overkapping rusten op hardstenen basementen. Tussen de kolommen en de daklijst bevinden zich decoratieve zwikken. De indeling van het INTERIEUR is aangepast aan de museumfunctie.

Waardering

De voormalige stadsschool met onderwijzerswoning uit 1863 valt binnen de termen van het algemeen belang wegens de ouderdom; wegens de toegepaste bouwstijl die als Traditioneel-Ambachtelijk kan worden aangemerkt en in herkenbare elementen (o.a. in metselwerk, geleding, volumes, detaillering) alsook in de gave uitwendige staat van het object waarneembaar is; wegens de opmerkelijke combinatie van school en onderwijzerswoning, waarin een typologische en zeldzame historische twee-eenheid tot uitdrukking komt met betekenis voor zowel de geschiedenis van het onderwijs als de geschiedenis van de bouwkunst; wegens de substantiële en geledende stedenbouwkundige betekenis van het object voor het beschermde stadsgezicht Sittard en wegens de welhaast archetypische beleving van het begrip "schoolgebouw" die in het object besloten ligt en die in de contemporaine literatuur wordt beschreven en kenbaar gemaakt.