Plezenburg, Leuth

T-BOERDERIJ (A) met een breed en hoog voorhuis en een achterhuis van het type middenlangsdeel en een aan de linker zijgevel aangebouwde varkensstal.

Het VOORHUIS bestaat uit een hoge kelderverdieping, twee volledige bouwlagen en een zolderverdieping afgedekt met een wolfsdak met de nokrichting parallel aan de voorgevel. De topgevel die zich aan de wegzijde bevindt wordt afgedekt door een aangekapt wolfsdak. De schilden van het dak zijn belegd met gesmoorde Muldenpannen. Het dak is voorts voorzien van witgeschilderde windveren en boeiborden langs de dakranden. De nokuiteinden worden bekroond door pironnen, in de nok bevinden zich twee korte, gemetselde schoorstenen. De afwatering vindt plaats via mastgoten. De gevels van het woonhuis zijn gepleisterd en hadden oorspronkelijk een hoge zwartgeschilderde plint, die nu dezelfde kleur als de gevels heeft. Ter verlevendiging zijn sierbanden in zichtbaar gelaten baksteen aangebracht, ter hoogte van de wisseldorpels van de vensters in de tweede bouwlaag en de zolder (top- en zijgevels). In de gevels zijn rechthoekig afgesloten vensters toegepast, met boven de vensteropeningen rollagen in gepleisterde (eerste bouwlaag) en zichtbaar gelaten baksteen. De VOORGEVEL is asymmetrisch ingedeeld en omvat vijf assen waarvan de derde en vierde as eindigen in een topgevel, in de vorm van een afgeplatte puntgevel. In de eerste bouwlaag bevindt zich in de tweede as van rechts de hoofdingang binnen een segmentboogvormig afgesloten portiek. De houten paneeldeur heeft kijkruiten met smeedijzeren roosters en bezit een bovenlicht. De overige assen zijn gevuld met zesruits schuifvensters (2(2+1)). Deze vensters waren oorspronkelijk (in elk geval tot begin jaren zeventig) voorzien van luiken, die thans verdwenen zijn. In de gevel zijn op de scheiding van de eerste en tweede bouwlaag smeedijzeren jaarankers aangebracht die het jaar 1810 vormen. De verdieping bezit in elke as vierruits stolpramen onder achtruits bovenlichten. In de topgevel bevindt zich een kleiner stolpvenster. De RECHTER ZIJGEVEL is twee vensterassen breed en heeft in de eerste bouwlaag vensters zoals beschreven, die oorspronkelijk luiken bezaten. In de tweede bouwlaag bevinden zich thans enkelruits vensters, oorspronkelijk waren dit stolpvensters onder meerruits bovenlichten. In de kelderzone bevindt zich rechts van het midden een kelderlicht met diefijzers en boven de vensters van de tweede bouwlaag is een plaat aangebracht met het opschrift `Plezenburg'. Onder het afgewolfde dak bevindt zich een enkelruits stolpvenster onder meerruits bovenlicht. De LINKER ZIJGEVEL is vanaf de openbare weg niet zichtbaar.

Het BEDRIJFSGEDEELTE is ongepleisterd. Het wordt afgedekt door een aan de achterzijde afgewolfd zadeldak, met deels ongelijke schilden doordat het gebouw aan de linker zijde gedeeltelijk hoger is opgetrokken. De schilden zijn voornamelijk met riet belegd en de nok is voorzien van gesmoorde nokvorsten. Het linker zijschild is gedeeltelijk ook met pannen belegd. De RECHTER ZIJGEVEL heeft ter hoogte van de (voormalige) bijkeuken een zijingang met zijvenster en rechts hiervan twee vierruits vensters ter weerszijden van een klein raam, vermoedelijk een toiletraampje. Ter hoogte van de stallen bevinden zich drie stalramen hoog in de gevel. Deze bestaan uit onderramen met opgeklampte luiken en halfronde bovenramen uit gietijzer met vorkroedeverdeling. De LINKER ZIJGEVEL is vanaf de openbare weg niet zichtbaar. Volgens gegevens uit het Fotoarchief van de SHBO te Arnhem, sluit rechts tegen deze gevel het dwarsgeplaatste tussenlid aan. Links springt de gevel in en bevindt zich een deur naar de deel. De ACHTERGEVEL bezit drie vierruits vensters ongeveer halverwege in de gevel, waarbij het middelste venster zich wat lager in de gevel bevindt. Onder het wolfseind zijn drie ronde gevelopeningen aangebracht. In de achtergevel bevinden zich enkele gevelankers. De varkensstal is een sober, rechthoekig tussenlid, met gevels opgetrokken in baksteen en afgedekt met een zadeldak met pannen, met de nokrichting haaks op het hoofdgebouw. De achtergevel heeft enkele halfrond afgesloten mestdeurtjes.

Het uit blauwdrukken (Bouwarchief gemeente Ubbergen) bekende oorspronkelijke INTERIEUR bestond uit een L-vormige gang met links salon en slaapkamer en rechts woonkamer en keuken, met een bijkeuken in het achterhuis. Op de verdieping waren provisieruimte, slaapkamer en twee logeerkamers aangebracht. Volgens gegevens uit het Fotoarchief van de SHBO is het bedrijfsgedeelte opgebouwd uit eikenhouten gebinten. De gevelankers in de achtergevel van de schuur bezitten telmerken.

Waardering

T-BOERDERIJ (onderdeel A) uit 1810, vergroot in 1910

-Van architectuurhistorische waarde als gaaf en goed voorbeeld van een T-boerderij met voorhuis die de kenmerken draagt van vroeg twintigste-eeuwse architectuur en een achterhuis van het traditionele type met een voor de streek kenmerkende en goed bewaarde hoofdvorm.

-Van stedenbouwkundige waarde als hoofdonderdeel van het boerderijcomplex, dat in het gebied een hoge beeldbepalende waarde heeft vanwege de markante hoofdvorm en de ligging op een hoge pol.

-Van cultuurhistorische waarde als hoofdonderdeel van het boerderijcomplex, dat een belangrijke uiting is van een agrarische en landschappelijke ontwikkeling en een deel representeert van het boerenbestaan aan het begin van de twintigste eeuw.

Monumenten.nl maakt u wegwijs in monumentenland

Alles over monumenten onder één dak.
Een monument kopen, onderhouden of verduurzamen? Hier vindt u alle informatie, inspiratie en praktische tips.

Locatie

Monumentnummer
522004
Complexnaam
Plezenburg
Provincie
Gemeente
Plaats
Complexomschrijving

Inleiding

Het BOERDERIJCOMPLEX `Plezenburg' ligt buiten de dorpskom van Leuth op een hoge pol in een gebied dat deel uitmaakt van de grensoverscheidende streek De Duffelt. Het complex bestaat uit een T-BOERDERIJ met naastgelegen SCHUUR die met elkaar zijn verbonden door middel van een tussenlid met VARKENSSTAL. De boerderij is volgens de muurankers gebouwd in 1810, maar kreeg in 1910 haar huidige verschijningsvorm toen het woonhuis met een verdieping werd verhoogd. De toenmalige eigenaar was Th. van Boldrik. De oorsprong van de boerderij gaat echter verder terug; al in de 18e eeuw moet de boerenhoeve gesticht zijn.

De boerderij is wat type betreft (T-boerderij met middenlangsdeel en vrijstaande halleschuur) typerend voor dit gebied, evenals de plaatsing op een pol, vanwege het voortdurende overstromingsgevaar in het gebied. De boerderij staat op een van de hoogste pollen in de omgeving en het gebouw valt op vanwege de grootte en de detaillering van het voorhuis, die aansluit bij begin twintigste-eeuwse architectuur.

De boerderij bevindt zich nog grotendeels in oorspronkelijke staat maar is op enkele onderdelen gewijzigd, bijvoorbeeld wat betreft de erfaanleg en enkele vensters.

Complexomschrijving

Het BOERDERIJCOMPLEX bestaat uit een T-BOERDERIJ (complexonderdeel A) met een bedrijfsgedeelte van het type middenlangsdeel en - volgens oudere foto's- een aangebouwde VARKENSSTAL, en een bijna vrijstaande SCHUUR (complexonderdeel B), zodat een U-vormige plattegrond ontstaat.

De boerderij ligt in het buitengebied ten oosten van het dorp Leuth op een pol die grenst aan de noordzijde van de smalle Plezenburgsestraat. De gebouwen liggen parallel aan elkaar en aan de weg, de schuur direct ten noorden van het hoofdgebouw. De schuur heeft een lagere nokhoogte dan de boerderij. De pol wordt omgeven door landerijen. De erfaanleg bestaat uit een verwaarloosde voor- en zijtuin op de pol, en omvat onder meer drie oude leilinden voor de voorgevel. Op het achtererf bevindt zich een KEERMUUR, typisch voor dit gebied ter bescherming van de pol. Door de eigenaars is aan de zuidzijde recentelijk een nieuwe keermuur gemetseld en zijn voorts nieuwe hekwerken en erfafscheiding aangebracht.

Complexwaardering

BOERDERIJCOMPLEX `Plezenburg' met T-boerderij uit 1810, uitgebreid in 1910, een varkenschuur en een vrijstaande schuur

-Van architectuurhistorische waarde als goed voorbeeld van een boerderijcomplex dat bestaat uit een T-boerderij en een oudere schuur, in een voor de streek kenmerkende hoofdvorm en type. Het voorhuis is omstreeks 1910 vergroot en draagt de kenmerken van vroeg twintigste-eeuwse architectuur, die zich in het bijzonder uit in de dakvorm en belegging, de toepassing van pironnen en de gevelbehandeling.

-Van stedenbouwkundige waarde als onderdeel van het buitengebied van Leuth, waar het vanwege de opvallende ligging op een hoge pol in het landschap in samenhang met de markante verschijningsvorm van de gebouwen een grote beeldbepalende rol speelt.

-Van cultuurhistorische waarde als uiting van een agrarische en landschappelijke ontwikkeling, als voorbeeld van een boerderijcomplex in voor de streek kenmerkende hoofdvormen, die vanwege de landschappelijke gesteldheid van het gebied op een kunstmatige verhoging is gelegen. De boerderij representeert een deel van het boerenbestaan aan het begin van de twintigste eeuw.

Eigenschappen

Functies
Functie Hoofdcategorie Subcategorie Functietype Is hoofdfunctie
Boerderij(M1) Boerderijen, molens en bedrijven Boerderij (M) oorspronkelijke functie Ja
Adressen
Straat Getal Achtervoegsel Postcode Plaats Locatie Situatie Is hoofdadres
Plezenburgsestraat 17 – 6578 JD Leuth – – Ja
Types
Hoofdcategorie Subcategorie Beschrijving Notitie
Boerderijen, molens en bedrijven Boerderij (M) – T-huisboerderij
Percelen
Kadastraal perceel Kadastrale sectie Kadastraal object Appartement Kadastrale gemeente
– E 113 – Leuth
Bouwperioden
Start Eind Notitie Beschrijving
1910 1910 Verbouwing voorhuis van boerderij uit 1810 verbouwing
Naar boven