Inleiding

Het COMPLEX van de ROOMS KATHOLIEKE BEGRAAFPLAATS ALTRADE bestaat uit de volgende onderdelen: 1. De AANLEG.

2. Het TOEGANGSHEK, het HEKWERK en de MUUR.

3. De KRUISWEGSTATIES.

4. Het GRAFMONUMENT VAN HEUKELUM.

5. Het GRAFMONUMENT VEERKAMP.

6. Het GRAFMONUMENT SMULDERS.

7. Het GRAFMONUMENT RANDAG.

8. Het GRAFMONUMENT VAN ROSENDAEL.

De BEGRAAFPLAATS, waarvan de aanleg, de kruiswegstaties en het hekwerk zijn ontworpen door stadsarchitect J.J. Weve, is ingewijd op 24 juni 1885 door Mgr. Godschalk, bisschop van Den Bosch. Het verzoek tot aanleg van de begraafplaats ging uit van de vier parochies in de binnenstad: de Molenstraat-, de Broerstraat-, de Augustijnenstraat- en de Doddendaalparochie.

Voorheen werden de doden begraven op het katholieke gedeelte van de Algemene Begraafplaats aan de Stenenkruisstraat. Deze begraafplaats was in 1811 aangelegd en werd in 1905 gesloten. Het katholieke gedeelte werd in 1925 ontruimd en als park ingericht, waarbij het kerkhofkruis en enkele grafmonumenten werden overgebracht naar de begraafplaats Altrade aan de Daalseweg. In 1893 en 1904 is de begraafplaats uitgebreid. In 1937 had de begraafplaats een oppervlakte van 31.310 m². De begraafplaats was toen inmiddels midden tussen de woonwijken komen te liggen en in 1940 besloot de gemeente om de begraafplaats te sluiten. Door het uitbreken van de oorlog kwam hier niets van. Meer dan driehonderd van de ca. tweeduizend slachtoffers van het bombardement van 22 februari 1944 liggen hier begraven alsmede enkele honderden andere oorlogsslachtoffers uit het laatste oorlogsjaar. Na de opening in 1949 van de nieuwe begraafplaats Jonkerbos werd er op Altrade nog zeer sporadisch begraven. Sinds 1995 is begraven weer mogelijk. In de loop der jaren zijn meer dan 25.000 Nijmegenaren bijgezet op de begraafplaats Altrade.

Oorspronkelijk lag aan de Daalseweg ook een aula met beheerderswoning, ontworpen door J.J. Weve. Deze is in 1972 afgebroken.

Omschrijving

De begraafplaats is gelegen in de wijk Altrade in Nijmegen-oost op een nagenoeg rechthoekig terrein, waarvan de noordoostelijke hoek is afgeschuind. De begraafplaats wordt begrensd door de Daalseweg, de Van Beethovenstraat en door de achtertuinen van de Daalsedwarsweg en de Groesbeeksedwarsweg. De begraafplaats is ommuurd aan de zuid-, noord- en oostzijde en heeft één publiekstoegang aan de Daalseweg. De vijf overgebleven kruiswegstaties zijn opgesteld langs de westelijke muur.

Het meest opvallende aan de begraafplaats is het centrale door rode beuken omzoomde padenkruis, waaraan een groot aantal kostbare grafmonumenten ligt, opgericht voor bekende Nijmeegse families als Dobbelmann, Terwindt, Arndtz, Bahlmann, Dreesmann. Verder liggen er vele kunstenaars, architecten en andere bekende Nijmegenaren begraven zoals Gerard Bruning, B.J.C. Claasse, Willem Heydt, C.A.P. Ivens, J.R. van der Lans, Henri en Oscar Leeuw, W.J.H. van der Waarden, J.J. Weve. Er is ook een monument voor de verzetsstrijder Jan van Hoof, die in 1944 het opblazen van de Waalbrug verhinderde en later op de vlucht werd doodgeschoten door de Duitsers. Zijn stoffelijke resten zijn overigens later overgebracht naar de erebegraafplaats in het Jonkerbos. Er liggen meer dan driehonderd slachtoffers van het bombardement van 22 februari 1944 begraven.

Waardering

BEGRAAFPLAATSCOMPLEX, bestaande uit de AANLEG, het HEKWERK en de MUUR, de KRUISWEGSTATIES en de GRAFMONUMENTEN VAN HEUKELUM, VEERKAMP, SMULDERS, RANDAG en VAN ROSENDAEL.

Van algemeen cultuur- en tuinhistorisch belang:

- Vanwege de funerair-historische en genealogische waarde van de graftekens (op lokaal/regionaal niveau);

- Vanwege het kenmerkende laat 19de-eeuwse karakter van de aanleg en de graftekens;

- Vanwege de gevarieerde collectie bomen en heesters deels van hoge ouderdom en/of zeldzaamheid;

- Als goede afspiegeling van de Nederlandse Rooms-Katholieke grafcultuur uit de laatste decennia van de 19de eeuw en de eerste helft van de 20ste eeuw;

- Als herinnering aan de slachtoffers van het bombardement van Nijmegen op 22 februari 1944 en aan de andere oorlogsslachtoffers die hier liggen begraven.