Inleiding

In de jaren 1936-1938 aan het Merwedekanaal gebouwd FABRIEKSCOMPLEX van transport- en garagebedrijf N.V. Jongerius. De geschiedenis van de familie Jongerius en de totstandkoming van het complex is ondermeer belicht door architectuurcentrum Aorta en Docomomo. Na de oorlog is het geheel in gebruik geweest bij het Ministerie van Defensie. Sinds 2007 beijvert de Stichting Vrienden van het Jongeriuscomplex zich voor behoud, herstel en hergebruik van het complex. Op het terrein achter het kantoor en deels daarmee verbonden bevindt zich een omvangrijke bebouwing van latere opslagloodsen. Deze zijn niet bedoeld om te beschermen. Onder een deel van deze loodsen ligt een grote kelder. Betekenis en waarde hiervan zijn thans niet bekend. De kelder is niet bedoeld te beschermen. Tussen de pergola en het fabriekskantoor staat een gemetseld oorlogsmonument. Dit is van belang in relatie tot het complex maar niet beschermd. In één van de Defensie gebouwen bevindt zich een groot glas-in-lood raam, dat oorspronkelijk afkomstig is uit het fabriekskantoor. Dit is van grote waarde voor het monument. De Stichting beijvert zich voor het herplaatsen van het raam.

Het complex bestaat uit de volgende onderdelen.

- WOONHUIS (1)(villa)reeds beschermd onder monument nummer 523425 aan de zijde van het Merwedekanaal

- VILLATUIN (2) rondom het woonhuis

- Het daarachter gelegen FABRIEKSKANTOOR (3)

Op de bijbehorende kaart staat de begrenzing van het complex alsmede de verschillende onderdelen aangegeven.

Omschrijving

Fabriekscomplex bestaande uit directeurs-villa, tuin en fabriekskantoor. De villa en het kantoor zijn beide opgetrokken in de stijl van de Nieuwe Zakelijkheid met art-deco elementen. Uitwendig gevels van witgeschilderd beton en stalen vensters. Beide panden hebben twee bouwlagen met platdak. De villa is vierkant van opzet het kantoorgebouw rechthoekig. Het interieur van de villa is grotendeels intact met historiserende afwerkingen, naast voor die tijd moderne(technische) voorzieningen. Voorts gevarieerd materiaalgebruik van tegels, natuursteen, houtwerk, kleurige beschildering en decoratief glas-in-lood waarvan meest opvallend het paneel in de hal met afbeeldingen betrekking hebbende op het bedrijf en de familie Jongerius in het bijzonder en de geschiedenis van het vervoer in het algemeen. Rondom de villa een tuin met oprijlaan, waterpartij, borders en bouwkundige elementen zoals plantenbakken en muurtjes. Pergola tussen villa en fabriekskantoor.

Waardering

Fabriekscomplex Jongerius van algemeen belang vanwege

- de cultuurhistorische waarde als voorbeeld van een 'selfmade' onderneming in de zich ontwikkelende vervoersindustrie;

- de architectonische waarde als voorbeeld van Nieuwe Zakelijkheid met art-deco elementen en historiserende stijlen in het interieur van de villa met gevarieerd materiaalgebruik;

- De ensemble waarde vanwege de ruimtelijk-functionele samenhang van de onderdelen;

- De zeldzaamheid en de(relatieve) gaafheid.