Laag Wolfhezen, Doorwerth

Groot bijzonder gaaf bewaard LANDHUIS uit 1920 naar een ontwerp uit 1919 van ir. S. de Clerq. Het in de Gooise Landhuisstijl gebouwde landhuis bezit twee bouwlagen en een zolder-verdieping op een rechthoekig grondplan, verbonden door middel van een muurtje met een POMPHUISJE. Het bouwvolume bestaat uit een min of meer rechthoekige hoofdbouwmassa met een uitgebouwde ingangspartij aan de voorzijde en een risalerend bouwdeel met o.a. een heerenkamer met aangrenzende veranda's aan de achterzijde. Het samengestelde schilddak is met rietgedekt en heeft een aankapping ter plaatse van de uitbouw aan de achterzijde. De nokrichting van de hoofdbouwmassa loopt evenwijdig aan de voorgevel. Drie forse schoorstenen domineren het silhouet. De kapvormige vierkante afdekking is vervangen door een plat vlak. Deze bevinden zich respectievelijk in het linker en het rechter dakschild en op de nok van de uitbouw aan de achterzijde. De schoorstenen bestaan elk uit schoon metselwerk waarbij het bovenste delen voorzien zijn van sierende banden in de vorm van licht uitspringende lagen metselwerk. In de rieten kap zijn ter hoogte van de zolderverdieping elf dakkapellen opgenomen. Deze zijn uitgevoerd in meerdere varianten. De handvorm bakstenen gevels zijn in Vlaams verband gemetseld waarbij sprake is van een door een rollaag afgesloten trasraam. Zowel de voor- als de achtergevel worden beëindigd door een van ruitvormig siermetselwerk voorzien fries. De uitgespaarde muuropeningen worden afgesloten door strekken en zijn voorzien van bakstenen lekdorpels. De in grootte variërende vensteropeningen zijn dichtgezet met twee-, drie, vier- of zesdelige kozijnen met vaste, draai- en of schuiframen. De onderramen zijn deels van luiken voorzien. De indeling van de voorgevel is nagenoeg symmetrisch m.u.v. van de uiterst rechts en links en links gelegen delen. De indeling van de zijgevels is asymmetrisch. De achtergevel is symmetrisch ingedeeld. De hoofdingang bevindt zich in een uitgebouwd deel van de voorgevel en is voorzien van een korfboogvormig afgesloten portiek waarboven een puntgevel. In het portiek bevindt zich links een stichtingsteentje met de volgende tekst: 3-4 / 1920 / PvE (monogram van de zoon van de stichter mr. Pieter van Eeghen)' De dienstingang bevindt zich rechts in de voorgevel. In de linker zijgevel bevindt zich een loggia voorzien van houten bankje. De veranda's aan weerszijden van de risalerende middenpartij van de achtergevel zijn evenals de loggia voorzien van crème kleurige tegelvloer afgezet met een band van zwarte tegels. De platte daken van de veranda's zijn voorzien van fraaie houten kroonlijsten. De borstwering van het boven de heerenkamer gelegen balkon is voorzien van siermetselwerk waarin het bouwjaar door middel van de teksten ANNO' en 1920' is aangegeven. De geveltop is hier voorzien van een betimmering met verticaal geplaatste houten delen. De veranda's, het balkon en de loggia aan de noordwest- en zuidwestelijke zijde versterken de relatie tussen het huis en de tuin. De dienstvertrekken zijn ondergebracht aan de zuidoostzijde van het huis.

Het pand heeft een aan het Engelse landhuis ontleende RUIMTELIJKE INDELING die hier wordt gekenmerkt door een vrije plattegrond met een gescheiden dienst- en woongedeelte en een grote differentiatie aan vertrekken van verschillende grootte met verschillende functies. In het midden van het huis bevinden zich de circulatieruimtes: vestibule, hall en trappenhuis met bordestrap. Links hiervan en erachter liggen de woonvertrekken: de kinderkamer, de woonkamer, de heerenkamer en de eetkamer (zuid-west en noord-westelijke zijde). Aan de andere zijde van de circulatieruimte bevinden zich de dienkamer, de keukenvertrekken en een rijwielberging. Op de verdieping zijn de slaapvertrekken en sanitaire voorzieningen ondergebracht. De zolder bevat de voormalige dienstboden kamertjes. Het vrijwel gaaf bewaarde interieur van het huis bezit nog tal van oorspronkelijke INTERIEURELEMENTEN, zoals tegelvloeren (vestibule en hall), houten vloeren (kamers) en terrazzovloeren (keukenvertrekken en een deel van de kelder), diverse haardpartijen (marmer, schoon metselwerk, geglazuurde baksteen of tegels) met omtimmering en aansluitende kastenwanden, paneeldeuren, balken- of stucplafonds met een eenvoudig cirkelvormig middenornament. De dienkamer is voorzien van een kast met bovengelegen warmwaterreservoir en bezit evenals de keuken nog een granito-aanrecht. De keuken bezit eveneens nog kasten en een houten schoorsteenmantel. De voor de kinderen bedoelde slaapkamer die gelegen is boven de keukenvertrekken is opmerkelijk doordat deze via een dubbele deur verbonden is met de naastgelegen kleine slaapkamer. Opmerkelijk is tevens de bewaard gelegen waskoker van de verdieping naar de kelder. Tot de kelders behoort o.a. een wijnkelder Het POMPHUISJE is gebouwd op een rechthoekige plattgrond en heeft één bouwlaag onder een rietgedekt schilddak met de nok evenwijdig aan die van het hoofdgebouw. Het schilddak is aan de rechterzijde, ten behoeve van de hier gelegen houtopslag lager doorgetrokken. In het voorschild bevindt zich een halfronde dakkapel.Het gebouwtje is opgetrokken in handvorm baksteen in Vlaams verband en is voorzien van een door een rollaag afgesloten trasraam. In de voorgevel zijn twee rechtgesloten opgeklmapte deuren opgenomen. Aan de zijde van de rechterzijgevel wordt het lager doorgetrokken dak aan weerszijden ondersteund door twee houten kolommen geplaatst op bakstenen muurtjes waartussen ruimte voor opslag.

Waardering

LANDHUIS met POMPHUISJE uit 1919-1920 naar ontwerp van S. de Clerq in Gooise Landhuisstijl, waarbij overwegend sprake is van invloeden uit de Engelse landhuisbouw..

- Van architectuurhistorische waarde vanwege als een, zowel voor wat betreft het exterieur als het interieur, uitzonderlijk gaaf bewaard en representatief voorbeeld van een groot zomerverblijf in de Gooise Landhuisstijl, waarbij overwegend sprake is van invloeden uit de Engelse landhuisbouw, uit het Interbellum. Het huis is van belang wegens de hoogwaardige (esthetische) kwaliteiten van het ontwerp, zoals deze tot uitdrukking komen in de voor deze bouwtrant kenmerkende gevarieerde hoofdvorm, het schilderachtige silhouet met de dominerende schoorstenen, de relatie met de omgeving in de vorm van veranda's, loggia en balkon, de vrije plattegrond met dienst- en woonvertrekken en een grote differentiatie aan vertrekken/functies. Het pand heeft een bijzonder gaaf bewaard interieur met een groot aantal oorspronkelijke elementen, zoals diverse door kasten omgeven haardpartijen waarbij de vormgeving is aangepast aan de functie van de betreffende kamer, tegelvloeren, keukenkasten, aanrechten en een stortkoker voor de was. Het landhuis is tevens van belang voor het oeuvre van S. de Clerq als der beste bewaarde voorbeelden van een door hem ontworpen buitenhuis uit de twintiger jaren van de twintigste eeuw.

- Van stedenbouwkundige waarde wegens als kern van het buiten Laag Wolfhezen dat onderdeel uitmaakt van een voor de periode 1850-1940 in de gemeente Renkum kenmerkend bebouwingspatroon bestaande uit een lint van verspreid liggende villa's en landhuizen aan de Utrechtseweg: de langgerekte ruggegraat' die de kernen Renkum, Heelsum, Doorwerth en Oosterbeek aan elkaar rijgt.

- Van cultuurhistorische waarde als bijzondere uitdrukking van een voor de gemeente Renkum kenmerkende sociaal-maatschappelijke ontwikkeling tussen 1850 en 1940, namelijk de aanleg van buitenplaatsen en de bouw van villa's als zomerverblijf of voor permanente vestiging van welgestelden in fraaie landelijke gebieden in de omgeving van een stad; in casu een buiten in het geaccidenteerde en bosrijke gebied van de zuidelijke Veluwezoom nabij Arnhem. Het landhuis is voorts van belang voor de typologische ontwikkeling van het landhuis en de villa in Nederland gedurende het interbellum.

Monumenten.nl maakt u wegwijs in monumentenland

Alles over monumenten onder één dak.
Een monument kopen, onderhouden of verduurzamen? Hier vindt u alle informatie, inspiratie en praktische tips.

Locatie

Monumentnummer
523653
Complexnaam
Laag Wolfhezen
Provincie
Gemeente
Plaats
Complexomschrijving

Inleiding

De HISTORISCHE BUITENPLAATS LAAG WOLFHEZEN bestaat uit de volgende van rijkswege beschermens-waardige onderdelen: 1. LANDHUIS 2. HISTORISCHE TUIN- en PARKAANLEG 3. TOEGANGSHEK Het complex is vanaf 1919 tot stand gekomen als zomerverblijf voor de Amsterdamse familie mr. Chr.P. van Eeghen (1880-1968). De familie van Eeeghen trok rond 1820 van buitenplaatsen in Heemstede (Knapenburg) en aan de Vecht (Vrederust) naar Oosterbeek. Vanaf deze tijd vestigden zich hier families als Kneppelhout, Verhuell, Robidée van der Aa, Van Lennep, Heldring, Van der Hoop en Van Vloten. Het onder invloed van de Gooise Landhuisstijl in 1920 gebouwde landhuis werd in 1919 ontworpen door de Haagse architect ir. S. de Clercq. Kenmerkend voor deze bouwstijl is de combinatie van invloeden uit de Engelse landhuisbouw met invloeden van de landelijke bouwkust uit het Gooi. Voor wat betreft Laag Wolfhezen zouden er met name sprake zijn van invloeden van het werk van de bekende Engelse architect E. Lutyens. Dit conform de de opdracht tot het bouwen van een landhuis in Engelse trant. De compositie van de voorgevel verraadt ook invloeden van het werk van de Engelse architect Ch. Voysey. Daarnaast is er echter ook sprake van de reeds eerder genoemde bouwkunst uit het Gooi die architecten als H.P. Berlage en K.P.C. de Bazel in de jaren tien van de twintigste eeuw mede als basis zou dienen voor een nieuwe Nederlandse landhuistijl die voor wat betreft de plattegronden, hall en haardpartijen hoofdzakelijk Engels geïnspireerd is. Deze bouwstijl werd later verder ontwikkeld door architecten als J.W. Hanrath en de S. de Clercq. De fraaie tuin- en parkaanleg in de Gemengde tuinstijl (waarbij de Landschapsstijl domineert) naar een ontwerp uit 1919 van de Oosterbeekse tuinarchitect S. Voorhoeve (1880-1948) is een van de belangrijkste bewaard gebleven voorbeelden van zijn werk. Voorhoeve was bij de aanleg en het onderhoud gedurende lange tijd betrokken n.l. van 1919-1937 en van 1940-1944. Het landgoed was oorspronkelijke aanzienlijk groter en grensde in het noord-westen aan de gemeente Ede. De aan de noord- en westzijde van het landgoed afgestoten terreinen zijn nu eigendom van natuurmonumenten. Het buiten bevindt zich even ten noordoosten van de bebouwde kom van Doorwerth, en is gesitueerd temidden van een groot park ten noorden van de Utrechtseweg. Het buiten is gelegen op een licht hellend terrein waarbij het landhuis lager gelegen is dan de Utrechtseweg doch hoger dan het achterliggende terrein. Kenmerkend voor dit grote buitenhuis zijn o.a. de gevarieerde hoofdvorm met uitbouwen en een samengesteld rieten dak; de markante schoorstenen; veranda's, balkon, loggia als schakels tussen huis en tuin; de variatie in venstertypes; de vrije indeling van de plattegrond met merendeels gaaf bewaarde vertrekken van verschillende grootte en elk met een specifieke functie. De woonvertrekken zijn aan de uitzichtzijde gesitueerd. Vanaf de Utrechtseweg leidt een gebogen dalende, met rhodondendrons beplante, oprijlaan naar de hoofdentree in de voorgevel. De voorgevel vormt een breed front aan een onverhard cirkelvormig voorplein. Een aftakking van de oprijlaan leidt naar de achterzijde van het huis. Aan de ingangszijde is het huis ingepakt in een border van o.a. taxus en buxushagen in verschillende vormen. Aan de andere zijden zorgen de veranda's en het hieronder aangelegde terrass voor een open overgang naar het lager gelegen park.

Complexwaardering

HISTORISCHE BUITENPLAATS LAAG WOLFHEZEN, bestaande uit een LANDHUIS van S. de Clercq, een HISTORISCHE TUIN- en PARKAANLEG van S. Voorhoeve en een TOEGANGSHEK en tot stand gekomen vanaf 1919 in opdracht van mr. Chr.P. van Eeghen te Amsterdam.

- Van architectuurhistorische waarde vanwege het landhuis dat een, zowel voor wat betreft het exterieur als het interieur, uitzonderlijk gaaf bewaard en representatief voorbeeld is van een groot zomerverblijf in de Gooise Landhuisstijl, waarbij overwegend sprake is van invloeden uit de Engelse landhuisbouw. Het huis is van belang wegens de hoogwaardige (esthetische) kwaliteiten van het ontwerp, zoals deze tot uitdrukking komen in de voor deze bouwtrant kenmerkende gevarieerde hoofdvorm, het schilderachtige silhouet met de dominerende schoorstenen, de relatie met de omgeving in de vorm van veranda's, loggia en balkon, de vrije plattegrond met dienst- en woonvertrekken en een grote differentiatie aan vertrekken/functies. Het pand heeft een bijzonder gaaf bewaard interieur met een groot aantal oorspronkelijke elementen, zoals diverse door kasten omgeven haardpartijen waarbij de vormgeving is aangepast aan de functie van de betreffende kamer, tegelvloeren, keukenkasten, aanrechten en een stortkoker voor de was. Het landhuis is tevens van belang voor het oeuvre van ir. S. de Clerq als een der beste bewaarde voorbeelden van een door hem ontworpen landhuis. De zeer fraaie tuin- en parkaanleg is van tuinarchitectuurhistorische waarde als goed voorbeeld en is van belang voor het oeuvre van de tuin- en landschapsarchitect S. Voorhoeve (1880-1948). De tuin- en parkaanleg is een goed en zeldzaam voorbeeld van de door Voorhoeve eigen wijze gehanteerde Gemengde tuinstijl waarbij de Landschapsstijl domineert en is der best bewaarde voorbeelden in Nederland van zijn werk.

- Van stedenbouwkundige waarde wegens de markante situering op een hellend terrein tussen Doorwerth en Wolfhezen dat onderdeel uitmaakt van een voor de periode 1850-1940 in de gemeente Renkum kenmerkend bebouwingspatroon bestaande uit een lint van verspreid liggende villa's en landhuizen aan de Utrechtseweg: de langgerekte ruggegraat' die de kernen Renkum, Heelsum, Doorwerth en Oosterbeek aan elkaar rijgt.

- Van cultuurhistorische waarde als bijzondere uitdrukking van een voor de gemeente Renkum kenmerkende sociaal-maatschappelijke ontwikkeling tussen 1850 en 1940, namelijk de aanleg van buitenplaatsen en de bouw van villa's als zomerverblijf of voor permanente vestiging van welgestelden in fraaie landelijke gebieden in de omgeving van een stad; in casu een buiten in het geaccidenteerde en bosrijke gebied van de zuidelijke Veluwezoom nabij Arnhem. Het landhuis is voorts van belang voor de typologische ontwikkeling van het landhuis en de villa in Nederland gedurende het interbellum.

Eigenschappen

Functies
Functie Hoofdcategorie Subcategorie Functietype Is hoofdfunctie
Toegangshek Voorwerpen op pleinen en dergelijke Erfscheiding(D) oorspronkelijke functie
Landhuis Kastelen, landhuizen en parken Kasteel, buitenplaats oorspronkelijke functie Ja
Adressen
Straat Getal Achtervoegsel Postcode Plaats Locatie Situatie Is hoofdadres
Utrechtseweg 321 6865 CJ Doorwerth Ja
Percelen
Kadastraal perceel Kadastrale sectie Kadastraal object Appartement Kadastrale gemeente
B 436 Doorwerth
Bouwperioden
Start Eind Notitie Beschrijving
1919 1920 vervaardiging
Naar boven