Inleiding

POORTGEBOUW, behorend bij voormalig landgoed Schoonderlogt, is voltooid in 1903 in een eclectische stijl met diverse invloeden zoals vakwerkbouw. Het hoofdhuis is afgebroken en er resteert alleen nog het poortgebouw en de boerderij. Het voorhuis heeft enkele wijzigingen ondergaan; de schuren zijn grotendeels nieuw en gemoderniseerd. Het grondgebied van het voormalige landgoed ligt ten westen van het stadje Elst, nabij Valburg. Het perceel, tegenwoordig overwegend als landbouwgrond in gebruik, is omsloten door een sloot en wordt aan de Logtsestraat door een vaste brug waarop een rechte oprijlaan aansluit, ontsloten. Het poortgebouw, dat evenwijdig is gelegen aan de straat, verkeerde ten tijde van de aanwijzing in bouwkundig zeer matige staat.

Omschrijving

Het POORTGEBOUW bezit in hoofdvorm een rechthoekige plattegrond die aan de linker voorzijde (portierswoning) en rechter achterzijde met een haaks geplaatste annex is uitgebouwd. Het gebouw is in baksteen opgetrokken (kruisverband). De gevels zijn op de vensterbogen (rode baksteen), het door een rollaag afgesloten trasraam en de doorgestoken hoekkolommen van de poort na, geheel gepleisterd. Het afgewolfde schilddak van de hoofdmassa is met geglazuurde rode tuile du nordpannen (met dubbele wel) gedekt. In het midden van het dak is een dakruiter geplaatst met zinken klokdak, beëindigd door een piron. Op de korte geveleinden is een loden piron geplaatst. De uitbouwen zijn voorzien van deels rode tuile du nord (maar hier met enkele wel) en gegolfde friese pan. De nok en kepers zijn voorzien van halfronde vorsten. In het dakschild aan de voorzijde komt rechts een dakkapel voor. De achterzijde bezit links en rechts een hoge en lage schoorsteen. Er komen zowel bak- als mastgoten voor.

De VOORGEVEL is gekeerd naar de straat en wordt gedomineerd door de centraal geplaatste poortdoorgang die is gevat tussen twee, de dakvoet doorstekende gemetselde kolommen en op de nok van het dak een dakruiter. De opzetstukken van de kolommen zijn aan weerszijden voorzien van een in natuursteen uitgevoerd leeuwtje dat een familiewapen tussen de klauwen vasthoudt. Boven de van hardstenen blokken voorziene aanzetstukken in de getoogde doorgang bevindt zich een natuurstenen plaat, waarin in gouden belettering 'LANDGOED/ SCHOONDERLOGT', is ingehakt. Erboven bevindt zich een smal fronton met in het gevelveld een rijzende zon in goud weergegeven. In de linkerzijde is een smal venster aanwezig tussen de aanbouw en de poortdoorgang. Het venster bevat een schuifraam met 2x3-ruits bovenlicht en bevat een uitgemetselde vensterdorpel. Boven het venster is een ½-steens segmentboog in het pleisterwerk aanwezig, op een wijze die hier standaard is. De linkerzijde van de voorgevel wordt vervolgens in beslag genomen door de eerder vermelde aanbouw met aangekapt zadeldak. De voorzijde, die evenwijdig is gelegen net de voorgevel bevat de korte zijde met boven het doorlopende trasraam, een houten kruiskozijn met twee bovenlichten die bestaan uit 3x3-ruits verdeling onder een strek. De iets naar voren springende geveltop, die rust op de uitstekende vloerbalken, is met vakwerk ingevuld dat een gekoppeld raam omsluit met tweemaal 2x5-ruits verdeling. Het dakoverstek rust op de doorgestoken gordingen van de kap. Het rechterdakschild is deels naar beneden verlengd en wordt op de vrijliggende hoek door een houten kolom ondersteund en bedekt een kleine ingangspartij in de hoek met de linkerzijde van de voorgevel naast de poort. De teruggelegen opgeklampte beglaasde deur is onder een rollaag geplaatst. De zijmuur die haaks op de voorgevel van het poortgebouw staat, bevat een klein draairaam tussen een houten dorpel en rollaag van het standaardtype.

Rechts van de doorgang zijn twee halfrond afgesloten gevleugelde opgeklampte deuren aanwezig. In de kop van de deuren zijn in onvolledige vorm 3x3 ruitjes geplaatst die boven door de 1½-steense boog worden afgesneden. In het dakvlak is een houten dakkapel aanwezig met stolpraam met per raam 2x5-ruits verdeling. Een fronton vormt de beëindiging van de dakkapel. In het linkergedeelte komt een dakraampje voor.

De LINKER ZIJGEVEL bestaat uit de geveleinde en de aansluitende gevel van de uitbouw. Deze gevel is op een draairaam met standaardtype rollaag na, geheel blind uitgevoerd.

De ACHTERGEVEL bevat een identieke poortdoorgang als beschreven in de voorgevel met uitzondering van het fronton, een tekstzône en leeuwtjes op de opzetstukken. Links, is onder het dieper doorgetrokken dakschild een bijgebouwtje gesteld, dat alleen in de zijmuren, die haaks op de hoofdmassa staan, een opgeklampte kraalschroten deur bevat met drieruits bovenlicht. De voorzijde is blind uitgevoerd. Rechts van de poortdoorgang bevindt zich in een smal muurgedeelte naast de op de hoek aanwezige inpandige veranda, een raampje, gevat tussen houten dorpel en rollaag. De verandamuur bevat links een kruiskozijn als eerder beschreven nu voorzien van (spiegel)luiken. Rechts hiervan komen twee opgeklampte kraalschroten deuren voor waarvan de linker onder een 3x2-ruits bovenlicht is geplaatst. De deurkozijnen rusten op een hardstenen dorpel en dito neuten. Vier houten stijlen verdelen de veranda in drie vakken waartussen windschoren die in het midden elkaar raken en waarboven een stijl aansluit zodat boven de regel zes vakken ontstaan. De rechter zijkant van de veranda is een as diep. In de linker zijkant komt een opgeklampte kraalschrotendeur voor.

De RECHTER ZIJGEVEL van de hoofdmassa is op de van vakwerk voorziene identieke geveltop als de uitbouw aan de voorzijde na, blind uitgevoerd.

Het INTERIEUR van het poortgebouw is grotendeels gaaf bewaard en bezit in de door houten segmentbogen overkluisde poortdoorgang een bijzondere constructie. De woning en de stal bevatten de oorspronkelijke ruimtelijke indeling en een aantal oorspronkelijke interieurelementen.

Waardering

POORTGEBOUW, oorspronkelijk deel uitmakend van landgoed Schoonderlogt, is gebouwd in 1905.

- Van architectuurhistorische waarde als voorbeeld van een goed bewaard poortgebouw uit het einde van de 19de eeuw.

- Van stedenbouwkundig belang als onderdeel van een op het voormalige landgoed aanwezige bebouwing en vanwege zijn specifieke funktie als poortgebouw.

- Van cultuurhistorisch belang als onderdeel van een voormalig landgoed waaraan het de herinnering levend houdt.