Inleiding

KANTOORGEBOUW voor de 'Scheepsvaartvereeniging-Zuid' (SVZ) een in 1907 opgerichte werkgeversorganisatie voor de behartiging van scheepvaart- en havenbelangen, gebouwd in 1920-1922 in Expressionistische stijl naar ontwerp van architect W. Kromhout Czn, op voorspraak van de heer A.J.M. Goudriaan, bestuurslid van de vereniging. Het gebouw diende ter vervanging van de vestiging van het voormalige SVZ-kantoor aan het Willemsplein.

N.B. In 1987 verhuisde de SVZ naar het Adriaan Volker Huis aan de Oostmaaslaan. In dat zelfde jaar betrok de Vereniging Humanitas het pand.

Omschrijving

Het geheel vrijstaande voormalige SVZ-kantoor is gesitueerd op een rechthoekig bouwterrein op de hoek van de Pieter de Hoochweg en de Willem Buytewechstraat en heeft een symmetrische plattegrond met drie, rond een rechthoekige kern geplaatste ellipsvormige volumes. Het gebouw is onderkelderd en boven een plint van baksteen in paars-rode kleur opgetrokken in rode baksteen met terracotta geveldetails in de vorm van sier- en sluitstenen, venster- en waterdorpels uit het atelier van Willem Brouwer. De verdiept liggende kozijnen van de deuren en gevarieerde vensters zijn van hout. De plasticiteit van de gevel wordt versterkt door gemetselde lisenen, horizontale gevelbanden en uitkragende 'boegen'. Achter de hoger opgetrokken buitenmuren bevinden zich platte met mastiek bedekte daken. Op de hoeken van de dwarsvleugels, verscholen achter een hoger opgetrokken borstwering, zijn terrassen gesitueerd. Het pand bestaat uit een terugliggend, drie bouwlagen tellend, rechthoekig bouwvolume parallel aan de Pieter de Hoochweg, geflankeerd door twee aan scheepsboegen refererende uitstekende dwarsvleugels aan beide uiteinden. Aan de achterzijde bevindt zich een bouwvolume van twee bouwlagen. Over de lengte-as van het gebouw bevindt zich een hoger bouwvolume met in het hoogste deel aan de zuid- en noordzijde een scheepsmast. In de voorgevel aan de Pieter de Hooghweg is boven het hoofdvolume in een omkaderd geveldeel in terracottategels gemetseld: SCHEEPVAARTVEREENIGING-ZUID. Het terugliggende centrale geveldeel aan de Pieter de Hoochweg is symmetrisch gecomponeerd rond een monumentale ingang met een brede, deels gemetselde, deels natuurstenen, trap en een omlijsting van decoratief metselverband. De dubbele stalen deur bevat decoratieve verticale vensters met smeedijzeren siertraliewerk. Boven de deur in het omlijste deel een strook vensters met afgeschuinde bovenlichten. De ingangspartij wordt geflankeerd door twee smallere met lisenen omlijste geveldelen, waarin zich op de begane grond en de eerste verdieping brede vensters bevinden met vierkante vierledige bovenlichten. Op de tweede verdieping boven het middendeel een strook van zeven smalle vensters met bovenlicht en links en rechts drie smalle vensters. In de kopse gevels van de dwarsvleugels op de begane grond en op de eerste verdieping twee hoge smalle vensters met tussenliggende lisenen doorlopend in het boegvormig bouwvolume erboven. De zijgevel aan de Willem Buytewechstraat bevindt zich achter een eenvoudig ijzeren voetinghek, waarvan het metselwerk doorloopt in de plint van de gevel. Deze, eveneens symmetrisch gelede, zijgevel heeft in het midden twee zijingangen, van elkaar gescheiden door de gemetselde console van het uitkragende bouwvolume erboven, dat doorloopt in de 'scheepsbrug' dwars over het gebouw. De verdiepte vensters zijn alle aan de bovenzijde voorzien van markiezen. Op de begane grond aan weerszijden direct naast de ingang een breed venster met glas-in-lood bovenlichten en daarnaast een smaller venster. Op de eerste verdieping in het uitkragende bouwdeel boven de ingang twee smalle vensters en aan weerszijden hiervan een groot venster conform de begane grond en ernaast een klein rechthoekig venster. In een iets terugliggend geveldeel op de eerste verdieping een klein rechthoekig venster. In het hoger opgetrokken uitkragende bouwdeel in het midden twee smalle rechthoekige vensters met een boegvormige bekroning. De geleding van de noordelijke zijgevel is op de eerste en tweede verdieping identiek an die van de zuidelijke zijgevel: in het uitkragende middendeel twee hoge smalle vensters waarnaast een breed zesledig venster en een smal rechthoekig venster. In de dwarsvleugels op de eerste en de tweede verdieping een rechthoekig venster. In het één verdieping hoger opgetrokken dwarsvolume bevindt zich links en rechts een deur geflankerd door een rechthoekig venster. De achtergevel heeft in de verschillende bouwvolumes rechthoekige schuifvensters met bovenlichten. De uitbouw aan de achterzijde bevat zes kleine boegvormige erkers met smalle rechthoekige glas-in-loodvensters voorzien van siertraliewerk. Het oorspronkelijke interieur uit de bouwtijd is grotendeels bewaard gebleven. Het voorportaal heeft een houten tourniquet die toegang geeft tot de centrale hal. Deze is wit gepleisterd boven een borstwering van geelgroene baksteen en een donkere bakstenen bies. De vloeren zijn geplaveid met natuursteen (Rouge Royal en Comblachien). De hal en het trappenhuis worden verlicht door grote veelhoekige glas-in-loodvensters in het trappenhuis. De marmeren trap heeft een houten trapleuning met een smeedijzeren balustrade, vervaardigd door kunstsmederij Winkelman & Van der Bijl, geplaatst op grote grijs-bruin getinte marmerblokken. Achter het trappenhuis op de begane grond bevindt zich de vergaderzaal met een eenvoudige lambrizering van gepolitoerd vurehout, waarin met contrasterend donker gelakt hout een horizontale geleding is aangebracht en waarin de verwarmingselementen zijn verhuld bij de vensternissen. De zaal wordt verlicht door een legraam van glas-in-lood met geometrische motieven van glazenier W. Bogtman uit Haarlem. In de zaal is nog het oorspronkelijke speciaal gemaakte houten meubilair, in Art Déco stijl, aanwezig. De zaal wordt verlicht door eenvoudige Gispen plafondlampen.

Waardering

Voormalige kantoorgebouw voor de Scheepsvaartvereniging-Zuid uitgevoerd in rijke expressionistische trant met in- en uitwendig vele referenties aan het vooral in Rotterdam zo belangrijke scheepvaartwezen, van algemeen belang vanwege de grote beeldbepalende, architectuur- en cultuurhistorische waarde. Tevens van grote situationele ensemblewaarde wegens de sterke visuele relatie met de eveneens door Kromhout ontworpen drukkerij Wyt. Daarnaast neemt het gebouw een belangrijke positie in binnen het oeuvre van architect W. Kromhout Czn.