Historische buitenplaats Het Baljuwhuis. HISTORISCHE BUITENPLAATS HET BALJUWHUIS Plein 1, Wassenaar

Omschrijving van het complex: In structuur en deels in detail gaaf bewaarde buitenplaats met HOOFDGEBOUW (1), HISTORISCHE TUIN- EN PARKAANLEG (2), ENSEMBLE van KOETSHUIS en TUINMUUR (3), WESTELIJKE TUINMUUR (4), OOSTELIJKE TUINMUUR (5), BOERDERIJ (6). De historische buitenplaats Baljuwhuis ligt aan het Plein in de oude dorpskern van Wassenaar, direct ten zuidoosten van de kerk. De buitenplaats bestaat uit een hoofdgebouw (1742-1745), een koetshuis (1730), een boerderij (XVIII) en een tuin- en parkaanleg begrensd door tuinmuren en een oude verkavelingssloot (XVIII). De buitenplaats werd gesticht door Joan van Gybelant (1684-1766), baljuw van de graven van Wassenaar. Van Gybelant werd baljuw en schout in 1711 en kocht in 1713 de eerste twee percelen aan het Plein, waaronder het woonhuis van zijn voorganger, waar hij zijn intrek nam. In 1719 verwierf hij nog een derde perceel in hetzelfde rijtje. In 1728-1729 liet Van Gybelant aan de achterzijde van zijn huis een eetzaal en een sekreet bouwen. Twee jaar later gaf hij opdracht tot de bouw van het koetshuis ten noordwesten van zijn woning. Het voorste gedeelte met de dubbele inrijdeuren aan het Plein was bestemd tot koetshuis, daarachter lag een paardestal voor drie paarden en in het achterste deel was een 'kookkeuken' ondergebracht. Het huidige Baljuwhuis kwam tot stand in de jaren 1742-1745 op de beide percelen ten zuidoosten van het koetshuis. De oude woning van Van Gybelant werd ten behoeve van het nieuwe huis gesloopt, met behoud van de recent gebouwde eetzaal. De tuinmuren dateren uit 1730, zodat kan worden aangenomen dat de tuin- en parkaanleg in de jaren daarna tot stand kwam. Naast de gebruikelijke moestuin en boomgaard in het zuidoostelijke deel van het terrein, werd er in het westelijk deel van de aanleg een slingerbos aangelegd met een vroeg-landschappelijk padenpatroon en een gevarieerde houtopstand. Binnen de historische grenzen van de buitenplaats ligt aan de voormalige nutsaanleg een kleine boerderij uit de 18de eeuw. De eveneens 18de eeuwse tuinmanswoning langs de oostgrens van het terrein maakt van oorsprong deel uit van de aanleg, maar werd zozeer verbouwd (XXd) dat de cultuurhistorische waarde van ondergeschikt belang is geworden. De westgevel van dit pand is wel van belang voor de aanleg van het Baljuwhuis als onderdeel van de oostelijke tuinmuur. De terrassen- en borderaanleg in het noordelijk deel van de tuin is een ontwerp van de tuin- en landschapsarchitecte Mien Ruys uit 1954.

Op de bij de omschrijving behorende kaart is de omgrenzing van het complex alsmede de aanduiding van de onderdelen aangegeven.

Waardering De HISTORISCHE BUITENPLAATS BALJUWHUIS is van algemeen cultuur-, architectuur-, en tuinhistorisch belang: - Vanwege de ouderdom; - Vanwege de ontwikkelingsgeschiedenis; - Vanwege de gaaf bewaarde vormgeving van het hoofdgebouw, die als gevolg van de ontwikkelingsgeschiedenis karakteristieke kenmerken vertoont van 18de, 19de en 20ste bouwstijlen; - Vanwege de vrij gaaf bewaard gebleven indeling en afwerking van het interieur van het hoofdgebouw, daterend uit de 18de en de 19de eeuw; - Vanwege de ommuurde tuin- en parkaanleg met een gaaf bewaard slingerbos, een voormalige moestuin en een voormalige boomgaard uit de bouwtijd (18de eeuw) en een aanleg van terrassen, borders en heesterperken uit 1954 naar een ontwerp van de tuinarchitecte Mien Ruys; - Vanwege de functioneel- en visueel-ruimtelijke samenhang van de onderdelen.; - Als representatief voorbeeld van een 18de eeuwse patricierswoning met bijbehorende tuin- en parkaanleg.