Schoonoord, 's-Graveland
Monumenten.nl maakt u wegwijs in monumentenland
Alles over monumenten onder één dak.
Een monument kopen, onderhouden of verduurzamen? Hier vindt u alle informatie, inspiratie en praktische tips.
Inleiding
LANDHUIS uit 1774, gebouwd als hoofdgebouw van de buitenplaats door Jan Schoonhoven, makelaar te Amsterdam, 'meestertimmerman' en tevens eigenaar van de buitenplaats. In feite betrof het een verbouwing van een reeds aldaar gelegen huis en tuinmanswoning, die bij elkaar werden getrokken, met een verdieping werden verhoogd en van een nieuwe kap werden voorzien. Deze bouwcampagne was een van de voorwaarden, die door de nieuwe eigenaar van Schoonoord, Joan Hodshon, in de akte van verkoop van Schoonoord door Schoonhoven aan Hodshon in 1774 stelde. De noordelijke laan van Schoonoord, die door Hodshon als gezichtslaan vanuit dit nieuwe huis werd aangelegd, is thans de toegangslaan van de buitenplaats Schoonoord. Hodshon, die in 1785 ook eigenaar werd van het oostelijke deel van Schoonoord en daarmee via het Trompenveld zijn buitenplaats kon bereiken, heeft deze laan vermoedelijk laten aanleggen, wellicht tevens als toegangslaan naar dit in 1774 gebouwde huis Schoonoord. Alszodanig is deze situering van een hoofdgebouw aan de overzijde van de openbare weg bijzonder in de geschiedenis van de aanleg van Nederlandse historische buitenplaatsen; in feite was de aanleg van Schoonoord een overpark van het huis Schoonoord. In 1846 werd het landhuis gesplitst, toen de toenmalige eigenaresse Henriëtta van Genderen het huis afzonderlijke van het overige deel van de buitenplaats verkocht.
Omschrijving
Rode bakstenen huis van twee bouwlagen op rechthoekige grondslag onder een met rode Oudhollandse pannen gedekt schilddak, gelegen tussen de 's-Gravelandse Vaart en het Zuidereinde. Centraal in de 5 traveeën brede gevel de sober omlijste ingangspartij, afgesloten door een kroonlijst maar als omlijsting van het centraal gelegen venster op de verdieping als goot doorgezet. Deurkozijn waarboven een halfrond bovenlicht met twee gebogen spaakroeden. Aan weerszijden van de toegang twee hoge schuifvensters (indeling omstreeks 1900 gewijzigd) en op de verdieping vijf 4-ruits schuifvensters. Centraal op de kap een 2-ruits dakkapel met rijk gesneden voluutvormige Lodewijk XV wangen. Aan weerszijden van de woning een aanbouw met kozijn met 2-ruits bovenlicht, aangebracht rond 1900 toen de woning in meerdere eenheden werd opgesplitst. De rechter gevel van het huis is boven deze tot de verdieping reikende aanbouw met houten delen bekleed.
Waardering
Het (voormalige) 18de-eeuwse landhuis is van algemeen belang vanwege de cultuur- en architectuurhistorische waarde als oorspronkelijk hoofdgebouw van de buitenplaats Schoonoord en vanwege de situationele waarde door de unieke situering aan de overzijde van de feitelijke parkaanleg en de historisch-functionele samenhang met de overige onderdelen van de buitenplaats gelegen binnen het beschermde gezicht 's-Graveland.
Monumenten.nl maakt u wegwijs in monumentenland
Alles over monumenten onder één dak.
Een monument kopen, onderhouden of verduurzamen? Hier vindt u alle informatie, inspiratie en praktische tips.
Locatie
Inleiding
HISTORISCHE BUITENPLAATS "Schoonoord", gelegen op een uit de eerste helft van de 17de-eeuw daterende rechthoekige kavel, heeft grotendeels door ontwikkelingen in aanleg en bebouwing in de 19de en 20ste eeuw het huidige aanzien verkregen.
In 1774 kwam het westelijk deel van de buitenplaats met het huis in handen van Joan Hodshon, die vervolgens in 1785 ook eigenaar werd van het oostelijke gedeelte. Hij liet het aan de westzijde van het Zuidereinde gelegen huis verbouwen en gaf waarschijnlijk de opdracht tot de aanleg van het parkbos in vroege landschapstijl aan de overzijde van de weg. In feite was de parkaanleg op Schoonoord een overpark van het aan de westzijde van de openbare weg gelegen huis. Het huis werd in 1846 afzonderlijk van de rest van de buitenplaats verkocht door de toenmalige eigenaresse Henriëtta van Genderen.
De buitenplaats kwam in 1912 in handen van G. Leonhardt die in 1930 het huidige landhuis in Engelse Landhuisstijl op "Schoonoord" liet bouwen naar ontwerp van J. van Erven Dorens. Het op die plaats gelegen landhuis en tuinmanswoning werd daartoe afgebroken. De tuin direct rond het huis, de huisplaats, bestaande uit rechthoekige vakken, werd aangelegd door de tuinarchitect Louis Copijn. De verschillende bijgebouwen dateren grotendeels uit de eerste decennia van de 20ste eeuw.
Het complex Buitenplaats "Schoonoord omvat de volgende 10 onderdelen:
- Historische PARK- EN TUINAANLEG, grotendeels daterend uit de periode ca.1785-1930
- LANDHUIS uit 1774
- LANTAARNS bij de entree uit omstreeks 1900
- Bakstenen DAM uit omstreeks 1775-1800
- VILLA in Engelse Landhuisstijl uit 1930 naar ontwerp van de architect J. van Erven Dorens
- TUINSCHUUR en TUINMUUR uit 1930, behorend bij de villa
- TUINPRIEEL "De Rose Wees", ook wel Locannehuisje genoemd, in neo-classicistische trant uit omstreeks 1925
- Houten TUINPRIEEL uit het eerste kwart van de 20ste eeuw
- DUIVENTIL uit omstreeks 1930, behorend bij de villa
- Houten ATELIER uit de periode 1875-1925.
Omschrijving
De buitenplaats ligt op een rechthoekige kavel aan de oostzijde van het Zuidereinde, het voormalige 18de-eeuwse hoofdgebouw ligt aan de westzijde van het Zuidereinde. De park-en tuinaanleg bestaat uit de huisplaats direct rond de villa uit omstreeks 1930 en verder oostelijk een parkbos met slingerpaden en in het midden een vijver. Het terrein is in vierkanten opgedeeld door rechte beukenlanen aan de noord- en zuidzijde en twee dwarsassen. Meest oostelijke gedeelte van de buitenplaats is verwilderd bos. De parkaanleg was in de 18de eeuw feitelijk de overtuin van het landhuis. De lantaarns staan aan weerszijden van de toegangslaan tot het terrein, die via de gemetselde dam over de scheidingssloot tussen de weg en de buitenplaats te bereiken is. De forse villa in Engelse landhuisstijl telt twee bouwlagen onder een rieten kap en ligt teruggerooid van de weg aan de zuidzijde van de rechte toegangslaan die in oostelijke richting verder doorloopt. De tuinschuur en muur evenals de duiventil liggen zuidoostelijk van de villa. Het prieel "De Rose Wees" ligt aan het einde van de zuidelijke laan in de zuidoosthoek van het terrein en biedt uitzicht op de zuidelijk daarvan gelegen polder. Het houten prieel is momenteel opgeslagen. Het atelier is gesitueerd in het parkbos.
Waardering
De van oorsprong 17de-eeuwse historische buitenplaats "Schoonoord" is van algemeen belang vanwege de cultuur-, architectuur- en tuinhistorische waarde als representatieve en grotendeels gave buitenplaats, waarvan het huidige aanzien in parkaanleg en bebouwing grotendeels uit de 19de en vroeg 20ste eeuw dateert en waarin tevens enkele 18de-eeuwse elementen bewaard zijn gebleven. De buitenplaats heeft tevens situationele waarde vanwege de beeldbepalende ligging in het beschermde dorpsgezicht van 's-Graveland.
Eigenschappen
| Functie | Hoofdcategorie | Subcategorie | Functietype | Is hoofdfunctie |
|---|---|---|---|---|
| Landhuis | Kastelen, landhuizen en parken | Kasteel, buitenplaats | oorspronkelijke functie | Ja |
| Straat | Getal | Achtervoegsel | Postcode | Plaats | Locatie | Situatie | Is hoofdadres |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Zuidereinde | 46 | – | 1243 KH | 's-Graveland | – | – | Ja |
| Zuidereinde | 48 | – | 1243 KH | 's-Graveland | – | – | – |
| Zuidereinde | 50 | – | 1243 KH | 's-Graveland | – | – | – |
| Hoofdcategorie | Subcategorie | Beschrijving | Notitie |
|---|---|---|---|
| Kastelen, landhuizen en parken | Kasteel, buitenplaats | – | – |
| Kadastraal perceel | Kadastrale sectie | Kadastraal object | Appartement | Kadastrale gemeente |
|---|---|---|---|---|
| – | B | 2613 | – | 's-Graveland |
| – | B | 2266 | – | 's-Graveland |
| – | B | 2264 | – | 's-Graveland |
| Start | Eind | Notitie | Beschrijving |
|---|---|---|---|
| 1930 | 1930 | – | vervaardiging |
| Name | Beroep | Notitie |
|---|---|---|
| Erven Doorns, J. van ; Noord-Holland | architect / bouwkundige / constructeur | – |