Omschrijving van het complex

In structuur en deels in detail gaaf bewaarde historische buitenplaats met HOOFDGEBOUW (1), HISTORISCHE TUIN- EN PARKAANLEG (2), BOOGBRUG naar hoofdgebouw (3), VOORBURCHT MET DIENSTVLEUGELS EN TORENS (4), TIENDSCHUUR (5), TOEGANGSBRUG met INRIJHEK (6), RUINE (7), BRUG (8), BRUG MET HEK naar de Gaarde (9). Aan de noordzijde van het dorp Well, tussen de Maas en de weg Nijmegen-Venlo ligt de historische buitenplaats Kasteel Well op een dubbel omgracht terrein mogelijk gesticht in de veertiende eeuw. Het complex bestaat uit een hoofd- en voorburcht, een ruïne en een tiendschuur. De heerlijkheid is in de loop van de eeuwen in bezit geweest van vele geslachten, waarvan de vroegste vermelding van eigenaar, Arnold voogd van Straelen, heer van Well, Bergen en Ayen uit 1320 dateert. In 1439 kwam het goed in het bezit van geslacht Van Arendael. Het is bekend dat rond 1400 een ringmuur werd opgetrokken met vier torens en dat na 1492 de burcht met een aarden wal en een tweede ringgracht werd versterkt. Na het doorstaan van verschillende belegeringen, in 1464 door de bisschop van Luik en in 1588 door Spaanse troepen, verloor de burcht aan het begin van de zeventiende eeuw zijn militaire betekenis. Sindsdien doet het huis met bijbehorende gronden dienst als lust- buitenverblijf met voornamelijk een woonfunctie. Onder het beheer van Adriaan van Vlodorp werd in 1621-1625 de hoofdburcht herbouwd/hersteld tot zijn huidige uiterlijk. Vervolgens werd het goed verkocht aan Hendrik graaf van de Bergh en kwam het, door vererving op zijn dochter, in 1626 in handen van graaf Albrecht van Limburg-Stirum. Deze is verder gegaan met de herbouw van het kasteel (1631-1649) en met de tuinaanleg waarvoor de vestingwal werd geslecht. Ten zuiden van het huis kwam een omgrachte, langgerekte gaarde (1631), verder parterres, lanen en beplantingen met eiken. Onder het beheer van familie De Liedel werd van 1772 tot 1852 de aanleg verder verfraaid: de aanplant van lindelanen rondom de ringgracht (1806) en de nieuwe inrichting van de gaarde met een zogenoemde oranjegaarde, een fruittuin en een moestuin, daarnaast werd er ook een rozentuin en bosquet (wandelparkje) buiten de gracht aangelegd. In 1969 kwam Well in het bezit van de Stichting Limburgse Kastelen. Sindsdien is het gebouw als school in gebruik.

Op de bij de registeromschrijving behorende kaart is de omgrenzing van het complex alsmede de aanduiding van de onderdelen aangegeven.

Waardering

De HISTORISCHE BUITENPLAATS KASTEEL WELL is van algemeen cultuur-, architectuur- en tuinhistorisch belang:

- vanwege de ouderdom;

- als voorbeeld van een versterkte burcht, die in de 17de eeuw tot een buiten wordt getransformeerd;

- vanwege het in oorsprong 15de-eeuwse hoofdgebouw (ringmuur) dat in de 17de eeuw zijn huidige aanzien kreeg;

- vanwege de gaaf bewaarde infrastructuur (grachten) en de tuin- en parkaanleg (gaarde, lanen);

- vanwege de visuele samenhang tussen de complexonderdelen.