Omschrijving van het complex

Het complex historische buitenplaats Oudaen bestaat uit de volgende onderdelen: een HOOFDHUIS (1), een HISTORISCHE PARK- EN TUINAANLEG (2), een TOEGANGSPOORT (3) en de volgende bijgebouwen: een BOUWHUIS rechts van de toegangspoort (4), een BOUWHUIS links van de toegangspoort (5), een BOERDERIJ (6) met ZOMERHUIS (7).

Het versterkte huis Oudaen is waarschijnlijk kort voor 1300 gesticht door het geslacht Van Loenersloot, dat op een eveneens versterkt huis aan de Angstel woonde. De oudste bekende bewoner is Dirk van Loenersloot van Oudaen, die vermeld wordt in 1294. Geheel zeker is deze oudste geschiedenis echter niet. Vrijwel vanaf het begin had dit geslacht belangrijke belangen in de stad Utrecht, alwaar een tweede huis, een stadskasteel, met de naam Oudaen wordt aangetroffen. In zijn oudste vorm bestond het huis uit niet meer dan een rechthoekige woontoren met een overwelfde bovengrondse kelder, daarboven drie bouwlagen ieder met een stookplaats en een zadeldak tussen trapgevels, kleine vensters gaven enig daglicht. De ingang bevond zich aan de oostzijde. Dit deel wordt teruggevonden in de huidige zuidvleugel. In de periode 1450 - 1550 is dit huis vergroot met een nagenoeg identiek bouwdeel dat tegen de woontoren aangebouwd werd. Dit is de huidige noordvleugel. Deze vleugel is in fasen tot stand gekomen, waarbij eerst de overwelfde kelder met de eerste verdieping werd gebouwd met daarop een kap of een aankapping. Vervolgens is het opgetrokken tot dezelfde hoogte waardoor twee evenwijdige vleugels zijn ontstaan. In 1536 werd het goed ridderhofstad verklaard. Tot 1578 bleef het versterkte huis in handen van de familie Van Loenersloot en hun afstammelingen. In dat jaar werd het verkocht aan Francois van Sneeck om vervolgens tot 1807 in verervende lijn te blijven. Al snel nadat Francois van Sneeck in 1578 eigenaar was geworden, werd het huis verbouwd en aangepast aan de eisen van de tijd. In de eerste plaats bouwde Van Sneeck de traptoren tegen de oostgevel van de noordvleugel. Rond 1610 is het achterhuis aan de oostgevel van de zuidvleugel gebouwd. Hierin kwam een keuken en de nieuwe toegangshal, van de naar de zuidzijde verlegde ingang. Bij deze verbouwingen werd ook het arkeltorentje tegen de westgevel gebouwd, dat beide oude delen met elkaar verbindt. Hiermee had het huis zijn definitieve vorm gekregen die daarna op hoofdlijnen niet meer veranderd is. In deze periode zag het goed tevens de inval van de Fransen in 1672 aan zich voorbij gaan. Terwijl in de omgeving vele huizen werden verwoest, bleef Oudaen gespaard. Mogelijk was dit te danken aan het feit dat de familie goed katholiek was. De grote vernieuwingsdrift en bloeiperiode van de buitenplaatsen aan de Vecht die hierop volgde sloeg echter evenmin toe op Oudaen. De oorzaak hiervoor is vermoedelijk gelegen in het feit dat de opeenvolgende eigenaars het huis niet zelf bewoonden, maar lieten beheren of verhuren. De laatste afstammeling in de lijn van Van Sneeck, Auguste Ernestus de Clerque Wissocq verkocht in 1807 Oudaen aan Hendrick Jacob Ortt van Neijnrode, waarna het in 1857 eigendom werd van Gerard Duuring. Duuring nam met grote voortvarendheid het herstellen en moderniseren van het huis op zich. Het achterhuis werd met de verdieping verhoogd en van een nieuwe kap voorzien. De meeste kruisvensters werden uitgehakt en voorzien van grotere roedeverdeelde ramen. De westgevel kreeg een betimmering van houten planken. De houten brug werd vervangen door een monumentaal stenen exemplaar, dat echter geen lang leven beschoren is geweest en ten gevolge van de vlakke boogconstructie al snel gebreken vertoonde. Behalve het huis liet Duuring ook het omringende terrein en het parkbos opknappen. Na Duuring volgde nog verschillende andere eigenaars. In de periode tot 1974 betekende dit de geleidelijke neergang van de bezittingen, eerst werden de gronden verkocht en nog in dat jaar werden de boerderij en de beide bouwhuizen apart van het hoofdhuis verkocht. De nieuwe eigenaar, de familie Dukes, liet in de jaren 1974 - 1984 een grondige restauratie uitvoeren. Sindsdien is het huis al weer verscheidene malen van eigenaar verwisseld. Recent (rond 2000) heeft in opdracht van de huidige eigenaar, de heer Vehmeijer, het inwendige van het huis een opknapbeurt gehad.

Het complex Oudaen is gelegen op de oostoever van de Vecht, even ten zuiden van het dorp Breukelen. Het wordt begrensd door de Vecht in het zuidwesten, de laan in het zuidoosten, en de scheiding tussen de kadastrale percelen 1098 in het noordoosten en 1161 in het noordwesten. Op de bij de beschrijving behorende kaart zijn de omgrenzing en de nummers van de onderdelen aangegeven.

Waardering

Het complex historische buitenplaats Oudaen is van algemeen belang:

- vanwege de ouderdom;

- vanwege zijn plaats in de reeks van kastelen en buitenplaatsen aan de Vecht;

- vanwege de nagenoeg oorspronkelijke middeleeuwse hoofdstructuur van het terrein;

- vanwege de beeldbepalende ligging van het hoofdhuis.