Inleiding

Vrijstaand HERENBOERENWOONHUIS uit 1863, opgetrokken in Ambachtelijk-traditionele bouwtrant met streekeigen kenmerken. Het huis ligt met een zeer forse schuur aan het eind van een oprijlaan op een ruim erf met hoog opgaand geboomte in de buurtschap Zwartenberg.

Omschrijving

Het eenlaagse boerenwoonhuis op rechthoekige plattegrond ligt met de nok evenwijdig aan de weg die hier op tamelijk grote afstand ligt. De gevels zijn boven een lage gepleisterde plint opgetrokken uit gele handvorm IJsselsteen in kruisverband. De achtergevel is geheel bepleisterd. Het hoge zadeldak is aan de voorzijde gedekt met grijze betonpannen, terwijl het achterdakvlak belegd is met verbeterde oranjerode Hollandse dakpannen. Aan de voorzijde bevindt zich boven de ingang een dakkapel. De twee zijtopgevels met aanzetstenen en vlechtingen lopen ieder uit in een rechthoekige schoorsteen. De 5-assige voorgevel heeft aan weerszijden van de monumentale voordeur met bovenlicht en gietijzeren levensboom twee 6-ruits schuiframen en dubbele opgeklampte luiken. Deur en bovenlicht zijn gevat in een ornamentale omlijsting met vlakke houten pilasters op hardstenen basementen. Het bovenlicht wordt afgesloten door een geprofileerde kroonlijst die rust op twee voluutconsoles. De schijnbaar dubbele paneeldeur heeft een ornamentaal uitgewerkte schijnnaald en aan weerszijden drie panelen boven elkaar. De panelen zijn gevuld met driedimensionale ruit- en briefpaneelmotieven. De ramen zijn aan de bovenzijde voorzien van strekken en aan de onderzijde van hardstenen lekdorpels. Staafankers. De gevel wordt afgesloten door een geprofileerde kroonlijst. De zijgevel rechts heeft op begane-grondniveau regelmatig verdeeld vier vensters met drieruits schuiframen, strekken en hardstenen lekdorpels. In de middelste muurdam een hardstenen gevelsteen met de tekst: "DEZE STEEN IS / GELEGD DOOR / W. WIJTVLIET. WZ / 18-63". In het midden van de gevel, boven elkaar twee vensters met 6-ruits schuiframen, corresponderend met twee boven elkaar gelegen zolders. Ook hier weer strekken en hardstenen lekdorpels. Vlechtingen. Staafankers. De zijgevel links was oorspronkelijk identiek, later is het achterste venster vergroot ten behoeve van de keuken en een ander venster is dichtgezet. De geheel gepleisterde achtergevel van het woonhuis heeft in het midden een deur met klapraam en gietijzeren levensboom. Links daarnaast twee vernieuwde vaste ramen. Rechts naast de deur een latere aanbouw ten behoeve van de keuken. Staafankers waaronder twee zeer lange.

Inwendig is de oude indeling van het woonhuis grotendeels bewaard gebleven. Een lange gang met latere terrazzovloer verbindt voor- en achterdeur. De twee representatieve kamers aan de rechterzijde zijn bij elkaar getrokken. De gezaagde en van kralen voorziene grenen balken overspannen de gehele ruimte in één keer. Nu de tussenwand is vervallen, worden ze opgevangen door twee onderslagbalken. De ruimten links naast de gang worden gebruikt als keuken en slaapkamer. Hier ook de toegang tot de kelder en, na een getoogde doorgang, de trap naar de zolder.

De ruime en diepe (10 treden, IJsselsteen) kelder bestaat uit een aaneenschakeling naast elkaar van drie van korfboogvormige gewelven voorziene kelders. Twee hebben in de korte zijde venstertjes. Op de vloer gebakken rode plavuizen (15 x 15 cm). Een dorpel van Naamse steen. De achterste kelder heeft een L-vormig verhoogde vloer. De gewelven zijn gewit.

Op de onderste zolder staan drie grenen dekbalkjukken met schoren. Pen-en gatverbindingen, geen telmerken. Op de bovenste zolder staan drie spantparen met middenstijl op hanebalk. Twee oude gordingen op blokken, later ter versteviging aangevuld met drie nieuwe gordingen. Nokgording. Oud dakbeschot uit brede delen.

In het hele pand nog de oorspronkelijke grenen paneeldeuren.

Waardering

Het HERENBOERENWOONHUIS is van algemeen belang. Het pand heeft cultuurhistorische waarde als bijzondere uitdrukking van een sociaal-economische ontwikkeling, als voorbeeld van een vrijstaand Westbrabants boerenwoonhuis van enige allure op het platteland. Het pand heeft architectuurhistorische waarde vanwege de in- en uitwendig gaaf behouden hoofdstructuur en het traditionele materiaalgebruik alsmede vanwege onderdelen van het interieur. Het heeft samen met de bijbehorende vrijstaande schuur en hoog opgaand geboomte ensemblewaarde en is straatbeeldbepalend.