Inleiding

Voormalige VERFFABRIEK, in 1940-43 gebouwd naar een functionalistisch ontwerp van J.H. Van den Broek (architectenbureau Brinkman en van den Broek) in opdracht van de firma Tollens & Co. N.V. Verf- en Vernisfabrieken. In 1952 werd het laboratorium op de bovenste verdieping van de kantoorvleugel uitgebreid met drie traveeen onder een lessenaarsdak en zes traveeen onder een plat dak. In 1958 werd het kopse bouwvolume aan de zuidzijde verhoogd met een derde verdieping. De uitbreidingen werden geheel in de trant van het oorspronkelijke ontwerp uitgevoerd door het architectenbureau Van den Broek en Bakema.

N.B. In 1962 werd de uitgebreide fabriek uitvoerig verbouwd door architect Van Wijk van hetzelfde architectenbureau, waarbij o.a de vierkamerwoning op de noordwestelijke hoek werd vervangen door een directiekantoor, een vergaderkamer en enkele ontvangstruimten. De fabriekshal is thans in gebruik als goederenopslag. Op de eerste verdieping bevinden zich diverse atelier- en bedrijfsruimten. Het voormalige laboratorium is getransformeerd tot woonruimte. In het kantoor op de begane grond is een containerverhuurbedrijf gevestigd.

Omschrijving

De verffabriek is samengesteld uit verschillende, in elkaar grijpende en in hoogte verschillende bouwvolumes en dakvormen op een gemeenschappelijke, grotendeels rechthoekige, plattegrond. Het gebouw heeft een in de gevel zichtbare betonconstructie en is geheel onderkelderd. De gevels zijn boven een gemetseld trasraam van rode baksteen gevuld met houten vensterpuien met stalen sponningen. Het voorste volume, parallel aan de Schie, telt twee bouwlagen en maakt een scherpe hoek met de westgevel en een stompe hoek met de oostgevel. Haaks hierop bevindt zich rechts de drie bouwlagen tellende kantoor- en laboratoriumvleugel en evenwijdig aan de kantoren links de productiehal met oorspronkelijk de walsafdeling, kleurmakerij, afdun- en vulafdeling. Deze hal heeft grotendeels ''n bouwlaag onder een uitkragend betonnen zaagdak gesteund door een ijzeren constructie. Het dak bestaat uit in totaal dertien zaagkappen (sheds) met een verticaal glasvlak aan de noordzijde. In deze hal hangt een, vanuit de kantoorvleugel toegankelijke, glazen directieruimte met uitzicht over de hal. In het verlengde hiervan wordt de verdieping in tweeen gedeeld door een laadbalkon. De kantoorvleugel telt drie bouwlagen, waarvan de eerste tien traveen zich onder een overkragend lessenaarsdak bevinden en de hierop volgende zes traveeën een plat dak met stalen railing hebben. Het lessenaarsdak wordt deels inwendig en deels uitwendig gedragen door tien betonnen spanten, met beugels bevestigd aan de pijlers van de betonconstructie. Ten zuiden van de gemetselde schoorstenen in de oost- en westgevel bevindt zich een rechthoekig, één verdieping hoger opgetrokken, bouwvolume van vier venstertraveeën diep en zes venstertraveeën breed met een plat dak omheind met stalen railing. Op de begane grond aan de westzijde van het trappenhuis oorspronkelijk een monteurswerkplaats en aan de oostzijde een kantoor en een opslag- en mengruimte. Op de eerste verdieping was de westzijde oorspronkelijk ingericht als koffiekamer met ontvangsthal. Oostelijk van het trappenhuis bevindt zich een magazijn met goederenlift. Op de tweede verdieping aan de westzijde oorspronkelijk een bibliotheek en oostelijk hiervan een magazijn en een kogelmengruimte met goederenlift. Op de grotendeels later toegevoegde derde verdieping was oorspronkelijk de spuiterij, het waslokaal en de kantine ondergebracht. De kantoorvleugel heeft betonnen trappenhuizen aan de uiteinden en aan weerszijden van de gang kantoren. Aan de westzijde wordt de vleugel verlicht door grote gevelvullende vensterpuien. De noordgevel heeft aan de westzijde een in rode baksteen gemetseld gevelvlak met - richting de westgevel - een doorgemetselde ronde hoek met op het platte dak een schoorsteen bekleed met keramische tegels. Het gemetseld gevelvlak heeft op de begane grond links een stalen deur met rechthoekig bovenlicht, toegang verlenend tot de woning (thans kantoor) en rechts een laag expressief strookvenster met ronde hoeken. De directieverdieping heeft een vrijwel identieke gevelindeling met links boven de deur op de begane grond een verticaal strookvenster over de volle hoogte en rechts een horizontaal venster conform die op de begane grond. Links hiervan de transparante voorgevel van de, grotendeels één bouwlaag tellende, productiehal met op de begane grond een dubbele stalen deur, die toegang verleent tot de hal en het inpandige betonnen trappenhuis naar de kantoorvleugel en de directieruimten op de verdiepingen. Boven de entree, achter een frans balkon, een dubbele deur conform de begane grond. De voorgevelpui van de productiehal is geheel transparant en heeft een vierkante stalen roedenverdeling. De hal is aan deze zijde toegankelijk via twee grote garagedeuren met dito roedenverdeling als de gevelpui. De westgevel is vrijwel geheel transparant uitgevoerd met tussen de betonpijlers vierkante houten vensterpuien met zestien ruiten gevat in stalen sponningen. Op de begane grond en de eerste verdieping bevindt zich geheel noordelijk een gemetseld blind gevelvlak. Hierna volgen, in zuidelijke richting, vijf vensterpuien. De hierop volgende twaalf vensterpuien hebben een gemetselde borstwering tot de helft van de pui. Vervolgens een smallere travee met geheel rechts een gemetselde schoorsteen. Rechts hiervan, boven een iets lagere gemetselde borstwering, nog vier vensterpuien. In de eerste travee bevindt zich een transparante dubbele tuindeur. In de negende, elfde, vijftiende en achtiende travee een dubbele stalen deur met bovenlichten overeenkomstig de vensterpui. De eerste verdieping heeft na het blinde gevelvlak aan de noordzijde achttien traveeën met identieke vensterpuien voor de schoorsteen en vier traveeën na de schoorsteen. De derde verdieping heeft, van noord naar zuid, tien traveeën met identieke vensterpuien onder het ver uitkragende lessenaarsdak, hierna onder een plat dak zes traveeën voor de schoorsteen. Na de schoorsteen een licht uitkragende gemetselde verdieping met, boven de tweede travee, onder een hijsbalk een dubbele stalen laaddeur. Alleen dit vier traveeën tellende deel heeft een derde verdieping. Deze verdieping is aan de westzijde blind met alleen vlak onder de dakrand een strook bovenlichten. De zuidgevel is zes traveeën breed en heeft, van links naar rechts, twee gevelvullende vensterpuien, gevolgd door een travee met een gemetselde borstwering. In de vierde en de vijfde travee bevinden zich respectievelijk geheel links en rechts dubbele stalen deuren. De zesde en laatste travee heeft tot de helft een gemetselde borstwering. Op de eerste verdieping heeft de eerste travee over de volle breedte een betonnen balkon met een stalen omheining. De overige vijf traveeën zijn op identieke wijze gevuld met vensterpuien. Op de tweede en derde verdieping kraagt de betonconstructie aan de west- en oostzijde iets uit ten opzichte van de onderbouw. De gevels hebben hier boven een gemetselde borstwering een strookvenster. De oostgevel heeft aan de noordzijde een gemetseld muurvlak met links hiervan drie gesloten hoogspanningsruimten met stalen deuren. De tien hierop volgende traveeën hebben boven een gemetselde borstwering een identieke verticale geleding van gevelvullende vensterpuien doorlopend tot aan de uitkragende zaagdaken. Het ritme van de zaagdaken wordt geaccentueerd door langs de betonconstructie aangebrachte regenpijpen. In de voorlaatste travee op de begane grond een dubbele stalen deur met roedenverdeling in het bovenlicht. De laatste vier traveeën na de schoorsteen hebben op de begane grond en de eerste verdieping een gevelgeleding conform de productiehal. De iets uitkragende tweede en derde verdieping hebben een strookvenster boven een gemetselde hoge borstwering. De oostgevel van de boven de productiehal uitstekende bovenste verdieping van de kantoor-laboratoriumvleugel heeft gevelvullende vensterpuien conform de voorgevel. Behalve de constructieve bijzonderheid van een betonnen zaagdak met een ijzeren draagconstructie zijn in het, in de loop der jaren gewijzigde, interieur ondermeer van belang de in travertin uitgevoerde hoofdentree en het trappenhuis.

Waardering

Voormalige verffabriek,tussen 1940-43 gebouwd in functionalistische stijl (en in 1952 en 1958 uitgebreid in dezelfde trant) van algemeen belang uit architectuur- en cultuurhistorisch oogpunt, alsook van industrieel-archeologische waarde en beeldbepalende waarde door haar prominente ligging aan de Schie. De fabriek neemt een belangrijke positie in binnen het oeuvre van architect J.H. van den Broek.