Inleiding

KUSTVERDEDIGINGSFORT, in het Koninklijk Besluit voor de indienstneming genaamd 'Fort aan den Hoek van Holland', in 1881-1888 gebouwd ter verdediging van de toegang tot de Nieuwe Waterweg, of Maasmond. Het fort maakte deel uit van het kustlinie-verdedigingssysteem, zoals vastgelegd in de Vestingwet van 1874.

N.B. In het fort vond op 13 mei 1940 de laatste vergadering van de Ministerraad plaats, alvorens de regering naar Engeland evacueerde. Tijdens de bezetting werd in het fort een aantal Nederlandse saboteurs gevangen gehouden. Het fort fungeerde in de oorlogsjaren echter hoofdzakelijk als bakkerij en hospitaal voor Duitse manschappen. In 1943 werden de pantserkoepels, kanonnen en stoommachines verwijderd om in Duitsland omgesmolten te worden voor de wapenindustrie. Door de zandopspuiting van 1971 is de kustlijn in westelijke richting verschoven, waardoor de oorspronkelijke strategische situatie is aangetast. In september 1995 werden door Aannemingsmaatschappij Gebroeders Koudijs BV de verdwenen koepels vervangen door nieuwe koepels van beton, waarmee het fort haar oude silhouet terug kreeg.

Het fort vormt een complex dat bestaat uit de volgende onderdelen: A. het KUSTVERDEDIGINGSFORT; B. een COMMANDANTS- annex OFFICIERSWONINGEN; C. een FORTWACHTERSWONING; D. een WACHTGEBOUW; E. een KANTINEGEBOUW en F. een LIFT- annex GARAGEGEBOUW.

Omschrijving

Het complex bestaat uit het fort met bijbehorende onderdelen die op het omliggende, door een ijzeren hekwerk omgrensde terrein zijn gesitueerd. De objecten zijn opgetrokken in donkerrode baksteen in een sobere eclectische trant. Het fort zelf bestaat uit een centraal omgracht hoofdgebouw (escarp), dat in plattegrond de vorm heeft van een vierhoek waarvan de twee overliggende hoeken zijn 'afgesnoten', en een buitenringgebouw (contrescarp) aan de landzijde met een gevel in de buitenboord van de droge gracht.

Waardering

Laat negentiende-eeuws kustverdedigingsfort 'Fort aan den Hoek van Holland' ter verdediging van de Nieuwe Waterweg - met uitzondering van de drie door de Duitsers gesloopte pantserkoepels - in al zijn onderdelen bewaard gebleven. Het fort is als goed geconserveerd voorbeeld van een negentiende-eeuws kustverdedigingswerk van algemeen belang uit militair-typologisch, strategisch en militair-historisch oogpunt. Tevens van situationele- en ensemblewaarde wegens het verband met de in 1870 aangelegde Nieuwe Waterweg en de ontwikkeling van Hoek van Holland als garnizoensplaats. Voorts heeft het fort een beeldbepalende waarde (silhouet van de koepels) en politiekhistorische waarde wegens de laatste Ministerraadsvergadering, die hier aan het begin van de Tweede Wereld Oorlog in het geheim werd gehouden.