Soesterweg 320, Amersfoort

Inleiding

Vanaf 1863 ontwikkelde Amersfoort zich als spoorwegstad. Verschillende van de destijds bestaande spoorwegondernemingen legden hier spoorlijnen aan met bijbehorende dienstgebouwen. Oorspronkelijk was het Wagenbedrijf Amersfoort (WBA) een 'wagenmakerij' van de toenmalige Hollandse IJzeren Spoorwegmaatschappij (HIJSM) die dit terrein in 1904 als zodanig in gebruik nam. De spoorwegmaatschappij werd later onderdeel van de Nederlandse Spoorwegen (NS) die het terrein verder inrichtte en ontwikkelde voor onderhoud, revisie en het ombouwen van goederenwagons. Na 1996 volgde de verzelfstandiging van het bedrijf tot NS-dochter Nedtrain. In 2000 werd het echter alweer gesloten. Het terrein is gelegen tussen het Station Amersfoort aan de zuidzijde en het Soesterkwartier aan de noordzijde. Het is ca. 1,5 km lang en 300 m breed. De gebouwen liggen centraal op het terrein van de zijde van het Soesterkwartier alwaar zich ook de oorspronkelijke toegang met portiersloge bevindt. Voorts is op het terrein een aantal gebouwen met andere functies aanwezig, zoals een magazijn, een loods voor gereed hout en een rijwielstalling, alsmede tal van spoorvoorzieningen zoals bundels opstelsporen, wissels en stootblokken. Het ketelhuis is gebouwd in 1904 met een uitbreiding uit 1917. De schoorsteen die oorspronkelijk bij het ketelhuis hoorde is afgebroken.

Omschrijving

Het KETELHUIS (complexonderdeel 3) ligt ten noorden van het hoofdgebouw en maakt onderdeel uit van de industrie straat aldaar. Het is een éénlaags gebouw met een met pannen gedekt zadeldak tussen topgevels. Over de nok van het gebouw is ventilatieopstand met houten luiken gebouwd. In de gevels zijn op onregelmatige wijze vensters en deuren geplaatst. Een deel hiervan bestaat nog uit oorspronkelijke gietijzeren vensters en een deel ervan is vernieuwd. Inwendig is het gebouw opgedeeld in een acculaadruimte en een ketelhuis.

Waardering

Het KETELHUIS is van algemeen belang, vanwege:

- de (cultuur)historische waarde als uitdrukking van de geschiedenis en ontwikkeling van de spoorwegbouw in Nederland; - de architectuurhistorische waarde als karakteristiek voorbeeld van industriele architectuur - de ensemble waarde in relatie tot de overige bebouwing.

Monumenten.nl maakt u wegwijs in monumentenland

Alles over monumenten onder één dak.
Een monument kopen, onderhouden of verduurzamen? Hier vindt u alle informatie, inspiratie en praktische tips.

Locatie

Monumentnummer
528304
Complexnaam
Wagenwerkplaats
Provincie
Gemeente
Plaats
Complexomschrijving

Inleiding

Vanaf 1863 ontwikkelde Amersfoort zich als spoorwegstad. Verschillende van de destijds bestaande spoorwegondernemingen legden hier spoorlijnen aan met bijbehorende dienstgebouwen. Oorspronkelijk was het Wagenbedrijf Amersfoort WBA een wagenmakerij van de toenmalige Hollandse IJzeren Spoorwegmaatschappij (HIJSM) die dit terrein in 1904 als zodanig in gebruik nam. Deze spoorwegmaatschappij werd later onderdeel van de Nederlandse Spoorwegen (NS) die het terrein verder inrichtte en ontwikkelde voor het onderhoud, revisie en het ombouwen van goederenwagons. Veel van de arbeiders waren gehuisvest in de naastgelegen wijk, het Soesterkwartier. Na 1996 volgde de verzelfstandiging van het bedrijf tot NS-dochter Nedtrain. In 2000 is het bedrijf gesloten.

Omschrijving

Het totale terrein is gelegen tussen het Station Amersfoort aan de zuidzijde en het Soesterkwartier aan de noordzijde. Het is ca. 1,5 km lang en 300 m breed. De gebouwen liggen centraal op het terrein aan de noordzijde bij het Soesterkwartier alwaar zich ook de oorspronkelijke toegang met portiersloge bevindt. Voorts is op het terrein nog een aantal gebouwen met andere functies aanwezig, zoals een magazijn, een loods voor gereed hout en een rijwielstalling alsmede tal van spoorvoorzieningen zoals bundels opstelsporen, wissels en stootblokken. De bebouwing van het complex wordt gekarakteriseerd door zijn industriële, utilitaire karakter. De gebouwen kunnen zowel klein als uitzonderlijk groot zijn, maar blijven in hoogte beperkt. De gebouwen staan meestal zelfstandig in de ruimte met een concentratie langs de beide assen in het gebied. Er is temidden van de utilitaire basis ruimte voor groen ingeruimd. Binnen het complex zijn de volgende deelgebieden in het bijzonder te benoemen: - De hoofdtoegang met aansluitende laanachtige oprit. Deze as heeft o.a. door de bomen, maar bijvoorbeeld ook door de aanwezigheid van een oorlogsmonument een duidelijk representatief karakter en legt de concrete verbinding van het terrein met de wijk. Karakteristiek is tevens de portiersloge (1961) bij het toegangshek. - In oost-westelijke richting ligt de hoofdas van het terrein. Links en rechts hiervan liggen de verschillende gebouwen. Ter plaatse van het hoofdgebouw, de verenfabirek en het ketelhuis vertoont de as een industriestraatachtig karakter omdat de gebouwen hier nog dicht bij elkaar staan en onderling verbonden zijn met technische voorzieningen ten behoeve van de bedrijfsvoering. - De positionering en relatie van de rolbanen met de sporen en het hoofdgebouw en wagenloods. Deze onderdelen zijn functioneel onlosmakelijk met elkaar verbonden. Deze relatie wordt mede uitgedrukt door de verbindende sporen. Ter plaatse van de rolbaan 5A heeft een verdere verbijzondering van de ruimte plaatsgevonden door de aanleg van een klein plantsoen.

Tot de onderdelen van het complex worden gerekend:

1. HOOFDGEBOUW 2. VERENFABRIEK / SMEDERIJ 3. KETELHUIS 4. WAGENLOODS / Venkoloods 5. Twee ROLBANEN (5A en 5B) met bijbehorende sporen.

Waardering

Het COMPLEX is van algemeen belang, vanwege

- de (cultuur)historische waarde als uitdrukking van de geschiedenis en ontwikkeling van de spoorwegbouw in Nederland en als zodanig een van de grootste, gespecialiseerde (goederenwagon)bedrijven; - architectuurhistorische waarden als voorbeeld van vroeg 20e eeuwse industrie-architectuur en de plaats van een aantal gebouwen in het oeuvre van D.A.N. Margadant; - de ensemble waarde van de samenstellende delen; - de vrij grote gaafheid; de zeldzaamheid.

Eigenschappen

Functies
Functie Hoofdcategorie Subcategorie Functietype Is hoofdfunctie
Werkplaats Boerderijen, molens en bedrijven Industrie oorspronkelijke functie Ja
Adressen
Straat Getal Achtervoegsel Postcode Plaats Locatie Situatie Is hoofdadres
Soesterweg 320 3812 BH Amersfoort Ja
Types
Hoofdcategorie Subcategorie Beschrijving Notitie
Boerderijen, molens en bedrijven Industrie
Percelen
Kadastraal perceel Kadastrale sectie Kadastraal object Appartement Kadastrale gemeente
D 11611 Amersfoort
Bouwperioden
Start Eind Notitie Beschrijving
1904 1904 vervaardiging
Naar boven