HISTORISCHE BUITENPLAATS VALKENBERG

Omschrijving complex:

De historische buitenplaats Valkenberg, gesticht in de tweede kwart van de 19de eeuw, ligt op de zuidoostelijke rand van het Veluwemassief langs de IJssel, ten westen van het dorp De Steeg De vroegste vermelding van het landgoed dateert van omstreeks 1544 wanneer Evert van Lintell en zijn vrouw Sophis verkopen aan Mente Haeck en haar zoon Wolter Vaick de helft van de Valckenborch. Verdere informatie tot aan de 19de eeuw ontbreekt. In het begin van de 19de eeuw komt het landgoed in bezit van mr. M. Westendorp, die het huis en waarschijnlijk ook het koetshuis laat bouwen. Van omstreeks 1869 tot 1899 is de Valkenberg in bezit van de familie Ruyssenaers. In 1901 wordt de plaats verkocht aan de heer Ten Cate Hoedemaker, die het op zijn beurt weer verkoopt aan mevrouw de douairière C.C. van Sminia -van Hoboken. Deze laatste schenkt in 1964 het landgoed aan het Rode Kruis. Sinds die tijd fungeert de Valkenberg als vakantieoord. Het huis heeft daardoor diverse ingrijpende verbouwingen ondergaan. Valkenberg ligt op een stuwwalhelling. Aan de flanken en aan de achterzijde bevindt zich een park met oprijlanen. Het park heeft een eenvoudige landschappelijke aanleg op basis van het zandlopermodel: het huis ligt bovenaan de heuvel, aan beide zijden ingesnoerd door boomgroepen; voor het huis ligt een grote, naar het IJsseldal glooiende weide, omzoomd door bosranden; achter het huis ligt een kleinere weide, ook door bos omgeven. Het park gaat over in het achterliggende bos van het nationale park Veluwezoom. Vanuit het huis was er vroeger een indrukwekkend uitzicht naar en over het rivierdal; dit uitzicht is inmiddels door de bouw van een fabriekscomplex verdwenen. Het park heeft geen vijvers of watergangen. Er is een lange moestuinmuur en restanten van een kleine neogeometrische rozentuin; vanaf de Arnhemsestraatweg, waar de portierswoning staat, loopt een gebogen oprijlaan langs de westrand van de voorwei naar boven naar het huis; als landschappelijk-visuele buffer zijn de weilanden ten westen van de voormalige moestuin in het beschermde gebied opgenomen.

Het complex wordt aan de westzijde begrensd door de Valkenbergerweg, aan de noordkant door bosgebied van derden, aan de oostkant door tuinen van derden en ten zuiden door de Arnhemsestraatweg.

De historische buitenplaats Valkenberg omvat de volgende onderdelen: HUIS (1), PARKAANLEG (2), PORTIERSWONING (3), TUINMUUR (4), PAARDENSTAL (5). Op de bij de omschrijving behorende kaart is de omgrenzing van het complex alsmede de aanduiding der onderdelen aangegeven.

Waardering

De historische buitenplaats Valkenberg is van algemeen cultuurhistorisch belang

- wegens met name de indrukwekkende karakteristieke plaatsing van het huis aan de bovenrand van de oplopende voorweide; deze situering is, gezien de aanzienlijke geaccidenteerdheid, voor Nederland uitzonderlijk te noemen

- wegens de regels van de Engelse landschapskunst deze zijn hier optimaal toegepast.