In de categorie Particulier won de herbestemming van het voormalige schoolgebouw uit 1893 in Middelburg tot een duurzame en comfortabele woon- en werkruimte. In Ede was het herbestemmingsspecialist BOEI die het voormalige kantinegebouw van ENKA restaureerde en herbestemde tot een bijna-energieneutrale (BENG) 'brede school'. Zij wonnen daarmee de Erfgoed Duurzaamheidsprijs in de categorie Zakelijk.

Van school tot woning – winnaar particulier
Het unieke project in Middelburg toont aan dat functieverandering in combinatie met de huidige energie- en comforteisen ook voor een verlaten schoolgebouw goed mogelijk is. En dit alles met respect voor de historische waarde. 
Wat dit project zo bijzonder maakt, is de toewijding van de eigenaar om het schoolgebouw niet alleen te behouden maar ook te verduurzamen.  Waarbij rekening is gehouden met de nodige vereisten omtrent energiezuinigheid, veiligheid, gezondheid en comfort. Het toont duidelijk dat verduurzaming en functieverandering niet ten koste hoeven te gaan van de monumentale waarden. En dat er zelfs een energielabel A+ te behalen is.

Van Enka kantinegebouw tot school – winnaar zakelijk
Bijzonder aan dit project is de manier waarop weloverwogen is ingegrepen in het monument. Zo is er gekozen om het monument eerst in casco te beschermen en restaureren voor het te herbestemmen. De transformatie is dan ook gefaseerd uitgevoerd: 1. behouden (wind en waterdicht); 2. restaureren en 3. herbestemmen.

Dit herbestemmingsproject is een schoolvoorbeeld voor de monumentensector. Het laat zien dat door zorgvuldig restaureren en vernieuwen, zelfs gebouwen met een zwaar industrieel verleden, een moderne, duurzame en maatschappelijke functie kunnen krijgen. Dit is een inspirerend bewijs dat erfgoed niet alleen bewaard, maar ook getransformeerd kan worden naar de behoeften van de toekomst. Hier, waar vroeger arbeid centraal stond, wordt nu gebouwd aan de toekomst van leren, duurzaamheid en gemeenschap.

Zorgvuldige verkiezing
In totaal zijn er 33 projecten ingezonden. In het voorjaar kon het publiek stemmen om projecten te nomineren; 7210 stemmen zijn toen uitgebracht. Vervolgens is voor beide categorieën een gewogen top 10 samengesteld. Daarna kozen de directieleden van de drie initiatiefnemende organisaties in elke categorie drie genomineerden. Uiteindelijk hebben de deelnemers van de Week van het Duurzaam Erfgoed met hun stemmen de winnaars bepaald.

Andere genomineerden
Beide winnende projecten bleven de andere vier genomineerden voor in de stemming die was voorbehouden aan de meer dan 300 deelnemers van de Week van het Duurzaam Erfgoed. In de categorie particulier zijn een verduurzaamde monumentale woonboerderij in Piaam en een monumentaal woonhuis in Rijkevoort net buiten de prijzen gevallen.
De andere genomineerden in de categorie zakelijk waren de herbestemde Antoniuskerk in Rekken tot dorpshuis 2.0 en het verduurzaamde beschermd stadsgezicht ‘De Gentiaanbuurt’ in Amsterdam. 

Gezamenlijk initiatief
Het doel van de Erfgoed Duurzaamheidsprijs is om te laten zien dat erfgoedwaarden geen belemmering zijn bij verduurzaming, maar dat zij onderdeel zijn van de oplossing. De organisatie van de prijs is in handen van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE), het Nationaal Restauratiefonds en stichting Nederland Monumentenland. Het was het tweede jaar dat de prijzen werden uitgereikt tijdens het Congres van De Week van het Duurzaam Erfgoed. Arjan de Zeeuw, directeur Kennis en advies RCE, reikte de prijzen uit aan Marieke van Dungen (architect van de herbestemde school in Middelburg en Rosanne Bruinsma van BOEI die de herbestemming in Ede realiseerde.

Inspiratie voor monumenteigenaren
De Erfgoed Duurzaamheidsprijs is in 2022 in het leven geroepen toen ‘Duurzaamheid’ het thema was van Open Monumentendag. Omdat het verduurzamen van monumenten echt anders en complexer is dan het verduurzamen van nieuwere woningen én om monumenteigenaren te inspireren en te laten zien wat er wél kan is de Erfgoed Duurzaamheidsprijs in 2023 en in 2024 opnieuw georganiseerd.