Monumentenzorg Nederland
'Monumentenzorg' betekent de bescherming, de instandhouding, het onderhoud en het herstel van onroerende goederen die van algemeen belang zijn. In Nederland begon de bescherming van monumenten in 1875.
Monumentenzorg in Nederland
In Nederland zijn er rijksmonumenten, gemeentelijke monumenten, provinciale monumenten, beschermde stads- en dorpsgezichten, Europese en Werelderfgoederen. Er zijn veel organisaties en verenigingen, zowel op nationaal als op regionaal niveau, waar u informatie en advies kunt vragen. Het soort monument bepaalt welke rechten, plichten en mogelijkheden u als eigenaar heeft.
Organisaties en instanties
Er zijn veel instanties in Nederland die zich bezighouden met monumenten. Naast landelijke instanties die zich inzetten voor monumentenzorg zijn er ook speciale instanties voor onderhoud en restauraties. Ook zijn er verschillende belangenorganisaties die zich inzetten voor behoud van ons monumentaal erfgoed.
-
Landelijke organisaties
Lees hier welke organisaties landelijk actief zijn op het gebied van subsidies, hulp bieden bij het onderhoud van monumenten en het beschermen van erfgoed.
-
Onderhoud en restauratie
Onderhoud en restauratie van monumenten is een vak apart en vraagt om speciale zorg en aandacht. Gelukkig zijn er diverse partijen die u graag op weg helpen en met raad en daad bijstaan.
-
Belangenverenigingen
Net als er veel monumenteigenaren zijn met hart voor monumenten, zo zijn er ook verschillende belangenorganisaties die zich inzetten voor behoud van ons monumentaal erfgoed.
Uitleg over verschillende instellingen
Binnen het vakgebied monumentenzorg werken verschillende instellingen, elk vanuit een eigen invalshoek om monumenten te behouden, te beschermen of te herstellen. Omdat deze begrippen nogal verwarrend kunnen zijn, hebben we een overzicht gemaakt waarin we het onderscheid uitleggen.
Subsidies, regelingen en fondsen
Subsidies, fondsen en leningen: er zijn voor u als monumenteigenaar of -behouder verschillende financiële mogelijkheden. Komt u niet in aanmerking voor subsidie? Dan is aanspraak maken op een lening met lage rente via het Nationaal Restauratiefonds of op een andersoortig fonds wellicht een mogelijkheid.
Vervallen monument in de buurt. Wat nu?
De meeste monumenteneigenaren zorgen goed voor hun huis. Toch kan het voorkomen dat een historisch gebouw in uw omgeving in verval raakt. Maakt u zich zorgen over de staat van een oud pand in uw buurt? Wij vertellen u graag wat u hieraan kan doen.
Veelgestelde vragen
-
Bent u van de Monumentenzorg?
Uw pand of wijk is ‘onder monumentenzorg geplaatst’. Wie wordt hiermee bedoeld? Is dat Monumenten.nl, uw gemeente of de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed? Hoe zit dat?
Monumenten.nl
Monumenten.nl is niet de Monumentenzorg. Monumenten.nl is een website waar u alle relevante informatie vindt als u uw monument gaat onderhouden, restaureren, verduurzamen of aankopen. U kunt Monumenten.nl ook bellen om informatie te vragen.De gemeente
U komt in aanraking met de Monumentenzorg in de vorm van de gemeente als u als eigenaar van een rijksmonument, een gemeentelijke monument, een beeldbepalend pand of een pand liggend in een beschermd stads/dorpsgezicht gaat verbouwen, restaureren of verduurzamen. De gemeente kijkt dan mee of dit volgens het geldende monumenten,- erfgoedbeleid gebeurt. U moet bijvoorbeeld een omgevingsvergunning aanvragen.
Wat doet de gemeente nog meer?
De gemeente voert het toezicht en de handhaving op rijksmonumenten, gemeentelijke monumenten, beeldbepalende panden en/of beschermde stads/dorpsgezicht binnen de betreffende gemeente. De gemeente kan gemeentelijke monumenten, beeldbepalende panden en/of beschermde stads/dorpsgezicht aanwijzen en ‘afvoeren’ van de gemeentelijke monumentenlijst en stelt lokale subsidies beschikbaar en kent deze subsidies toe.De Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed
De Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed is ook een onderdeel van de Monumentenzorg, u komt hier minder vaak mee in aanraking. De Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed schrijft beleid op het gebied van monumenten, kan rijksmonumenten aanwijzen, beheert het rijksmonumentenregister, stelt landelijke subsidies voor rijksmonumenten beschikbaar en kent subsidies toe. De Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed kijkt (soms) mee wanneer er iets gebeurt met (grotere) rijksmonumenten.De rol van de Monumentenwacht
Met 'De Monumentenzorg is langs geweest' bedoelt u vaak dat de Monumentenwacht is langs geweest. Monumentenwacht voert bouwkundige inspecties uit en geeft onafhankelijk advies op maat over het onderhoud van uw monument. De Monumentenwacht is onafhankelijk en misschien dat uw gemeente u naar hen doorverwijst. In sommige gevallen vergoedt de gemeente (een deel van) de kosten voor een abonnement of de kosten van de inspectie. -
Wat betekent de aanwijzing als rijksmonument voor mij als eigenaar?
Voor restauratie, sloop, verbouwing of op een andere manier wijzigen van een beschermd rijksmonument is een omgevingsvergunning nodig. Die is voor alle gebouwde rijksmonumenten aan te vragen bij de gemeente. Voor de instandhouding van gebouwde rijksmonumenten bestaan financieringsregelingen.
-
Wat voor soort monumenten zijn er?
Naast bijna 62.000 rijksmonumenten heeft Nederland nog duizenden provinciale-, gemeentelijke en mobiele monumenten. In het algemeen geldt voor monumenten dat ze van belang worden geacht vanwege hun schoonheid, betekenis voor de wetenschap of cultuurhistorische waarde. Monumenten laten zien hoe we vroeger leefden. Om er voor te zorgen dat dit stukje tastbare verleden niet verdwijnt, is de overheid monumenten gaan beschermen. Monumenten zijn vaak ook aantrekkelijk en vormen een prettige woon- of verblijfsomgeving.
Naar de soorten monumenten
-
Hoe weet u of uw huis een monument is?
Wilt u weten of uw woning een rijksmonument is? Het Rijksmonumentenregister bevat gegevens van alle rijksmonumenten van Nederland. Op dit moment bevat het register ongeveer 63.000 gebouwde en archeologische rijksmonumenten, waarvan het merendeel woonhuizen zijn. De omschrijving geeft op hoofdlijnen het karakter van een monument weer.
Naar het register
Ik heb een ander soort monument -
Hoe wordt een huis een monument?
De Minister wijst rijksmonumenten en stads- en dorpsgezichten aan. In de praktijk regelt de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed de aanwijzing van een monument. Zij kunnen ook een monument van de lijst afvoeren. Het rijk is tegenwoordig erg terughoudend in het aanwijzen van nieuwe rijksmonumenten.
Een provincie of gemeente kan ook gemeentelijke monumenten, provinciale monumenten, karakteristieke panden of beeldbepalende panden (binnen een beschermd stads- en dorpsgezicht) aanwijzen. Een eigenaar of belanghebbende kan zo’n aanwijzing ook aanvragen. Een verzoek moet bij de gemeente (of provincie) worden ingediend.
