Elswoutslaan 22, Overveen
Monumenten.nl maakt u wegwijs in monumentenland
Alles over monumenten onder één dak.
Een monument kopen, onderhouden of verduurzamen? Hier vindt u alle informatie, inspiratie en praktische tips.
ORANJERIE. Een der monumentaalste voorbeelden van 19e-eeuwse oranjerie-architectuur in Nederland, in 1882/83 opgetrokken naar ontwerp van C. Muysken.
Langgerekt gebouw, bestaande uit een ongeveer vierkant middenpaviljoen onder tentdak met gebogen schilden en vaasvormige bekroning, waartegen aan de achterzijde een lage platgedekte aanbouw, twee lagere en smallere zijvleugels, waarvan de daken eveneens gebogen schilden bezitten, en aan ieder uiteinde een kas, samengesteld uit een platgedekt rechthoekig gedeelte en een "apsis" onder kwartbol.
De oranjerie keert de vrijwel blinde, niet in het gezicht staande bakstenen achtergevel naar de langs de moestuin lopende gracht; de voorgevel is daarentegen met natuursteen bekleed en uiteraard zeer open: hij bevat in elke zijvleugel vier en in het middenpaviljoen drie beglaasde deuren, welke laatste zijn gevat in een uit drie gekoppelde bogen samengestelde ondiepe portiek.
De gevel, waarin het middenpaviljoen een ver uitstekende risaliet vormt, is wat de zijvleugels betreft bezet met toscaanse pilasters, waarvan de met kussens bezette sokkels deel uitmaken van een onderste horizontale gevelgeleding, die voor het overige wordt gevormd door de ook met kussens bezette sokkelzone van het hoofdpaviljoen en de dichte voeten van de deuren; een tweede horizontaal accent wordt gevormd door zich over de hoekpenanten van vleugels en middenpaviljoen en de middensteunen van de portiek uitstrekkende delen van een hoofdgestel en de daarmee corresponderende beglaasde zone tussen de deuren en hun bovenlichten. De gevel wordt bekroond door een fors, ook boven de kassen langs de zijgevels doorgetrokken hoofdgestel dat boven de zijvleugels een laag, van aan akroterien herinnerende verhogingen voorzien attiekje en boven het middenpaviljoen een balustrade draagt; aan de voorzijde wordt de kroonlijst ter breedte van de zijvleugels door klossen en ter breedte van het middenpaviljoen door consoletjes geaccentueerd. De bogen van de portiek hebben van tegen het hoofdgestel aansluitende sluitblokken voorziene, geprofileerde omlijstingen die rusten op de hoger genoemde stukken hoofdgestel, waarvan de twee middelste worden gedragen door ionische zuilen en daarmee corresponderende ionische pilasters tegen de achterwand. De naalden van de deuren en bovenlichten vertonen een gesneden versiering van balustermotieven.
De kassen hebben een bakstenen voet op natuurstenen plint en een gietijzeren geraamte, dat in de rechthoekige gedeelten dunne, gecanneleerde en geringde korinthische zuiltjes en een beglaasd hoofdgestel met boven consoles omgekorniste kroonlijst bezit.
Monumenten.nl maakt u wegwijs in monumentenland
Alles over monumenten onder één dak.
Een monument kopen, onderhouden of verduurzamen? Hier vindt u alle informatie, inspiratie en praktische tips.
Locatie
BUITENPLAATS ELSWOUT. Buitenplaats, behorende tot de groep van de grote Kennemer buitens waarbinnen zij als belangrijkste geldt en bestaande uit een hoofdgebouw, terreinen met een parkaanleg, begrensd volgens een stippellijn op de bijbehorende kadastrale kaart 8308/4, parkelementen en gebouwde objecten.
Parkcompositie als aangegeven op de bijbehorende aanleg/structuurkaart 8308/5.
De historische buitenplaats Elswout heeft de volgende, samenstellende onderdelen:1. HOOFDGEBOUW, zie voor omschrijving bij complex-onderdeel met monumentnummer 339217.
2. PARKAANLEG, zie voor omschrijving bij complex-onderdeel met monumentnummer 339227.
3a. KEERMUREN VAN HET VOORPLEIN, zie voor omschrijving bij complex-onderdeel met monumentnummer 339311.
3b. TERRASSEN TEN WESTEN VAN HET HOOFDGEBOUW MET "HAVEN", zie voor omschrijving bij complex-onderdeel met monumentnummer 339318.
3c. TERRASSEN TEN OOSTEN VAN HET HOOFDGEBOUW, zie voor omschrijving bij complex-onderdeel met monumentnummer 339323.
4. BRUG NAAR HET VOORPLEIN, zie voor omschrijving bij complex-onderdeel met monumentnummer 339328.
5. ORANJERIE, zie voor omschrijving bij complex-onderdeel met monumentnummer 339333.
6. BLOKHUT, zie voor omschrijving bij complex-onderdeel met monumentnummer 339338.
7. TUINHUIS BIJ DE ELSWOUTSLAAN, zie voor omschrijving bij complex-onderdeel met monumentnummer 339343.
8. SLUIS, zie voor omschrijving bij complex-onderdeel met monumentnummer 339352.
8a. SLUISWACHTERSHUIS, zie voor omschrijving bij complex-onderdeel met monumentnummer 339357.
9. BRUG VOOR POORTGEBOUW, zie voor omschrijving bij complex-onderdeel met monumentnummer 339362.
10. POORTGEBOUW, zie voor omschrijving bij complex-onderdeel met monumentnummer 339367.
11a. OOSTELIJKE STAL EN KOETSHUIS, zie voor omschrijving bij complex-onderdeel met monumentnummer 339372.
11b. WESTELIJKE STAL EN KOETSHUIS, zie voor omschrijving bij complex-onderdeel met monumentnummer 339377.
12. BRUG NAAR HET GROTE STUK, zie voor omschrijving bij complex-onderdeel met monumentnummer 339382.
13. PLATTE BRUG, zie voor omschrijving bij complex-onderdeel met monumentnummer 339389.
14. IJSKELDER, zie voor omschrijving bij complex-onderdeel met monumentnummer 339394.
15. PONTJESBRUG, zie voor omschrijving bij complex-onderdeel met monumentnummer 339433.
16. KLEINE ZWITSERSE BRUG, zie voor omschrijving bij complex-onderdeel met monumentnummer 339442.
17. BEELDENGROEP "HALALI", zie voor omschrijving bij complex-onderdeel met monumentnummer 339447.
18. FAZANTENHUIS, zie voor omschrijving bij complex-onderdeel met monument-nummer 339638.
19. DERDE ZWITSERSE BRUG, zie voor omschrijving bij complex-onderdeel met monumentnummer 339452.
20. BRUG OVER DE ZANDERIJVAART NAAR DE SLUIS, zie voor omschrijving bij complex-onderdeel met monumentnummer 339457.
21. HUISJE VAN KA-BUUR, zie voor omschrijving bij complex-onderdeel met monumentnummer 339462.
22. KETTINGBRUG, zie voor omschrijving bij complex-onderdeel met monumentnummer 339467.
23. GELE BRUG, zie voor omschrijving bij complex-onderdeel met monumentnummer 339472.
24. TUINHUIS IN DE KAMP, zie voor omschrijving bij complex-onderdeel met monumentnummer 339477.
25. HOOFDGEBOUW VAN DE BOERDERIJ, zie voor omschrijving bij complex-onderdeel met monumentnummer 339482.
26. AARDAPPELKELDER, zie voor omschrijving bij complex-onderdeel met monumentnummer 339487.
27. GRENSPAAL, zie voor omschrijving bij complex-onderdeel met monumentnummer 339493.
28. GLAZEN KOEPEL, zie voor omschrijving bij complex-onderdeel met monumentnummer 339498.
29. TUINHUIS BIJ DE GROTE ZWITSERSE BRUG, zie voor omschrijving bij complex-onderdeel met monumentnummer 339503.
30. HUIS ELSWOUTSHOEK, zie voor omschrijving bij complex-onderdeel met monumentnummer 339508.
31. DIENSTWONINGEN, zie voor omschrijving bij complex-onderdeel met monumentnummer 339513.
32. BRUG OVER DE ZANDERIJVAART BIJ ELSWOUTSHOEK, zie voor omschrijving bij complex-onderdeel met monumentnummer 339520.
33. BRUG OVER DE ZANDERIJVAART IN DE DUINLUSTWEG, zie voor omschrijving bij complex-onderdeel met monumentnummer 339525.
Hoewel op sommige punten nooit van een geprononceerde aanleg voorzien en op vele plaatsen, mede ten gevolge van een lang verwilderingsproces, in zijn aanleg vervaard en wat sommige gebouwen en parkonderdelen betreft aan verminkingen onderworpen, is het onderhavig geheel, bestaande uit een hoofdgebouw met terrassenstelsels, poort- en bijgebouwen, dienstwoningen en boerderij en een parkaanleg met bruggen, sluis, oranjerie, ijskelder, tuinhuizen en andere tuinsieraden, wegens de omstandigheid,
- dat Elswout tot de vroegste door stadsburgers gestichte buitenplaatsen behoort,
- dat deze buitenplaats uit een zanderij in de duinen is ontstaan,
- dat bij het ondernemen van bovengenoemde zanderij reeds van de aanvang af de mogelijkheid is gezien en ook is benut om een door grote niveauverschillen gekenmerkte, Italiaans geinspireerde aanleg tot stand te brengen,
- dat voor het ontwerp vermoedelijk de beroemde architect Jacob van Campen is aangetrokken,
- dat van het in de daarop volgende vijftig jaren op kruisvormige grondslag aangelegde, formele tuinencomplex, dat Elswout tot de belangrijkste niet-adellijke buitenplaats in het toenmalige Nederland bestempelde, de hoofdvormen herkenbaar en drie belangrijke bijgebouwen bewaard zijn gebleven,
- dat in de 18e en 19e eeuw van de voortgaande zanderij is geprofiteerd om een eveneens uitzonderlijke karaktertrekken vertonende parkaanleg in landschapsstijl te scheppen,
- dat tot deze aanleg een uitzonderlijk aantal houten tuinhuizen en andere voor die tijd karakteristieke bouwsels van vergankelijke aard behoorde, waarvan de meeste behouden zijn gebleven,
- dat de na 1880 opgetrokken gebouwen, waaronder vooral het hoofdgebouw met zijn terrassen, een opmerkelijke monumentaliteit vertonen,niet alleen de belangwekkendste en uitzonderlijkste onder de grote buitenplaatsen rondom Haarlem, maar een der belangrijkste van Nederlanden daarmee van groot algemeen belang door de prominente plaats die zij inneemt in de geschiedenis van de architectuur en de tuinkunst in Nederland.
Eigenschappen
| Functie | Hoofdcategorie | Subcategorie | Functietype | Is hoofdfunctie |
|---|---|---|---|---|
| – | Kastelen, landhuizen en parken | Bijgebouwen kastelen enz. | oorspronkelijke functie | Ja |
| Straat | Getal | Achtervoegsel | Postcode | Plaats | Locatie | Situatie | Is hoofdadres |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Elswoutslaan | 22 | – | 2051 AE | Overveen | – | – | Ja |
| Kadastraal perceel | Kadastrale sectie | Kadastraal object | Appartement | Kadastrale gemeente |
|---|---|---|---|---|
| – | B | 6778 | – | Bloemendaal |
| – | B | 6128 | – | Bloemendaal |