Buitenplaats Eikenrode, Loosdrecht
HOOFDGEBOUW (Huis Eikenrode).
Op rechthoekige plattegrond gesitueerd hoofdgebouw van twee bouwlagen onder plat dak met opvallend forse kroonlijst. Het hoofdgebouw is opgetrokken in neo-classicistische stijl. De op het westen gelegen voorgevel kent vijf vensterassen met een middenrisaliet van drie assen, ingedeeld en begrensd door vier natuurstenen pilasters van de kolossale orde en voorzien van basement en kapiteel.
Horizontaal is de gevel geleed door een natuurstenen lijst vlak onder de vensters op de verdieping. Voor de risaliet een hardstenen bordes met in het midden drie treden. Naast het bordes bevinden zich twee voetstukken waarop (nu verdwenen) beelden van honden waren geplaatst. Aan de voet van de gevel een hardstenen plint die het gebouw omgeeft. De kozijnen van alle vensters en van de in het midden gelegen toegangsdeur zijn geprofileerd; boven de vensters in de risaliet op de begane grond classicistische voluutmotieven in hout, en hoofdgestellen met fries en kroonlijst boven de overige vensters op de begane grond. De toegang heeft een glasdeur met een zesdelige indeling, waarvan de onderste twee rechthoeken zijn dichtgezet. Aan weerszijden tot op het bordes, respectievelijk de plint doorlopende geveldoorbrekingen met stolpramen met bovenlicht. De vensters op de verdieping kennen stolpramen met zesruitsverdeling onder het kalf en een ongedeeld bovenlicht erboven.
Het imposante hoofdgestel is gekornist boven de risaliet. heeft een vlakke architraaf en fries, waarboven de veruitkragende geprofileerde kroonlijst.
De rechtergevel kent eveneens vijf vensterassen, de doorgaande hardstenen horizontale lijst, en een dubbele openslaande glasdeur met geprofileerde omlijsting en kroonlijst. De vensters en deur hebben een indeling die identiek is aan die van de voorgevel. Drie kleine zolderlichten zijn aangebracht in de fries.
In de achtergevel is rechtsonder een vermelding van de eerste-steen-legging op 11 maart 1845 door mevrouw J.C.S. Hacke-Elias, de echtgenote van de opdrachtgever. De achtergevel heeft in het midden over beide bouwlagen een driezijdige uitbouw met op de b.g. geknikte bakstenen pilasters (met basement en kapiteel) en boven de drie daar aanwezige dubbele glasdeuren vulstukken met consoles; de overige rechthoekige geveldoorbrekingen op de b.g. lopen tot aan de gevelvoet; de vensters op de verdieping zijn rechthoekig in de uitbouw, de overige zijn getoogd; de vensters op de b.g. zijn voorzien van geprofileerde kozijnen die zijn omgezet; op de verdieping zijn alleen de twee vensters uiterst rechts, die in de uitbouw, en het eerste daarop volgende venster geheel van geprofileerde lijsten voorzien, de overige drie vensters hebben slechts een geprofileerde rondboog; de indeling van de doorbrekingen op de b.g. is zesruits, op de verdieping is de indeling eveneens zesruits, maar met tweedelig bovenlicht, uitgezonderd de vensters in de uitbouw die achtruits zijn. In het fries drie zolderlichten. De gevel is horizontaal geleed door drie lijsten, één boven de pilasters van de uitbouw, één onder de vensters op de verdieping één ter hoogte van de boog-aanzet van de getoogde vensters.
De linker gevel kent twee deuren waarvan één met kroonlijst op de b.g., en één venster op de verdieping. Op het fries een tuin-bel en twee zolder-lichten. Ook hier de omgaande hardstenen lijst.
In het interieur is enig gaaf stucwerk op de plafonds aanwezig. Op enkele plaatsen ondersteunen opvallend geprofileerde zware consoles een balkeinde. De gangen op de begane grond zijn voorzien van vloertegels van wit marmer. Alle deuren zijn paneeldeuren. De schoorsteenmantels zijn bijzonder talrijk en veelal voorzien van betimmeringen, die passen bij de overige aankleding van het vertrek.
In de tuinkamer op de b.g. bevindt zich een hardstenen midden 18de eeuwse schoorsteen met blank eikenhouten boezem, waarin vermoedelijk voorheen een spiegel of schilderstuk. In deze kamer rode wandbespanning (textiel), een gestucte kooflijst met goud afgebiesd boven een blank eikenhouten kroonlijst, met goud gehoogde rozet in het midden van het plafond, dubbele blank eikenhouten deuren met bovendeurstuk en profiellijsten. Lage lambrizeringen met geprofileerd, deels met goud gehoogd, houtwerk. Op de b.g. voorts rechts een schoorsteenmantel op forse consoles van veelkleurig marmer, een schoorsteenmantel van hardsteen met witte marmeren consoles, waarboven gecanneleerde pilasters met basement en architraaf, en nog een tweede hardstenen schoorsteenmantel met overhoekse witte marmeren consoles. Op de verdieping bij de trap een wandboekenkast met glazen schuifdeuren, een schrijfnis met schrijfblad op witte consoles (ingericht in het kozijn van het venster) en een lambrizering van marmerplaten met aan weerszijden twee gestucte pilasters met basement, kapiteel en architraaf. Ook een zwarte hardstenen schoorsteenmantel met gestucte pilasters met verdiepte velden, bewerkte basementen en kapitelen, eierlijsten, fries en deklijst.
Volgens C. Moes, " Architectuur als sieraad van de natuur, de architectuurtekeningen uit het archief van J.D. Zocher jr. (1791-1870) en L.P. Zocher (1820-1915)", NAI Rotterdam 1991, p. 184 behoren het landhuis en de aanleg van het landschapspark tot de uitgevoerde werken van J.D. Zocher; zij verwijst naar H.W.M. van der Wyck, De Nederlandse Buitenplaats, Aspecten van ontwikkeling, bescherming en herstel, Alphen a/d Rijn 1983, p. 311, waar zowel het huis als het landschapspark aan J.D. Zocher worden toegeschreven.
Architectuurhistorisch belangrijk neo-classicistisch hoofdgebouw waarvan zowel het exterieur als het interieur in vrijwel authentieke staat verkeren.
Monumenten.nl maakt u wegwijs in monumentenland
Alles over monumenten onder één dak.
Een monument kopen, onderhouden of verduurzamen? Hier vindt u alle informatie, inspiratie en praktische tips.
Locatie
Tussen het gemeentehuis van Loosdrecht en de Hervormde kerk gelegen historische buitenplaats Eikenrode. De eerste kaart die het huis van de buitenplaats Eikenrode op de huidige plaats weergeeft is de omstreeks 1850 uitgebrachte Militaire en Topografische kaart; het huis bevindt zich aan de oostzijde van de Nieuw Loosdrechtsedijk; vanaf 1881 laat de Topografische kaart ook een parkaanleg zien met een lusvormige oprijlaan, een slingerpad naar een slingervijver en verschillende boomgroepen alsmede een moestuin; de naam van de er tegenover gelegen buitenplaats Nooitgedacht - eveneens aan de Nieuw Loosdrechtsedijk - is vanaf 1850 op de kaart aanwezig, de naam Eikenrode komt daarop echter niet voor. Het huidige hoofdgebouw is in 1845 gebouwd door bouwmeester J. Streefkerk in opdracht van dr. Jan Conrad Hacke, die zich na 1856, het jaar waarin hij de ambachtsrechten op Loosdrecht en Mijnden verwierf, Hacke van Mijnden kon noemen. Hacke was zeer geinteresseerd in kunst en literatuur, hij vertaalde Dante's Divina Commedia en had o.a. contact met mevrouw Bosboom-Toussaint en Potgieter.
Het huis is gesitueerd met de voorgevel op het westen ongeveer in het midden van de buitenplaats op een rechthoekige plattegrond (met aan de achterzijde een erkeruitbouw) en bezit tweeëneenhalve bouwlaag onder een plat dak.
Het huis verkeert in authentieke staat. Ten noorden van het huis bevindt zich de contemporaine oranjerie annex koetshuis, koetsierswoning en paardenstal en ten oosten de uit om streeks 1860 daterende familiegrafkapel. Een uit het einde van de 19de eeuw daterende tuinmanswoning, die in de zuid-oost hoek van het park stond, werd tussen 1967 en 1977 afgebroken. Vlakbij deze woning bevond zich de moestuin; een gedeelte van de tuinmuur resteert. Nabij de Nieuw Loosdrechtsedijk was een uit omstreeks 1850 daterende koepel in de vorm van een zgn. Turkse tent aanwezig; naar verluidt is deze rond 1930 afgebroken,
Het omringende park is na 1845, volgens familieleden door tuinarchitect J.D . Zocher Jr. (1791-1870) in landschapsstijl aangelegd, en bestaat uit een open ruimte voor, achter en opzij het huis, waaromheen een door slingerpaden doorsneden bosaanleg. De belangrijkste bestanddelen van het park bestonden, volgens de topografische kaart van 1881, uit open ruimten met boomgroepen. Voorts waren belangrijk de oprijlaan in "lus"-vorm vanaf de Nieuw Loosdrechtsedijk naar het huis - deze oprijlaan is volgens de Topografische kaart uit 1896 dan reeds verhard - een wandelpad naar de oostelijk van het huis gelegen langgerekte vijver en die vijver, waarbij een (thans ingestorte) ijskelder, die volgens de overlevering gedekt was met een glazen koepel; op de Topografische kaarten van 1946 en 1957 komt naast de langgerekte vijver een heuvel (opgeworpen na het graven van de vijver?) voor; deze kaarten geven ook een wandelpad te zien dat leidt naar het noordoosten; een tweede min of meer ronde vijver, noordelijk van de langgerekte vijver, staat pas aangegeven op de Topografische kaarten van 1967 en 1977. Ook zijn belangrijk de zichtassen in oostelijke richting over de vijver, in zuidelijke richting naar het Zwarte Pad en in westelijke richting over de oprijlaan en de recent toegevoegde vijver voor het huis naar de Nieuw Loosdrechtsedijk, alsmede die in noordwestelijke richting naar de oranjerie; tevens zijn van belang het wandelpad naar de langgerekte vijver. de opgeworpen heuvel, de ronde vijver en het wandelpad daarheen, alsmede de grafkapel. De historische aanleg van Eikenrode wordt omsloten door de Nieuw Loosdrechtsedijk in het westen, het St. Annapad in het noorden, de kadastrale percelen 5791 en 3878 in het oosten, en in het zuiden het wandelpad dat wordt aangeduid als het Zwarte Pad. De moestuin is thans voor de bescherming van ondergeschikte betekenis. Tevens geldt dit voor het restant van het kassencomplex.
Op de bij de omschrijving behorende kaart is de omgrenzing van het complex alsmede de aanduiding van de onderdelen aangegeven.
De historische buitenplaats is in cultuurhistorisch opzicht van algemeen belang, vanwege:
- het neo-classicistische hoofdgebouw, waarvan de vorm, het inwendige en de gevels karakteristiek zijn voor de tijd van ontstaan; dat typologisch waardevol is alsmede zeldzaam en authentiek, en visueel de kern van de buitenplaats vormt;
- de historische tuin- en parkaanleg in landschapsstijl, die uit het midden van de 19de eeuw dateert en die met de centrale ligging van het hoofdgebouw en met de zichtassen in vier windrichtingen (oost, zuid, west en noordwest) respectievelijk naar de vijver, naar het Zwarte Pad, naar de dijk met de oprijlaan en naar de oranjerie c.a. de wandelpaden naar de vijvers, respectievelijk de grafkapel tot een zeer geslaagde, verwaarloosde maar in structuur goed bewaarde, landschappelijke compositie is gesmeed met een sterke uitstraling in het overigens niet beboste gebied aan de noord-, oost en zuidzijde;
- de neo-classicistische oranjerie c.a. en de architectuurhistorisch waardevolle familiegrafkapel geven tezamen met het huis een goed beeld va n de bebouwing van een middelgrote Nederlandse buitenplaats uit omstreeks 1845.
Eigenschappen
Functie | Hoofdcategorie | Subcategorie | Functietype | Is hoofdfunctie |
---|---|---|---|---|
– | Kastelen, landhuizen en parken | Kasteel, buitenplaats | oorspronkelijke functie | Ja |
Straat | Getal | Achtervoegsel | Postcode | Plaats | Locatie | Situatie | Is hoofdadres |
---|---|---|---|---|---|---|---|
Nieuw-Loosdrechtsedijk | 21 | – | 1231 KL | Loosdrecht | – | – | Ja |
Kadastraal perceel | Kadastrale sectie | Kadastraal object | Appartement | Kadastrale gemeente |
---|---|---|---|---|
– | C | 6763 | – | Loosdrecht |