Met de ‘structuur’ wordt de indeling van het gebouw bedoeld. Als er radicaal in de structuur wordt ingegrepen, tast dit de monumentale waarde aan. Laat de plattegrond dan ook zoveel mogelijk intact. Het is bijvoorbeeld wel acceptabel om een wc in een monument in te bouwen maar niet om een kamer-en-suite in een grachtenpand uit te breken om een grote restaurantzaal te maken.

Bedenk of de geplande ingreep is bedoeld voor de lange termijn of alleen voor het huidige gebruik. Als de aanpassing van tijdelijke aard is, zorg dan dat die omkeerbaar is. Dat houdt in dat de ingreep met de jaren weer is terug te draaien, zonder monumentale waarden aan te tasten. Zo kan bijvoorbeeld een badkamer op een zolderverdieping worden aangebracht als een ‘los doosje’ binnen de structuur.

Ga met uw verbouwing niet over één nacht ijs, maar neem de tijd. Uw monument zit niet te wachten op de snelste restauratie of verbouwing, maar op de meest duurzame. Schakel een gespecialiseerde architectuur-, bouwhistoricus of restauratiearchitect in die u kan helpen bij het onderzoek, de voorbereiding en uitvoering van de restauratie en verbouwing. U kunt ook zelf onderzoek doen door oude (bouw)tekeningen op te vragen bij het gemeente- of provinciale archief, het archief van het Nieuwe Instituut in Rotterdam of de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed in Amersfoort.

Een gedegen restauratieplan maakt de kans op tegenvallers een stuk kleiner. Maar hoe goed uw voorbereidingen ook zijn, bij het restaureren of verbouwen van een monument is het onmogelijk om alles van tevoren te weten. Wees daarom flexibel en stel het restauratieplan bij wanneer daar aanleiding voor is. 

In beheer, renovatie en restauratie van monumenten is aandacht voor duurzaamheid vanzelfsprekend. Maar een groot aantal energiebesparende maatregelen strookt niet met de constructie van historische gebouwen en leidt zelfs tot schade. Ook wringt de wens om een monument energiezuinig te maken vaak met de beschermde cultuurhistorische waarde van een gebouw. Wat is technisch mogelijk en wat is wenselijk? Wat laat de overheid toe?

De Toolkit duurzaam erfgoed geeft antwoord op deze vragen. De oplossingen sluiten aan bij de voorwaarden die de overheid stelt en bieden houvast bij de beoordeling van bouwplannen.