Wat mag u wel en niet veranderen aan een monument?
Voor bijna elke wijziging aan een beschermd monument heeft u een omgevingsvergunning nodig. Niet alleen voor een grote verbouwing, maar ook voor een eenvoudige schilderklus. Het Omgevingsloket is de centrale plek waar digitale informatie over de leefomgeving onder de Omgevingswet samenkomt. Bekijk hier of u een vergunning nodig heeft en bereid u voor op de aanvraag.
Wanneer is een vergunning nodig?
De bescherming van een monument gaat verder dan de gevel. Daarom geldt de vergunningsplicht voor het hele perceel.
Buitenshuis
Wilt u aan de slag met een bijbehorende tuin, aangrenzend park, standbeeld, of een hekwerk? Dan heeft u een vergunning nodig. Ook voor bijgebouwen moet u er een aanvragen.
Binnenshuis
Bent u van plan uw interieur te veranderen? Voor onderdelen met monumentale waarde, zoals een stucplafond of historische wandbekleding, is ook een vergunning nodig.
Een vergunning aanvragen: zo doet u dat
Met de volgende tips bereidt u zich goed voor op uw vergunningsaanvraag.
- Zoek al vroeg contact met uw gemeente; u weet hierdoor wat mag en kan.
- Maak gebruik van de gids Monumentaal wonen.
- Stel een wijzigings- of restauratieplan op met een restauratiearchitect of een gespecialiseerd bouwkundige.
- Kijk op tijd naar de indieningsvereisten die voor u van toepassing zijn. Deze vindt u in het Omgevingsloket na het doorlopen van de eerste stappen.
Aanvraag indienen
Na de voorbereiding dient u uw vergunningaanvraag in via het Omgevingsloket online. Dient u uw aanvraag liever op papier in? Download dan via de website van het Omgevingsloket een formulier en print deze.
Uw gemeente
Vraag advies aan uw gemeente en bekijk samen of uw plan haalbaar is.
Veelgestelde vragen
-
'Heb ik een vergunning nodig voor energiebesparingsmaatregelen?'
Utrechtse monumentenambtenaar Richard Rodenburg beantwoord de vraag.
Veel eigenaren van monumenten willen hun pand verduurzamen. Dat kan gaan om isoleren of bijvoorbeeld zelf energie opwekken door middel van zonnepanelen. Hoe zit dat met vergunningen?
Regels voor zonnepanelen
Richard krijgt hierover ook vaak vragen. ‘Voor zonnepanelen gold tot voor kort: helemaal niet op een monument of binnen een beschermd stadsgezicht. Tegenwoordig geldt: het mag, wanneer de panelen maar zo geplaatst worden dat ze vanaf de openbare weg niet te zien zijn. Maar je ziet hierin wel verschillen tussen gemeenten en veel gemeenten zijn nu hun beleid ook aan het herijken. Dus ik kan ook hier niet anders zeggen dan: overleg het met de gemeente.’Isolerende beglazing
Een ander thema wat vaak voorbijkomt bij verduurzaming is het plaatsen van isolerende beglazing. Richard: ‘Als het kan binnen het bestaande raamhout is het een vergunning-vrije activiteit. Dun isolatieglas past vaak prima, maar veel eigenaren willen naar HR++ glas, maar dat past niet in roederamen. Een alternatief kan dan zijn voorzetramen aan de binnenzijde plaatsen.’Isoleren van het dak
En is er voor isoleren ook een vergunning nodig? ‘Hier is best veel mogelijk, maar er zijn ook beperkingen. Zo kan bij het isoleren van het dak de aansluiting van het dak op de gevel veranderen en dat kan het aanzicht van het monument behoorlijk aantasten. Het is dus nodig om hier goed naar te kijken.’Richard benadrukt het opnieuw: ook hierover is overleg nodig met de gemeente. ‘Er zijn echt veel leuke oplossingen te bedenken en dat doen wij dan ook graag samen met eigenaren.’
Nog een laatste tip van de Utrechtse gemeenteambtenaar: ‘Wanneer u verduurzamingsplannen heeft: kijk ook naar financieringsmogelijkheden, zoals laagrentende leningen, duurzaamheidsleningen, subsidies etc.
Lees ook het interview met gemeenteambtenaar Anne van Rooij, met tips voor het vergunningentraject
-
'Heb je een vergunning nodig voor het plaatsen van een warmtepomp bij je monument?'
We vroegen het aan Wim Jakobsen, teamleider van de Monumentenwacht in Zeeland.
‘Of het vergunning plichtig is moet je als eigenaar even navragen bij de gemeente. Als regel geldt dat je geen openingen mag maken in de muren van een monument en de vraag is ook wat een goede plek is voor de buitenunit. Dus overleg daarover eerst!’
-
'Waarvoor heb ik een vergunning nodig? En hoelang duurt het voor ik die dan heb?
Utrechtse monumentenambtenaar Richard Rodenburg beantwoord de vraag.
Voor bijna elke wijziging aan een beschermd monument heeft u een omgevingsvergunning nodig. Niet alleen voor een grote verbouwing, maar ook voor schilderklussen. Richard licht toe: ‘Zo’n beetje alles is vergunningplichtig, behalve het plegen van gewoon onderhoud en het wijzigen van het interieur wat geen monumentale waarde heeft. Voor schilderen geldt dat een eenvoudige schilderklus gewoon onderhoud is en dat is dus vergunningvrij. Een schilderklus waar de kleuren veranderen is dan weer wel vergunningplichtig. Het is wel even opletten: onder de omgevingswet vallen allerlei activiteiten. Dus het kan zijn dat het wijzigen van de indeling binnen niet vergunningplichtig is, maar het slopen van een muur waar asbest in zit, is dat weer wel…’Is er iets te zeggen over hoelang het duurt voor mijn vergunning er dan ook is?
Richard: ‘Als het om een reguliere procedure gaat, dan moeten wij binnen acht weken een besluit nemen. Daarna ligt het nog zes weken ter inzage, dus het werk kan pas beginnen na veertien weken. Bij een aantal categorieën projecten is advies van de Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed nodig (bij functiewijziging, sloop, ingrijpende wijzigingen en reconstructie van het pand, red.). Dan duurt de procedure zomaar een half jaar.’ Het is altijd verstandig om, voordat u een vergunning aanvraagt, contact op te nemen met de gemeente. Richard: ‘Wij maken een inschatting van hoe wij denken dat de commissie het plan zal beoordelen. Soms kunnen we in een voorgesprek al dingen ondervangen, dat kan later tijd opleveren.’ -
'Wat kan en mag ik met mijn pand?'
Utrechtse monumentenambtenaar Richard Rodenburg beantwoord de vraag.
Dit is waar iedere monumenteneigenaar mee puzzelt, ook Richard Rodenburg hoort deze vraag vaak. ‘Je kan dit niet zo simpel beantwoorden. Het hangt er vanaf wat de plannen zijn en hoe het monument in elkaar zit. Wij willen graag in een zo vroeg mogelijk stadium in gesprek met eigenaren over hun plannen voor hun monument. Wij kijken dan naar de monumentale waarde van het monument en daarnaast moeten we rekening houden met het gebruik van het monument. Het gaat om de balans tussen die twee. Je wilt die monumentale waarden behouden en tegelijkertijd wil je graag dat mensen met plezier gebruik kunnen maken van hun monument. Want gebruik betekent ook behoud.’ -
Hoe wordt een huis een monument?
De Minister wijst rijksmonumenten en stads- en dorpsgezichten aan. In de praktijk regelt de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed de aanwijzing van een monument. Zij kunnen ook een monument van de lijst afvoeren. Het rijk is tegenwoordig erg terughoudend in het aanwijzen van nieuwe rijksmonumenten.
Een provincie of gemeente kan ook gemeentelijke monumenten, provinciale monumenten, karakteristieke panden of beeldbepalende panden (binnen een beschermd stads- en dorpsgezicht) aanwijzen. Een eigenaar of belanghebbende kan zo’n aanwijzing ook aanvragen. Een verzoek moet bij de gemeente (of provincie) worden ingediend.
Aanvraag ingediend, en dan?
In de meeste gevallen wordt uw aanvraag afgehandeld door uw gemeente. Voor eenvoudige aanvragen, vaak voor kleinere werkzaamheden, krijgt u binnen 8 weken reactie. Complexere aanvragen verlopen via de uitgebreide procedure en nemen maximaal 6 maanden in beslag.
Op de website van het Omgevingsloket leest u meer over de behandelprocedure van uw aanvraag.
